دولت در دوراهی ترمیم یا استیضاح؟

دولتی که هر زمان صحبت از عملکردهای نا موفق می‌شود شرایط خاص 15 ماه گذشته را به میان کشیده و بر آن تاکید می‌کند که اگر شرایط اینگونه پیش نمی‌رفت امروز با چنین وضعیتی روبه‌رو نبودیم. گرچه در صحت آنچه دولتیون در این باب می‌گویند شکی نیست؛ اما واقعیت این است که این تنها پاسخ به شرایط اقتصادی و معیشتی بغرنج جامعه نیست؛ بلکه باید مشحص شود که بروز این شرایط تابع چه مولفه‌هایی بوده است که منتج به چنین نتایجی شده است. آنچه مسلم است نمی‌توان ماجرا را از یک زاویه دید و برای درک بهتر موضوع باید مساله را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد. نگاه نخست ناظر بر عملکرد دولتمردان است. قریب به 16 ماه از روی کارآمدن دولت مسعود پزشکیان می‌گذرد و جامعه دیگر به جایی رسیده است که بخواهد عملکرد دولت را در حوزه‌های مختلف به قضاوت بنشیند و از آنجایی‌که برای جامعه حوزه اقتصادی پیشانی عملکرد دولت است ابتدا عملکرد اقتصادی مورد قضاوت مردم قرار می‌گیرد. در همین مسیر نگاهی به قیمت کالاهای اساسی، نرخ ارز، سکه، طلا و تاثیرات آن بر معیشت مردم و عدم تاثیر عملکردی دولت در توقف و جلوگیری از این رشد تصاعدی موجب شده تا بسیاری مدیریت دولتی را مقصر بروز چنین شرایطی بشناسند و خواهان تغییر و اصلاح در کابینه پزشکیان شوند. اما وجه دیگر ماجرا شرایط حاکم بر اقتصاد کشور است. به طور مشخص تحریم‌ها مدت‌ها است که کشور را به لحاظ اقتصادی فلج کرده و دولت نمی‌تواند آنطور که باید و شاید به مراودات و تجارت بین‌المللی بپردازد. شرایط بی‌ثبات اقتصادی و تحولات بین‌المللی نیز مزید بر علت شده تا شرایط اقتصادی آنطور که باید مطلوب پیش نرود. با این حال مردم ابتدا و انتهای کار دولت را مسئول و ضع معیشتی خود می‌دانند و از رئیس‌جمهور و دولتمردانش پاسخ می‌خواهند. هر چند که دیگر مسکن‌هایی چون یارانه معیشتی یا کالابرگ نیز در شرایط فعلی چندان دردی از مردم دوا نمی‌کند و دولت باید فکر عاجلی برای برون‌رفت از این شرایط نماید. چرا که اگر وضعیت به همین منوال پیش برود شاهد شرایط به مراتب بدتری خواهیم بود و احتمال نارضایتی‌های گسترده مردم و آنچه طی سال‌های گذشته مشاهده کردیم وجود دارد.

