امنیت ملی آمریکا و تنگه هرمز

یکی از محورهای اصلی این سند اهمیت تنگه هرمز به‌ عنوان یکی از نقاط کلیدی مسیرهای حمل و نقل نفتی جهان است. اگرچه ایالات متحده وابستگی مطلق به نفت خاورمیانه ندارد اما مسیرهای انرژی برای این کشور اهمیت استراتژیک بالایی دارند و هرگونه تهدید به این مسیرها واکنش فوری واشینگتن را به دنبال خواهد داشت؛ موردی که در این سند نیز مشخص است. آمارها نشان می‌دهند که آمریکا تنها حدود ۶ درصد از انرژی خود را از خاورمیانه تأمین می‌کند. این یعنی وابستگی مستقیم واشینگتن به نفت منطقه بسیار محدود است. با این حال اهمیت تنگه هرمز و سایر مسیرهای حیاتی انرژی برای آمریکا به دلایل ژئوپلیتیک و اقتصادی فراتر از نیاز مصرفی آن است. این کشور همواره به دنبال تضمین امنیت خطوط انتقال انرژی است تا جریان نفت جهانی با اختلال مواجه نشود و همچنین نقش خود را به‌عنوان قدرت منطقه‌ای تثبیت کند. سند تازه امنیت ملی آمریکا همچنین تأکید دارد که هرگونه تحرکات کشورهای منطقه که تهدیدی برای آزادی دریانوردی و جریان انرژی ایجاد کند می‌تواند موجب رویکرد جدید ایالات متحده شود. به عبارت دیگر حتی بدون وابستگی مستقیم به نفت خاورمیانه، آمریکا امنیت این مسیرها را جزو اولویت‌های راهبردی خود قرار داده است. در این میان برخی اظهار نظرهای جناح‌های راست‌گرا به ‌ویژه برخی رسانه‌ها و تحلیل‌ها درباره احتمال بستن تنگه هرمز باعث نگرانی و واکنش واشینگتن شده است. این موضع‌گیری‌ها که بیشتر جنبه سیاسی و نمادین دارند به ‌سرعت در سطح راهبردی آمریکا مورد بررسی قرار می‌گیرند و معمولا با موضع‌گیری دیپلماتیک پاسخ داده می‌شوند. همچنین امنیت کشورهای حاشیه خلیج فارس عمدتا در دست آمریکاست و این کشور با استفاده از قدرت دیپلماتیک خود فشارهایی را بر مسائل امنیتی منطقه اعمال می‌کند. سند راهبردی امنیت ملی آمریکا به ‌صراحت به این موضوع اشاره کرده و نشان می‌دهد که واشینگتن با وجود کاهش وابستگی مستقیم به نفت منطقه هنوز هم بر ثبات و امنیت انرژی در خلیج فارس تمرکز ویژه دارد. در مجموع به ‌روزرسانی سند امنیت ملی آمریکا نشان می‌دهد که این کشور همچنان تنگه هرمز و امنیت خطوط انتقال انرژی را جزو اولویت‌های خود قرار داده است و تحرکات منطقه‌ای و برخی اظهار نظرهای جناح‌های منطقه‌ای، می‌تواند واکنش راهبردی و عملیاتی واشینگتن را به دنبال داشته باشد. این در حالی است که در ایران حتی در اوج جنگ 12 روزه حرفی از بسته شدن تنگه هرمز مطرح نشد، اما همین که برخی رسانه‌های راست در ایران بسته شدن تنگه هرمز را مطرح می‌کنند، واکنش سریع را به دنبال دارد که در اسناد بالادستی آمریکا متجلی شده است.

علی بیگدلی

 کارشناس روابط بین‌الملل