«شفافیت و پاسخگویی» مطالبه دانشجویان از مسئولان

 البته در لفظ و نظر همه با آزادی بیان، پرسشگری از مسئولان، شفافیت و قانون گرایی موافقند و حتی بدان تاکید دارند؛ اما وقت عمل که می‌رسد اشکالات و ایرادات بروز می‌کند و پرسشگری‌ها به سیاه‌نمایی بدی می‌شود و پیگیری‌ها اهاله به آینده‌ای نامعلوم می‌شود. این امر است که باعث شده امروز جنبش دانشجویی دیگر مطالبه‌گری سابق را نداشته باشد و اساسا دانشجوی سیاسی نداشته باشیم. چرا که دانشجوی سیاسی به‌دنبال پاسخ از مسئولان در هر حوزه‌ای است. اینکه امروز کشور با چه مشکلات و مسائلی مواجه است و راهکار و برنامه مسئولان برای حل این مشکلات چیست؟ اما اینکه این مطالبه و پرسش‌گری را به یک روز دانشجو تقلیل دهیم و مسئولان نیز کل ارتباطشان با دانشگاه و دانشجویان به یک نشست دو ساعته خلاصه شود کاری از پیش نخواهد برد. واقعیت امر بر آن است که امروز پاسخگویی و شفافیت برای مردم حرف اول را می‌زند. اینکه هر مسئولی در هر جایگاهی که هست چه دولت باشد، مجلس یا دستگاه قضایی و سایر سازمان‌ها خود را تاتاق شیشه‌ای تصور کند و در موردی شفاف به جامعه پاسخگو باشد. زمانی که این شفافیت و پاسخگویی وجود داشته باشد نه مسئولان واهمه‌ای از پرسشگری و مطالبه‌گری دانشجویان و جامعه دارند؛ نه دانشجویان آنقدر‌ها پرسش‌های بی‌جوابی خواهند داشت که به محض حضور یک مسئول در دانشگاه وی را در منگنه قرار دهند. بر خلاف برخی مسئولان که بعضا با وعده‌هایی روی کار می‌آیند و به مرور زمان وعده‌هایشان را به دست فراموشی می‌سپارند؛ اما قشر دانشجو بیدار و هوشیار است و همه چیز را در ذهن خود نگه می‌‌دارد. لذا وقتی مسئولی را در دانشگاه ببیند اولین پرسشش این خواهد بود که فلان موضوعی که قول حل و فصل آن را داده بودید به کجا رسید و چرا تا کنون تحقق نیافته است. آنچه مسلم است مسئولان در دستگاه‌های مختلف هر اندازه با دانشجو و دانشگاه همگام و همراه باشند می‌تواند پالس مثبتی از آنها دریافت کنند و در پاسخگویی به جامعه نیز زبانی گویا و شفاف داشته باشند. چرا که دانشگاه نیز یک جامعه کوچک است که مطالبات بزرگ جامعه را از مسئولان مطالبه می‌کند. اگر مسئولان و در کلیت ماجرا مجموعه حاکمیت، دانشگاه و دانشجو را به مثابه فرصت ببیند، می‌تواند با ارتباط درست و منطقی با این قشر نیز از آنها در مسیر رشد و توسعه کشور استفاده کند. اما اگر قشر دانشجو و دانشگاهیان به مثابه تهدید در نظر گرفته شود که در پی ضربه‌زدن یا تضعیف حاکمیت بوده و شرایط برای این قشر تنگ‌تر شود، طبیعی است که از حمایت این قشر باید صرف‌نظر کند. در این صورت قشر فرهیخته و دانشگاهی یا تن به مهاجرت می‌دهد یا در سکوت کار خود را پیش خواهد برد و دیگر حضور و اثرگذاری سیاسی نخواهد داشت.

