ایران و راهبرد هوشمندانه

 اروپا می‌گوید ایران باید مستقیم با آمریکا مذاکره کند، در حالی که از نظر حقوقی چنین درخواستی بی‌مورد است. هدف اروپا سیاسی است. آنها می‌خواهند از ایران برای پرونده اوکراین امتیاز بگیرند و تهران را به‌نوعی وجهه المصالحه نشان دهند. اروپا سه شرط بزرگ پیش پای ایران گذاشته است: مسائل موشکی، غنی‌سازی و ورود به مذاکره مستقیم. با این شرایط کل روند مذاکرات در وضعیت بغرنجی قرار گرفته و در این پیچیدگی ایران، اکنون با یک انتخاب مواجه است؛ حفظ وضع موجود و پذیرش فاصله با جهان غرب، یا گام گذاشتن در مسیر مذاکره و پذیرش فشارهای متعاقب آن. به بیان دیگر تنها دو راه واقعی وجود دارد که یکی تحمل تحریم‌ها و هزینه دادن برای آن است و دیگری وارد شدن به مسیر و خط جدید مذاکرتی است. نکته این است که هر کدام از این راه‌ها سختی‌ها و اقتضائات خود را دارد و در مجموع می‌توان گفت راه ساده‌ای پیش‌رو نیست، چراکه هر یک از این دو گزینه، هزینه‌های داخلی و منطقه‌ای خاص خود را دارد. از سوی دیگر، هم تجربه آمریکا در عراق، افغانستان و لیبی نشان می‌دهد که واشینگتن نمی‌تواند از طریق اقدامات نظامی به اهداف خود برسد، و هم اینکه ایران را نمی‌توان با آن کشورها مقایسه کرد و تفاوت‌ها بسیار زیاد است. بنابراین بعید است آمریکا بخواهد این شیوه را علیه ایران اجرا کند. از آنجا که ترامپ علاقه‌ای برای وارد شدن به درگیری‌های سنگین و پرهزینه ندارد، تلاش‌هایش را محدود به فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک کرده است. در این شرایط، ایران باید با هوشمندی عمل کند. مقاومت مطلق در برابر فشارها بدون انعطاف دیپلماتیک، هزینه اقتصادی و سیاسی زیادی خواهد داشت. مذاکره بدون برنامه دقیق نیز می‌تواند محدودیت‌های تازه‌ای ایجاد کند. ایران باید تحلیل دقیق شرایط، دیپلماسی فعال و آمادگی برای هر سناریو را در دستور کار داشته باشد. وضعیت کنونی نه ساده است و نه پایدار. انتخاب امروز تهران، پیامدهای بلندمدت برای روابط با غرب و موقعیت منطقه‌ای آن خواهد داشت. ایران باید میان فشار و مصالحه، راهبردی هوشمندانه پیدا کند تا منافع ملی حفظ شود.

علی بیگدلی

کارشناس روابط بین‌الملل