ایران و اولویت‌های جولانی

رفتار سوریه در دوران حافظ اسد چنان بود که اسرائیل از بابت سوریه احساس نگرانی نمی‌کرد، اما بعد از شکل‌گیری تنش‌ها در سوریه و تغییر شرایط سیاسی نگرانی اسرائیل افزایش پیدا کرد. بخشی از نگرانی‌های اسرائیل به خاطر دست بالای ایران در سوریه در دوران جنگ داخلی در این کشور بوده است. از نظر برخی مخالفان فعالیت ایران در منطقه، قدرت ایران در سوریه موجب نگرانی اسرائیل و برخی کشورهای عرب بوده است. این کشورها تصور می‌کردند که ایران در تلاش حفظ تسلط خود بر سوریه است و این نگرانی حتی در بخش‌هایی از لبنان هم می‌توان مشاهده کرد. با همه اینها چهره منطقه بعد از هفتم اکتبر در حال دگرگونی است. در چنین شرایطی احمدالشرع با دخالت و نفوذ ترکیه و با حمایت آشکار و پنهان این کشور بر سوریه حاکم شد. اتفاقی که ظاهرا موجب نارضایتی اسرائیل بوده که نمی‌خواهد یک کشور اسلامی که مخالف اسرائیل است، یعنی ترکیه در مرزهایش باشد. از سوی دیگر ما هم در مجموع از اتفاقات سوریه رضایت نداشتیم و این عدم رضایت در صحبت‌های مقام رهبری هم دیده می‌شود که عنوان شد که اتفاقات در سوریه با کمک کشور همسایه انجام شده است. نگرانی اسرائیل از این بابت است که مبادا یک حکومت اخوانی نزدیک به ترکیه در سوریه حاکم شود. با آگاهی از این وضعیت است که اسرائیل از زمان روی کار آمدن احمد الشرع پیوسته زیرساخت‌های این کشور را مورد حمله قرار داده و در همین راستا از دروزی‌های سوریه حمایت می‌کند. با این مقدمه، می‌توان گفت که احمد الشرع از این بابت که علاقه ندارد خشم و ناراحتی تهران را به خود جلب کند، سخنانی بر زبان رانده که می‌توان با ایران ارتباط داشت و... اما در مجموع روشن است که او نگران است که ایران از مخالفان دولت موقت سوریه حمایت کرده و با این سیاست موجب تضعیف دولت احمد الشرع شود. به عبارت دیگر در شرایط فعلی که در آن قرار داریم و با وجود همه تنش‌هایی که در منطقه دیده می‌شود، اولویت دولت موقت سوریه و احمد الشرع ارتباط با ایران نیست و چنانکه گفته شد، اظهار نظر وی را باید در این راستا تحلیل کرد که نمی‌خواهد ایران یک سیاست انتقام‌جویانه علیه سوریه داشته باشد. به این دلیل که در سوریه همچنان نیروهایی متمایل به ایران حضور دارند که می‌توانند کار را برای احمدالشرع سخت کنند. حتی از خانواده اسد هم کسانی هستند که طرفدار ایران محسوب می‌شوند. از این رو می‌خواهد جلوی اینها را به شکلی بگیرد که مبادا شعله جنگ‌های داخلی دوباره اوج بگیرد. هرچند نمی‌توان منکر تحولات در عالم سیاست شد و این احتمال وجود دارد که اگر زمینه‌ای فراهم شود، ممکن است در آینده با ایران ارتباط برقرار کند و ایران هم به این ارتباط تمایل نشان دهد ولی در شرایط فعلی اولویت سوریه، نمی‌تواند عادی‌سازی رابطه با ایران باشد.

علی بیگدلی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل