«آرمان ملی» لزوم نگاه اصلاحی به لایحه بودجه ۱۴۰۵ را بررسی میکند
حذف بودجه نهادهای بیثمر؛ گام بزرگ اصلاحات اقتصادی
آرمان ملی- سهیل ثابت: همه ساله زمانی که بودجه یک سال کشور در اواخر آذرماه و اوایل دی ماه از سوی دولت بسته شده و به مجلس ارائه میشود توجهات و نگاهها به سمت و سوی برخی ردیفهای بودجه برای برخی نهادها میرود که بدون عملکردی که معطوف به مشکلات جامعه باشد، از بودجه عمومی ارتزاق میکنند و بروندادهای که بتوان چنین بودجهای را توجیه کرد ندارند.
امری که باعث شده تا سالیان و دهههای گذشته سر و صداهای زیادی در فضای سیاسی و رسانهای در این خصوص بپا شود و در دولتهای مختلف این مهم از مسائلی بوده که بارها از سوی اقتصاددانان، تحلیلگران، سیاسیون و رسانهها مورد توجه قرار داشته است. مساله در جایی حساستر و قابل توجهتر میشود که بدانیم اگر بودجه فلان نهاد که برونداد و عملکرد خاصی نداشته را صرف هزینههای دیگری میکردیم، شاید میشد شرایط بهتری را شاهد باشیم. نمونه اخیر و دم دستی را میتوان در ماجرای آتشسوزی در جنگلهای هیرکانی در شمال کشور دید که به جهت نداشتن امکانات لازم و کافی برای مهار حریق و آبپاشی هوایی برای اطفای حریق دولت مجبور شد از کشورهای همسایهای چون ترکیه کمک بگیرد. امری که البته برای دفعه اول نیست اتفاق میافتد و در دولتهای پیشین نیز شاهد این دست اتفاقها بودهایم، اما آنچه مشخص است اینکه همه به این بحث میپردازند که مثلا باید سازمان محیط زیست کشور از امکانات استاندارد برخوردار باشد تا برای یک مساله محیط زیستی سراغ کشورهای همسایه نرویم، اما هیچکس نمیگوید که برای این مهم باید ردیف بودجه جداگانهای اختصاص دهیم و از تخصیص بودجه به برخی نهادها بپرهیزیم. این مساله چندین بار در دولتهای یازدهم و دوازدهم حسن روحانی مطرح شد، اما به هر دلیلی آن دولت موفق به حذف بودجه این نهادها نشد. حال نوبت به دولت چهاردهم و مسعود پزشکیان رسیده که این مهم را با کسب موافقت لازم و حمایت دیگر بخشها عملیاتی کند. نگاه رئیسجمهور را نیز که عدالت محور است میتوان بر پایه همین امر دید. جایی که او بارها تأکید کرده ادامه تخصیص بودجه به نهادهایی که تنها نامی در ساختار اداری دارند اما اثری در بهبود زندگی مردم ایجاد نمیکنند، به معنای اتلاف منابع ملی است. پزشکیان بر این باور است که حذف بودجه این نهادها نه تنها به ساماندهی مالی دولت کمک میکند، بلکه موجب میشود منابع آزاد شده به بخشهایی هدایت شود که واقعاً نیازمند بوده و اثرگذاری واقعی دارند. با این همه اما باید نوعی عزم و اراده باشد تا پزشکیان با شجاعت به سمت حذف بودجه برخی نهادها حرکت کند. تبعا چنین اقدامی بسیار میتواند در حامیان دولت و جامعه تاثیر مثبت داشته و اعتماد کاهش یافته و سرمایه اجتماعی ریزشی رئیسجمهور را ترمیم و بازسازی کند.
