غنی سازی در ایران ادامه پیدا می کند

یکی از چهره‌های کلیدی در این زمینه، ویتکاف مقام ارشد تیم مذاکراتی دولت ترامپ است که در اظهاراتی صریح اعلام کرده: «غنی‌سازی اورانیوم یک خط قرمز بسیار بسیار روشن برای ماست» و «ما حتی غنی‌سازی یک‌درصدی را هم نمی‌پذیریم». این مواضع نشان می‌دهد که علی‌رغم ظاهر دیپلماتیک، دیدگاه طرف آمریکایی فاصله زیادی با الزامات و خطوط قرمز ایران دارد.

تعامل پایدار با غرب؟

در سطح تحلیلی، اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در یادداشتی هشدار داده که حتی در صورت رسیدن به یک توافق هسته‌ای جدید، این توافق لزوماً به ترمیم روابط ایران و آمریکا منجر نخواهد شد. از نگاه این مرکز تحلیلی، «هویت جمهوری اسلامی بر مقاومت در برابر نفوذ آمریکا بنا شده» و درون ساختار قدرت ایران نیز «نگرانی‌هایی از تقویت جناح‌هایی در درون قدرت در اثر تعامل پایدار با غرب» وجود دارد. این نگرش، عملاً توافق را از یک ابزار تنش‌زدایی به میدان جدیدی از رقابت‌های درون‌ساختاری در جمهوری اسلامی تبدیل می‌کند؛ رقابتی که بیش از آنکه محصول فشار خارجی باشد، از دل ملاحظات داخلی و ساختار قدرت برمی‌خیزد.

خاورمیانه و موقعیت ایران

همزمان با جدی‌ شدن خبر مذاکرات، سفر دونالد ترامپ به منطقه نیز واکنش‌هایی گسترده در محافل سیاسی و رسانه‌ای به‌دنبال داشت. رویترز در گزارشی نوشت که «این سفر، تأییدی بر شکل‌گیری نظمی جدید در خاورمیانه به رهبری اهل سنت بود؛ نظمی که تلاش می‌کند محور مقاومت تحت رهبری ایران را به حاشیه براند و حتی اسرائیل را نیز کنار گذاشته است». این تحلیل در حالی منتشر می‌شود که آمریکا همچنان به ناتوانی اسرائیل در دستیابی به آتش‌بس در غزه معترض است و نوعی بی‌اعتنایی به نتانیاهو در رفتار واشینگتن دیده می‌شود. به گفته منابع غربی، این تغییر رویکرد می‌تواند فضای منطقه‌ای مذاکرات را نیز دستخوش تحول کند و توازن قدرت را به نفع جریان‌های غیرهمسو با ایران بازتعریف کند.

درگیری گفتمانی در آمریکا

اما اختلاف‌نظر درباره مسیر مذاکرات تنها به تهران محدود نیست. در آمریکا نیز صداهای متفاوتی شنیده می‌شود. دنیل دی‌پاتریس، ستون‌نویس روزنامه شیکاگو تریبون، درباره اظهارات ویتکاف نوشت: «امیدوارم این فقط ژستی برای دوربین‌ها باشد، وگرنه با چنین موضعی، رسیدن به نتیجه موفق بسیار دشوار خواهد بود». تحلیلگران دیگری مانند تریتا پارسی، معاون اندیشکده کوئینسی، هشدار داده‌اند که «خیال‌پردازی‌های غنی‌سازی صفر، ما را به جنگ با ایران خواهد کشاند». علی واعظ، از گروه بین‌المللی بحران، نیز این نوع موضع‌گیری را «بازگشت به دوران بوش پسر» توصیف کرده است؛ دورانی که تنش‌های حداکثری، جای هرگونه تعامل را گرفته بود.

عقب‌نشینی در کار نیست

در واکنش به مواضع اعلامی آمریکا، عراقچی بار دیگر تأکید کرد که «غنی‌سازی ادامه خواهد داشت». این پاسخ کوتاه اما روشن، حامل پیامی صریح به واشینگتن است: ایران حاضر به ترک خط قرمزهای راهبردی‌اش در حوزه هسته‌ای نیست. موضوعی که گریگوری برو، تحلیلگر اوراسیا گروپ نیز به آن اشاره کرده و گفته است: «با توجه به‌اینکه غنی‌سازی برای ایران هم یک خط قرمز است، دشوار است تصور کنیم توافقی بدون آن ممکن باشد».

پایان دیپلماسی؟

در مجموع، اگرچه خبر تعیین زمان مذاکرات و ابراز امیدواری برخی مقامات، نشانه‌ای از تمایل به دیپلماسی است، اما بازخوانی مجموعه اظهارات، تحلیل‌ها و روندهای منطقه‌ای و بین‌المللی حاکی از آن است که این دور از مذاکرات نیز با همان معضلات پیشین، از جمله غنی‌سازی، بی‌اعتمادی متقابل و فشار جناح‌های داخلی در دو کشور دست به گریبان خواهد بود. به‌نظر می‌رسد بدون بازتعریف واقع‌بینانه از خواسته‌ها و خطوط قرمز، نه توافقی حاصل خواهد شد و نه از تنش‌ها کاسته می‌شود. بلکه شاید این دور تازه، بیش از هر چیز، به‌عنوان نبردی گفتمانی و استراتژیک در حافظه سیاسی دو کشور ثبت شود؛ نبردی که پشت میز مذاکره آغاز شده، اما در میدان سیاست داخلی و منطقه‌ای تعیین تکلیف خواهد شد.