* عدالت؛ ادعای 47 ساله

روزگذشته بود که رئیس‌جمهور به مناسبت روز دانشجو در دانشگاه شهید بهشی حاضر شد و اظهار داشت: همه ما می‌دانیم، ۵۰ درصد مردم پای صندوق‌های رای نیامدند و بخشی از کسانی هم که در انتخابات شرکت کردند، با اکراه پای صندوق‌های رای آمدند. مسعود پزشکیان گفت: این روند پیام روشنی برای ما دارد؛ همه کسانی‌که پای صندوق رای آمدند و همه کسانی‌که نیامدند برای ایران ما هستند و همه پای ایران ایستادند؛ پس بهتر است دیگران را اجنبی حساب نکنیم؛ این یک اصل است. وی در خصوص راهکار رفع ناترازی‌ها افزود:‌ راه‌حل رفع ناترازی‌ها، وفاق، هم‌دلی و پذیرفتن تفاوت‌هاست؛ مسخره‌نکردن‌ها و اَنگ نچسباندن‌هاست. برخی گلایه کردند که چرا بنزین را گران کردید، اعلام کرده بودید که گران نمی‌شود. من گفتم بحث ما اجرای عدالت است، الان ما ۴ میلیارد دلار بنزین را با قیمت حدود ۶۰ هزار تومان وارد می‌کنیم، اما آن را ۱۵۰۰ دلار به یک عده می‌فروشیم، اکثریت مردم که چنین بهره‌ای نمی‌برند، اما ما مجبوریم معیشت‌شان را تأمین کنیم و منابع‌مان محدود است. رئیس‌جمهور با اشاره به انتقادات در حوزه بنزین بیان کرد: در زمینه بنزین هنوز کاری نکرده‌ایم؛ فقط گفتیم بنزین خودمان ۵ هزار تومان گران شود و بنزین مناطق آزاد نیز ۵ هزار تومان باشد و کارت سوخت نداشته باشند. افرادی که خودروهای خارجی وارد می‌کنند و تازه خودرو خریده‌اند، فعلا ۵ هزار تومانی دریافت کنند. در این مدل، چیزی هم گیر دولت نمی‌آید؛ اما مهم این است که این تابو باید شکسته شود. وی ادامه داد: ما تسلیم نخواهیم شد؛ برای همه این مشکلات راه‌حل وجود دارد که از مسیر علما، متخصصان و افراد باتجربه می‌گذرد. اما برای یافتن راه‌حل، نخست باید مشکل را درست بشناسیم، سپس در مداخله‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به یک زبان و نگاه مشترک برسیم. رئیس‌جمهور عنوان کرد: ممکن است ظاهر برخی با سلیقه من هم‌خوانی نداشته باشد، اما این دلیل قضاوت نادرست نیست؛ ما باید با گفت‌وگو مسائل را حل کنیم، نه با دعوا و امر و نهی. حداقل من چنین شیوه‌ای بلد نیستم و معتقدم این مسیر مؤثر نیست. وضعیت فعلی بنزین نه‌تنها عادلانه نیست، بلکه به ضرر محرومان است و روزگار آنها را سخت‌تر می‌کند. پزشکیان بیان کرد: بین حرف و عمل تفاوت زیادی وجود دارد؛ اینکه ۴۷ سال است ادعا کردیم عدالت را پیاده خواهیم کرد، فقط ادعا بوده است. رئیس‌جمهور گفت: یا حرف من را می‌پذیرید یا اگر نپذیرید شما ضدانقلاب هستید، این را چه کسی گفته است؟ به جای این‌که هم‌افزایی داشته باشیم، مدام یکدیگر را نقد می‌کنیم. ما کار خاصی نکرده‌ایم؛ فقط گفتیم قیمت بنزین را اندکی اصلاح کنیم و همه درآمدش را هم مستقیم به کالابرگ مردم بدهیم اما همین را هم وقتی مطرح می‌کنیم، هر کسی از پشت تریبون یک حرف می‌زند. وی با اشاره به مساله فیلترینگ خاطرنشان کرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات امروز کشور، مساله فیلترینگ است. همیشه هم این را گفته‌ایم اما نحوه حل آن خود یک مساله جدی است. این‌که من فقط دستور بدهم که حل شود کافی نیست؛ اگر قرار بود با دستور حل شود، همان روز اول تمامش کرده بودیم.

