تهران در نقش میانجی

در این شرایط و با توجه به سابقه این جدال بین دو کشور، باید دید که این‌بار نیز این درگیری‌ها پس از مدتی آرام خواهد شد یا منجر به وقوع جنگ میان این دو کشور هسته‌ای می‌شود که در این‌صورت آغاز جنگ، تهدیدی برای تمامی کشورهای منطقه خواهد بود. نه‌تنها سران دو کشور یکدیگر را در رسانه‌ها و فضای مجازی تهدید به حمله نظامی می‌کنند بلکه گزارش‌ها نشان می‌دهد در لب مرز دو کشور در کشمیر تحرکات روانی بین ارتش‌ها در جریان است و گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که این‌بار به‌دلیل تعداد بالای کشته‌ها به‌دست شبه‌نظامی‌های افراطی، جنگ از هر زمان دیگر نزدیک‌تر باشد. حالا در این بین جمهوری اسلامی ایران با اعزام وزیر خارجه خود به اسلام‌آباد تلاش دارد به‌عنوان میانجی ایفای نقش کند. در ادامه این گزارش به آخرین تحولات کشمیر اشاره خواهیم کرد.

انگیزه ایران برای میانجی‌گری

سیدعباس عراقچی، که در پاکستان حضور یافت، طرف‌های درگیر را به آرامش دعوت کرده است. روابط فی‌مابین اما نزدیک نقطه جوش است و مسئولان هندی اعلام کرده‌اند که آب بالادستی پاکستانی‌ها را قطع کرده‌اند با این حال اسلام‌آباد اعلام کرده که آغازگر این تنش نخواهد شد. حالا که ایران خود در جریان ماراتن مذاکره‌ها با غربی‌ها و ترامپ است، باید ببینیم که چگونه می‌تواند بین این دشمنان قدیمی پل ارتباطی بزند. البته باید به این موضوع اشاره کنیم که روابط مالی تهران، اسلام‌آباد و دهلی یکی از مواردی است که شاید برای ایران در این شرایط اقتصادی و تحریم‌ها مهم ارزیابی شود. وزیرامورخارجه بامداد دوشنبه به‌وقت محلی در بدو ورود به اسلام‌آباد گفت: «روابط دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار بوده همچنان که روابط ایران با سایر کشورهای منطقه از جمله هند نیز حائز اهمیت است. وضعیت منطقه برای ایران بسیار مهم است و ما ضمن تاکید بر کاهش تنش‌ها از همه طرف‌ها خواستار خویشتنداری و جلوگیری از تشدید اوضاع هستیم. دیدارهای مهمی با مسئولان پاکستانی تنظیم شده و ما با دوستان خود روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای را مرور خواهیم کرد». او همچنین در پیامی با استفاده از شعر «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» از هند و پاکستان خواست که از سطح تنش‌ها کم کنند.

هند روابطش را قطع می‌کند

اداره کل تجارت خارجی هند اعلام کرد که این کشور دست به اعمال ممنوعیت فوری بر واردات و ترانزیت کالاها از پاکستان زده و این ممنوعیت تا اطلاع ثانوی اجرا خواهد شد. در این بیانیه‌ آمده است:‌ «واردات مستقیم یا غیرمستقیم یا ترانزیت همه کالاها با منشأ پاکستان یا صادر شده از پاکستان، چه مشمول واردات آزاد بوده باشند یا از طرق دیگر مجوز واردات گرفته باشند، با فوریت و تا اطلاع ثانوی ممنوع خواهند بود. این محدودیت در راستای امنیت ملی و سیاست عمومی اعمال می‌شود». بر اساس اعلام اداره کل مذکور، این ممنوعیت به‌صورت فوری تا زمان دریافت دستورات جدید اجرایی می‌شود و هرگونه استثنا بر آن نیازمند تاییدیه دولتی قبلی است. در پی تصمیم هند برای فسخ توافق‌نامه آب سِند با پاکستان در پاسخ به حمله تروریستی یک گروه افراطی پاکستانی که منجر به کشته‌شدن ۲۶ نفر شد، یک منبع مطلع اظهارکرد که دهلی‌نو ورود جریان آب از طریق سد باگلیهار در رودخانه چناب را متوقف کرده و قصد دارد اقدامات مشابهی را نیز در سد کیشانگانگه و رودخانه جهلم انجام دهد.

آغازگر جنگ نخواهیم بود

خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان به یک رسانه پاکستانی گفت: «ببینید، ما هیچ هدفی برای شروع هیچ اقدامی نداریم، اما اگر عملی از هند وجود داشته باشد، واکنش وجود خواهد داشت و واکنش ما با این عمل مطابقت خواهد داشت. بنابراین من فکر می‌کنم که ما نمی‌خواهیم آغازگر چیزی باشیم. فکر نمی‌کنم درگیری به یک جنگ هسته‌ای تبدیل شود. هند و پاکستان هر دو قدرت هسته‌ای هستند، اما من فکر نمی‌کنم که اوضاع به این سو پیش برود».

سناریوی جنگ

خطرناک‌ترین سناریوی پیش‌رو آن است که واکنش نظامی هند به حمله پهلگام، با ضربه‌ای شدیدتر از سوی پاکستان پاسخ داده شود و زنجیره‌ای از واکنش‌های متقابل آغاز گردد که به‌سرعت از کنترل هر دوطرف خارج شود. در فضایی که دو کشور در آماده‌باش کامل به سر می‌برند و احساسات ملی‌گرایانه در هر دو سوی مرز به نقطه جوش رسیده، احتمال بروز خطای محاسباتی یا شعله‌ور شدن ناخواسته بحران، بسیار بیش از آن است که در محاسبات رسمی یا درک عمومی گنجانده شده باشد.