* نامه 180 اقتصاددان
اخیرا 180 تن از اقتصاددانان، استادان دانشگاه و پژوهشگران حوزه اقتصاد و علوم اجتماعی، در نامهای خطاب به رئیسجمهور، خواستار حذف بدون مماشات بودجه نهادها و موسساتی شدند که هیچ نقش و جایگاهی در ارائه خدمات عمومی ندارند. در بخشی از این نامه آمده است: ضمن پذیرشِ ضرورت انجام اصلاحات اقتصادی، تاکید میکنیم که اجرای این اصلاحات باید با ایجاد توازن در بودجه و کاهش هزینههای غیرکارا همراه باشد. زیرساختهای حمایتی و سازوکارهای جبرانی حداقلی باید طوری طراحی شوند که فشار اصلاحات قیمتی بر گروههای کمدرآمد به حداقل ممکن برسد، بیآنکه به بازگشت سیاستهای پرهزینه و ناکارآمد گذشته منجر شود. در بخش دیگری از این نامه آمده است: «مردم در شرایطی بسیار دشوار زندگی میکنند و آنطور که بهنظر میرسد، چشمانداز پیشرو نیز، بهبودی را نوید نمیدهد. در چنین شرایطی، اختصاص بودجه به فعالیتها و نهادهایی که ارتباطی به منافع ملی ندارند، چه توجیهی دارد؟ هزینههایی را که مابهازای ملموس برای مردم ندارند، شجاعانه حذف کنید، و اجازه دهید مردم ببینند که اصلاحات اقتصادی تنها از طریق تحمیل هزینه جدید به آنان انجام نمیشود.» بودجه را کاملاً شفاف کنید. خزانه دولت را به اتاقی شیشهای تبدیل کنید که هرچه در آن وارد و هرچه از آن پرداخت میشود، بهطور واضح توسط آحاد مردم، قابل مشاهده باشد. امروز، کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند عدالت، صداقت، شفافیت و توازن در سیاستگذاری بودجهای است.
* حذف بودجه بخور و بخواب
یک نماینده ادوار مجلس درباره نامه 180 اقتصاددان برای حذف موسسات بیخاصیت اظهار داشت: امروز اداره امور اجرایی کشور نیاز به اقتدار دارد. آقای پزشکیان نیامد رئیسجمهور شود، آمد که یکسری امور را درست کند. انتظار داریم او مقتدرانه بودجه نهادها، موسسات و دستگاههای کاغذی را قطع کند. عمده اینها یک شبه تأسیس شدند و جز یک نام روی کاغذ، وجود خارجی ندارند، حتی اگر هم وجود خارجی داشته باشند بازده و حاصلی ندارند، حتی بعضی از این بخشها با اتکا به بودجه دولت وارد فعالیت سیاسی هم میشوند. غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی افزود: الان کشور اولویتهایی دارد که منابع محدود باید صرف آنها شود بنابراین آقای رئیسجمهور قاطعانه بودجه دستگاههای بخور و بخواب را قطع کند و بداند یک ملت پشت این کار خواهند بود و حمایت خواهند کرد. هر چند آقای پزشکیان نیت و ضرورت انجام این کار را اعلام میکند اما اعلام او کفایت نمیکند؛ زمانی انتظار عمومی برآورده میشود که بودجه این دستگاهها در عمل حذف شود چون هیچ مشکلی از جامعه را حل نمیکنند. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم بیان کرد: کشور امروز پول اضافه ندارد که دولت بخواهد حاتم بخشی کند. واقعا در حال حاضر پولی نیست که موسسهای بودجه بگیرد تا یک فرد خارجی را مسلمان کند بلکه باید فکری برای حفظ همین مسلمانهای داخل کشور کرد. رئیسجمهور داستان سرایی را کنار بگذارد و خیلی قاطع آستینها را برای جراحی بودجه بالا بزند. وی ادامه داد: البته این دستگاهها شاید با ادعاهای آنچنانی برای خود عملکردتراشی کنند اما واقعیت آن است که عملکرد آنها به درد مردم نمیخورد. اگر بودجه دستگاههای بخور و بخواب حذف شود، همین فتح بابی خواهد بود تا جلوی خیلی از اتلافها گرفته شود. جعفرزاده تصریح کرد: این موسسات شاید یک زمانی نیاز به حمایت داشتند اما امروز دیگر زمان آن رسیده تا مستقل شوند یعنی اگر کتاب منتشر میکنند، محصول خودشان را بفروشند و موسسه را اداره کنند. رهبر انقلاب هم به دولت برای اصلاح نظام بودجه دستور دادند. آقای پزشکیان باید نظام بودجه ریزی کشور را درست کند. وقتی پولی در خزانه نیست حاتم بخشی معنی ندارد. حذف جداول موسسات بخور و بخواب یک آلارمی میدهد که بودجه سال آینده انقباضی است.
ارسال نظر