یکدستی حاکمیت عامل اجرای طرح‌های غیرکارشناسی

اقدامی که با هشدارهای بسیار کارشناسان در این زمینه روبه‌رو شده است. صاحبنظران معتقدند پرداخت یارانه انرژی منجر به تشدید کسری بودجه دولت، افزایش قاچاق سوخت، رشد مصرف و آلودگی های محیط زیستی می‌شود. کارشناسان ضمن تاکید بر اینکه قیمت بنزین در حال حاضر مطلوب نیست و باید با بررسی شاخص های مختلف اصلاح شود بر این باور هستند یکدست بودن حاکمیت باعث می‌شود برخی از طرح‌ها بدون بررسی کارشناسانه مجوز اجرا می یابند و طرح پرداخت یارانه بنزین برای همه نیز قطعا با ایجاد بازار سیاه حاصل از اجرای این طرح هزینه های سنگینی را برای اصلاح تبعات منفی آن بر دوش دولت خواهد گذاشت تا معضلات اقتصادی – اجتماعی آن را بهبود بخشد.

رایزنی با کارشناسان خبره حلقه مفقوده طرح‌های مصوب

محمود خاقانی، کارشناس انرژی در این باره به آرمان ملی گفت: اتخاذ سیاست های و برنامه ریزی های در کشور ما همواره از نبود رایزنی با کارشناسان و خبرگان اهل فن در حوزه های مختلف رنج می برد و اجرای طرح یارانه بنزین برای همه نیز یکی از جمله طرح هایی به شمار می آید که با اتکا به اجرای آزمایشی آن در جزیره کیش در حال اجرا به شکل سراسری است و مسلماً تبعات منفی آن به زودی قابل مشاهده خواهد بود.

این کارشناس اضافه کرد: با اجرای طرح یارانه بنزین برای همه در جزیره کیش نمی‌توان به این نتیجه رسید که می‌توان آن را در سراسر کشور اجرایی کرد، چرا که جزیره کیش تفاوت بسیاری با دیگر کلانشهرهای کشور مانند تهران، اصفهان و ... دارد. خودروهای فعال در جزیره کیش با وسعت بسیار کم و بدون ترافیک و کیفیت بهتر در مقایسه با خودروهای دیگر شهرها نمونه مناسبی برای مقایسه و اجرای آزمایشی این طرح نیست. اما اجرای این طرح با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان و مسئولان در سطوح مختلف به آن اعتراض کردند حکایت از کم توجهی مسئولان به اصل رایزنی و مشاوره با کارشناسان فن می کند و از این رو ما باز هم باید شاهد هدررفت سرمایه ها و زمان برای اجرای طرح هایی باشیم که از ابتدا محکوم به شکست است.

حاکمیت یکدست و اجرای یکدست طرح‌های غیرکارشناسی شده

خاقانی ادامه داد: در حاضر حاکمیت یکدست هیچ صدایی را که مخالف با طرح ها و پیشنهادات خود در هر حوزه ای باشد را نمی شنود، شنیده نشدن دلایل رد این طرح از سوی کارشناسان مخالف با آن نیز مشمول همین امر می شود، در حقیقت با اجرای این طرح نه تنها عدالتی در توزیع درآمد و یارانه صورت نمی گیرد بلکه بازار سیاهی از سوی افرادی که مالک خودرو نیستند ایجاد می شود که دولت باید مجدداً متحمل هزینه‌های گزافی برای مقابله با آن و احتمالاً پرداخت هزینه های سنگین اقتصادی – اجتماعی شود.

او توضیح داد: کاهش و مصرف بهینه بنزین یکی از مسائلی است که همواره مسئولان بر آن تاکید دارند، اما با اجرای این طرح در حقیقت راه فروش بنزین برای افراد پرمصرف از طریق یارانه بنزین افرادی که مالک خودرو نیستند باز می شود و به این ترتیب معضلات افزایش مصرف بنزین مانند آلودگی هوا، تردد بیشتر خودروها و افزایش ترافیک و ... باز می شود، بنابراین بسیار مطلوب تر بود دولت به جای اینکه هزینه پرداخت یارانه بنزین برای همه افراد را متقبل شود، این هزینه را به سمت بهبود ناوگان حمل و نقل عمومی، کاهش ترافیک، حل معضل آلودگی و ... هدایت می کرد و از سوی دیگر نیز مانع از ایجاد بازار سیاه خرید و فروش این یارانه قابل نقل وانتقال به غیر می شد.

آسیب های اقتصادی – اجتماعی طرح های ناموفق

این کارشناس انرژی توضیح داد: توزیع یارانه بنزین قطعاً حذف دیگر یارانه ها را در کوتاه مدت به دنبال خواهد داشت، و به این ترتیب موجب بهتر شدن وضعیت اقتصادی دهک های پایین جامعه نخواهد شد و فقط قاچاق بنزین و گازوئیل را رونق می دهد و در عین حال فقیران فقیرتر و ثروتمندان، ثروتمندتر خواهند شد.

او افزود: تبعات تصمیمات بدون آینده نگری و پشتوانه اجرایی به معضلاتی می انجامد و اگر دولت تصمیم نهایی را بر این قرار دهد که این طرح در سراسر کشور اجرا کند باید در انتظار عواقب نامطلوب اقتصادی آن نیز باشد. در حقیقت باید گفت شعارهای دولت مبنی بر مصرف بهینه بنزین به منظور جلوگیری از واردات در تناقض با این طرح است و مطلوب این بود که افزایش تدریجی قیمت بنزین همچنان که پیش از این نیز اجرا می‌شد استمرار یابد تا ناگهان مجبور به افزایش قیمت انفجاری و یا اجرای طرح‌های غیرمنطقی مانند طرح پرداخت یارانه بنزین برای همه نباشیم .