*هشدار به دولت

مواجهه مجلس دوازدهم با دولت چهاردهم روایت فرصت‌طلبی در جهت رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده است. جایی‌که بهارستان‌نشینان به‌رغم همراهی کجدارومریز با وفاق ملی پزشکیان از همان ابتدا نیز بدشان نمی‌آمد که دولت را با دست‌اندازهایی مواجه کنند. چنانکه در همان شش‌ماهه نخست دولت عبدالناصر همتی را به‌دلایل سیاسی از قطر دولت پیاده کردند. حال اما چند مدتی است که با وجود تاکیدات مقامات عالیه نظام به ویژه رهبر انقلاب بر حمایت از دولت ابایی از طرح تقابل با دولت ندارند و رسما شمشیر را از رو بسته و دولت را در دوراهی ترمیم و استیضاح قرار داده‌اند. این بر همه واضح و مبرهن است که دولت نیاز به تغییر و ترمیم دارد و برخی وزرا باید جای خود را به نفرات مجرب‌تر و کارآمدتری بدهند؛ اما اینکه مجلسی‌ها بخواهند برای دولت شرط تعیین کنند چندان صحیح به نظر نمی‌رسد. اصلاحات در دولت کار عاقلانه‌ای است، اما اینکه تغییراتی شکل نمی‌گیرد نیز شاید به این دلیل باشد که رئیس‌جمهور می‌داند اگر بخواهد نفرات مدنظر خود را برای رای اعتماد به مجلس معرفی کند تندروهای بهارستان علیه آنها موضع خواهند گرفت و پزشکیان را مجبور به معرفی نفراتی می‌کنند که مدنظر رئیس‌جمهور نیستند. پزشکیان نیز از آنجایی‌که نمی‌خواهد از در تقابل با مجلس پیش برود تغییرات در دولت را به تاخیر انداخته است. اما مجلسی‌ها گویی شمشیر خود را از روبسته‌اند و دیگر هیچ وفاقی با دولت ندارند. در همین راستا روزگذشته بود که رئیس مجلس در جلسه علنی در نطق پیش از دستور خود، اظهار داشت: «آنچه امروز مهم‌تر است به آن بپردازیم دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم در گرانی‌ افسار گسیخته‌ کالاهای‌ معیشتی مخصوصا افزایش‌ قیمت ارز و طلاست که یا بخشی از دلایل یا بهانه‌ گرانی‌ها محسوب می‌شود لذا وظیفه‌ خود می‌دانم به‌عرض ملت شریف ایران برسانم که مجلس با جدیت این مساله را پیگیری کرده و پیگیری خواهد کرد». محمدباقر قالیباف گفت: «در هفته‌ای‌ که نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه پیگیر مسائل منطقه‌ای بودند، اینجانب به‌عنوان رئیس‌مجلس و رؤسای‌ کمیسیون‌های‌ اقتصادی و برنامه و بودجه و برخی دیگر از نمایندگان در جلسات متعدد با وزرا و اعضای هیات دولت گرانی‌ها و افزایش قیمت ارز را مورد بررسی قرار دادیم و در هفته‌ی جاری، جلسه‌ نظارتی سه‌شنبه نیز با حضور وزرای امور اقتصادی، جهادکشاورزی، صنعت و رؤسای سازمان برنامه بودجه و بانک مرکزی به جلوگیری از کاهش قدرت خرید مردم، اجرای قانون کالابرگ و مدیریت بازار ارز اختصاص یافته است». وی افزود: «بدیهی است در صورتی‌که این اقدامات به نتیجه نرسد برای رسیدن به کمترین زمان و تنش، اولویت با ترمیم کابینه توسط دولت است و اگر اصلاحات ضروری توسط دولت محترم صورت نگیرد، نمایندگان مجبور به آغاز فرآیند استیضاح خواهند شد.» به نظر می‌رسد دولت باید انتخاب کند که در مقابل مجلس بایستد یا اینکه به نحوی با مجلس از در تعامل در آید از اصول خود نیز پایین نیاید.

* پاک‌کردن صورت مساله

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در خصوص مباحث پیرامون تغییرات در دولت اظهار داشت: این بحث‌های تغییر کابینه دو علت دارد یکی در اصل به همان مضمونی باز می‌گردد که معمولا در مسابقات فوتبال وقتی تیمی گل می‌خورد فوری گفته می‌شود که باید مربی تغییر کند یا زمین بازی را تغییر دهند در حالی‌که علت جای دیگری است و تغییر برخی چهره‌ها، مربیان یا محل بیشتر پاک‌کردن صورت مساله است. هدایت‌ا... آقایی به «آرمان ملی» گفت: امروز جدای از عملکرد افراد سیاست‌های در پیش گرفته شده کشور را زمین‌گیر کرده است. ما در جامعه جهانی مورد تحریم گسترده قرار داریم، مورد تهدیدهای امنیتی هستیم؛ فشارهای مضاعف اقتصاد ما را ناامن کرده و در کشور سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد. در این شرایط بهترین آدم‌ها و نیروها هم که سر کار باشند در چارچوب این سیاست‌ها آنها کار خاصی نمی‌توانند بکنند. لذا تغییردادن آنها مثل تغییر مربی یک تیم شکست خورده است. ممکن است به لحاظ روانی احساس کنند در کوتاه‌مدت اتفاقی افتاده ولی واقعیت این است که در زیرساخت‌ها و در چالش‌های اصلی موازنه‌ای صورت نگرفته است. وی افزود: بنابراین به شخصه فکر می‌کنم حتی اگر کل کابینه هم تغییر پیدا کنند ممکن است هیچ اتفاق مثبتی رخ ندهد تا زمانی که تغییر مهم شکل بگیرد و کشور روی ریل توسعه و مناسبات جهانی قرار گیرد.