* آمادگی برای مسئولیت‌پذیری

رئیس قوه قضائیه در سفر به زنجان مهمان دانشجویان دانشگاه زنجان بود تا به مناسبت روز دانشجو برای آنها صحبت کند. جایی که اظهارداشت: دانشگاه‌ها باید محلی برای ابراز آزادانه اندیشه و مطالبه‌گری دانشجویان باشند تا نسل جوان نقش مؤثری در پیشرفت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور ایفا کند و از دانشجویان خواست خود را برای پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری آماده کنند. فردی که امروز مطالبه‌گر است، فردا به‌عنوان مدیر یا مسئول باید عملکرد مسئولانه داشته باشد. حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای گفت: دانشجو باید یاد بگیرد نقد سازنده و اثرگذار ارائه دهد، نقدی که هم جامعه را هوشیار کند و هم از سوءاستفاده دشمنان جلوگیری کند، ادبیات و زمان بیان نقد بسیار مهم است. وی با اشاره به ناهنجاری‌های اجتماعی اعم از مسائل مرتبط با حجاب، تصریح کرد: مسئولیت اصلاح این مسائل صرفا برعهده قوه قضاییه نیست و همکاری همه اقشار در این زمینه جامعه ضروری است. اقدامات انجام‌شده کافی نیست و باید با رویکرد جامع، زمینه پیشگیری و اصلاح فساد فراهم شود. محسنی اژه‌ای درباره طولانی بودن زمان رسیدگی پرونده‌ها، بیان کرد: زمان رسیدگی به پرونده‌های بزرگ قضایی ممکن است از دو ماه تا دو سال طول بکشد و اعلام جدول زمانی دقیق به‌دلیل پیچیدگی‌های کارشناسی و حقوقی ممکن نیست. او بر اهمیت برگزاری دادگاه‌های علنی برای افزایش شفافیت و اعتماد عمومی تأکید و اظهارکرد: محدودیت‌های قانونی و حفظ حقوق متهمان مانع انتشار همه جزئیات قبل از صدور حکم است. رئیس قوه قضاییه همچنین درباره مبارزه با فساد، گفت: هدف ما مبارزه علمی و حرفه‌ای است، نه ایجاد جو ترس برای فعالان اقتصادی. باید امنیت سرمایه‌گذاران حفظ و جلوی سوءاستفاده گرفته شود. محسنی اژه‌ای تصریح کرد: مبارزه با فساد باید مؤثر و کارآمد باشد و همزمان کرامت انسانی رعایت شود و فضای ترس برای فعالان اقتصادی سالم ایجاد نگردد.

* در خط مقدم حل مشکلات

وزیر علوم هم در پیامی به مناسبت روز دانشجو خطاب به دانشجویان نوشت: امروز هم دانشگاه ایران در ادامه مسیر تاریخی، بیش از هر زمان دیگری متوجه مسئولیت اجتماعی خویش است. جامعه از دانشگاه انتظار دارد که فقط ناظر مسائل نباشد، بلکه در خط مقدم حل مشکلات مردم قرار گیرد؛ از محیط‌زیست و اقتصاد تا فرهنگ، حکمرانی و آینده فناوری. حسین سیمایی صراف ادامه داد: دانشگاه زمانی پویا و اثرگذار است که پرسشگری، نقد منصفانه، دغدغه عمومی و حرکت به سوی مرزهای دانش در آن جاری باشد. شما دانشجویان پرچم‌داران این پویایی هستید. امروز ایران بیش از هر زمان نیازمند دانش، حکمت، اخلاق علمی و مشارکت اجتماعی دانشگاهیان است. مسیر پیشرفت کشور، از دانشگاه می‌گذرد؛ دانشگاهی که علم را با مسئولیت، پژوهش را با مسئله‌محوری، و آزادی آکادمیک را با تعهد اجتماعی جمع کند. این مسیر تنها با امید، اراده، پشتکار و ذهن پرسشگر شما ادامه خواهد یافت.