خاقانی معتقد است: بنزین در هیچ کجای دنیا به عنوان یک کالا نگریسته نمی شود، بلکه بنزین به عنوان خدماتی در نظر گرفته می شود که می تواند به کالا و محصولی مانند خودروهای شخصی یا حمل و نقل عمومی ارائه گردد تا باعث آسایش شود، نه اینکه مانند یک کالا و محلی برای سرمایه گذاری و ... بر روی آن برنامه ریزی شود.

او تاکید کرد: برنامه ریزی های صورت گرفته در حوزه انرژی نه در دولت سیزدهم و نه دولت های گذشته متناسب با ظرفیت های جامعه نبوده و از سوی دیگر برنامه ریزی های اعلام شده در برنامه توسعه هفتم نیز واقعی نیست و حتماً باید شورای نگهبان اصلاحاتی در این خصوص اعمال کند.

او بررسی نکردن منطقی طرح ها را یکی از پیامدهای یکدست شدن حاکمیت دانست و گفت: صدور مجوز برای بسیاری از طرح در قوای سه گانه نیز در راستای یکدست شدن حاکمیت به وقوع می پیوندد بهتر است این خلاء با بررسی های کارشناسانه بر طرف شود.

ایرادات طرح تخصیص بنزین به همه افراد

مصطفی نخعی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در باره ایرادات این طرح گفت: طرح تخصیص سهمیه بنزین به افراد به جای خودرو در لایحه برنامه هفتم یک‌باره از کمیسیون تلفیق به صحن علنی آمد و رای نیاورد. دوباره به کمیسیون تلفیق برگشت. اما فکر می‌کنم دوباره این طرح قرار است در صحن علنی مطرح شود. نمی‌دانم کمیسیون تلفیق چه برنامه‌ریزی‌ای داشته است، ولی تغییر خاصی را بعید می‌دانم روی این طرح ایجاد کنند. تبلیغات گسترده‌ای در حال حاضر دارند روی این طرح انجام می‌دهند و از عدالت در توزیع یارانه‌ها صحبت می‌شود، اما بیشتر من فکر می‌کنم از این کلمات به نوعی سوءاستفاده می‌شود.

او افزود: به نظر من طرح تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو، طرح خوبی نیست و دلایل متعددی هم دارد. من نمی‌دانم چرا صداوسیما از ما دعوت نمی‌کنم که درباره این مسایل صحبت کنیم. ایرادات طرح تخصیص سهمیه بنزین به هر کدملی از نظر من که بارها هم گفته ام که حداقل ۳ ایراد بزرگ دارد. اول این‌که برخلاف آنچه که گفته می‌شود، نه‌تنها جلوی قاچاق سوخت را نمی‌گیرد، بلکه به قاچاق سوخت دامن می‌زند. من این را براساس تجربیات کاری خودم می‌گویم. از سوی دیگر، می‌گویند یک بازاری راه‌اندازی شود که افراد بیایند سهمیه‌هایشان را در آن‌جا خرید و فروش کنند.

بازار سیاه جدیدی کنار بازار سیاه سکه و دلار

نخعی ادامه داد: همین موضوع یعنی شکل‌گیری یک بازار سیاه جدید. یعنی بازار سیاه سکه و دلار بعضی مواقع راه می‌افتد، حالا می‌خواهیم بازار سیاه بنزینی هم در کشور درست کنیم. ما به بهانه عدالت در یارانه می‌خواهیم این کار را انجام دهیم، اما همین موضوع به شدت توزم‌زا خواهد بود. یعنی اگر فرض کنید یک ریال در جیب مردم و یا کسانی که می‌گویند خودرو ندارند، قرار گیرد، مطمئنا خیلی بیشتر از این و با تورمی که ایجاد می‌شود، از جیب مردم برداشته می‌شود.

مقدمه ای برای گران کردن بنزین

این نماینده مجلس اضافه کرد: نکته بعدی این است که با توجه به حساب و کتاب‌هایی که کرده‌اند، اگر بخواهند همین سطح بنزینی که الان توزیع می‌شود را بین خانواده‌ها توزیع کنند، به خیلی از خانواده‌ها همین ۶۰ لیتر بنزین هم نخواهد رسید. اگر بخواهند کف ۶۰ لیتر را رعایت کنند، آن وقت دولت باید یک بودجه‌ای بگذارد که همین هم می‌شود اصل ۷۵ و نیاز به اعتبارات جدید دارد که دولت باید در بودجه پیش‌بینی کند. این ایرادات اساسی که مطرح کردم، در حال حاضر وجود دارد. اما در نهایت باید به صراحت به شما بگویم که به نظر من این‌گونه طرح‌ها، مقدمه‌ای برای گران کردن بنزین است.

او توضیح داد: من فکر می‌کنم با بازاری که می‌خواهند راه‌اندازی کنند و بعد اختیار قیمت‌ها را به یک‌چنین بازارهایی بدهند، خود این موضوع مقدمه‌ای برای گران کردن بنزین است. ظاهرا این هفته قرار است طرح تخصیص بنزین به هر کدملی در مجلس بررسی شود، اما امیدوارم این طرح رای نیاورد. گرچه تبلیغات زیادی روی آن انجام می‌دهند. تجربه شکست خورده کیش و قشم پیش روی ما است. دولت سال گذشته می‌خواست این کار را انجام دهد، اما نتوانست، یعنی اصلا قابلیت اجرایی نداشت.نخعی خاطرنشان کرد: تجربه شکست خورده کیش و قشم را ما داشتیم و با همه ایرادات، حالا یک عده‌ای اصرار دارند که دوباره یک داستان جدیدی در کشور درست کنند.