* سوال بدون خط قرمز

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به مناسبت 16 آذر در دانشگاه تربیت مدرس حاضر شد و از اهمیت گفت‌وگوهای پیوسته میان دانشجویان و دولت خبر داد. سیدعباس صالحی گفت: دانشگاه جای همین صحبت‌هایی است که باید شنیده شود. باید تابوهایی که باعث می‌شود حرف‌های مختلف شنیده نشود شکسته شود. زمانی‌که سوالات بیان نشود، یکباره سرباز می‌کند. نسبت میان موشک با علم و صنعت و موارد دیگر باید پرسیده شود. اینها نباید در محیط‌های علمی به سوالات ممنوعه تبدیل شود. وزیر ارشاد با اشاره به نگاه رهبر انقلاب بیان کرد: نگاه آقا همین است که کرسی آزاداندیشی باید وجود داشته باشد. اینکه برخی اساتید اخراج شدند منجر به بهتر شدن وضعیت دانشگاه‌ها شد؟ دانشگاه باید نشاط درونی داشته باشد. نباید بگذاریم برخی سوالات ناموسی شود. صالحی تصریح کرد: بنابراین باید به انسجام ملی فکر کنیم. جامعه دچار دوکوهانه است که خطرناک است، مانند بحث حجاب یا رابطه با غرب. نیاز به ارزش‌های مشترکی داریم برای ملت واحد. باید مسئولین دانشگاهی به دانشجویان تریبون بدهند تا سوالات را پاسخ دهند. فعلا این را می‌دانم که قطعا نیروی خارجی نجات‌بخش ما نیست، بلکه باید دست به دست هم بدهیم. در عین حال باید بدانیم که دانشگاه خط قرمز برای سوال کردن ندارد.

*مداخلات امنیتی

بهار جنبش دانشجویی را دوره اصلاحات و ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی می‌دانند، جایی‌که ارتباط موثر و مفید او با دانشگاه بسیار دوران طلایی را به لحاظ مختلف چه علمی، اقتصادی و سیاسی رقم زد. در روز دانشجو رئیس دولت اصلاحات نیز در پیامی به مناسبت 16 آذر نوشت: آزادی فضای فکری، فرهنگی و سیاسی دانشگاه و هرچه بیشتر امن‌کردن و بی‌هزینه‌ترکردن حضور و مشارکت پرشور جوانان در همه عرصه‌ها و فراهم آمدن زمینه‌های تقویت نهاد دانشگاه که مدار و محور توسعه علمی و آزاداندیشی باشد، همیشه و در شرایط دشوار امروز ایران نه یک آرزو بلکه یک ضرورت است. دانشگاه سرزنده و زبان‌آور و علامت حیات جامعه است و دانشگاهِ نگران و ناامن و منفعل علامت رکود و بیماری جامعه و نظام سیاسی. حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی در ادامه آورد: در زمانه و جهانی به سر می‌بریم که قدرت و سیاست باید از علم و نهاد علم تمکین کنند نه آنکه آن را به تسخیر خود درآورند. به «عصر دانایی» پا نهاده‌ایم و در این عصر زوال منابع انسانی و تنزل سرمایه‌ اجتماعی در دانشگاه حتی آینده سوزتر از فرسایش منابع و سرمایه‌های طبیعی و اقلیمی است. نخبگان علمی اعم از استادان و محققان و دانشجویان و ایرانیان بلند آوازه‌ خارج از کشور عوامل عزت و سربلندی ایران عزیز‌اند. همه باید حقوق و حرمت این سرمایه‌ها را با تمامی وجود بفهمیم و پاس بداریم. اصحاب سیاست با هر گرایشی باید در برابر سخن و خواست دانشگاهیان و دانشجویان فروتن باشند. دانشگاه را خانه ایمن و آرام این فرزندان شایسته‌ ایران بدانیم، نهادی خودی، اما منتقد و مسأله‌شناس و افق‌گشا که در آن تنوع و تفاوت اصالت و اعتبار دارد، نه خالص‌سازی و یکدست کردن. رئیس‌جمهور اسبق کشورمان بیان در ادامه نوشت:‌ در تحقق این مهم و در این دوران دشوار و تاریخ‌ساز از دانشجویان عزیز هم تمنا می‌شود که ضمن حفظ و تقویت بیداری خود در برابر توطئه‌ها و خطرهایی که از بیرون علیه میهن و تمامیت ارضی و استقلال و پیشرفت کشور است، در شناخت موانع سختی که بر سر راه تأمین حقوق اساسی و اقتصادی مردم و به‌خصوص حق حاکمیت بر سرنوشت است تلاش و راه‌های رفع موانع را جست‌و‌جو کنند. لازمه‌ عبور از تنگنا‌ها و بحران‌های متعدد کشور اعتماد و اعتنا به نهاد علم و عقلانیت یعنی دانشگاه و عاملان و فاعلان توسعه‌ علمی یعنی دانشجویان و استادان و بازکردن بندهایی است که برپای حضور و مشارکت موثر آنان بسته شده است.