کمبود نیرو، مهم‌ترین مشکل محیط‌بانان

آنها بارها در تیررس شلیک شکارچیان غیرمجازی قرار گرفته‌اند، که گاه با شلیک مستقیم، عزیزترین همکارانشان را از بین بردند و خانواده محیط‌بانی ایران را عزادار کردند، حالا حتی در گفتن مشکلات و چالش‌های کارشان، اول از همه به از دست دادن عزیزانی اشاره می‌کنند، که کام همه آنها را تلخ کرده است.

یکی از محیط‌بانان که ترجیح داد نامش ذکر نشود، درباره مشکلات و چالش‌های محیط بانی، به «آرمان ملی» گفت: این وظیفه ماست که به عنوان محیط‌بان بهترین عملکرد را در طبیعت داشته باشیم، اما متاسفانه آنگونه که باید به وضعیت ما رسیدگی نمی‌کنند. مهم‌ترین مشکل ما نیز رو به رو شدن با شکارچیانی است، که هیچ هراسی از کشتن ما ندارند. همکاران عزیزی که از دست می‌دهیم، بزرگ‌ترین مشکل ماست. این برای ما بسیار سخت است.

به دلیل کمبود نیرو، برخی مواقع محیط‌بانان مجبور به تردد تنهایی در جنگل و مناطق کوهستانی و گاه صعب‌العبور هستند، که همین مساله سبب می‌شود در درگیری با شکارچیان غیرمجاز، با چالش‌هایی به تنهایی روبه رو شوند.

این محیط‌بان با اشاره به گشت خلأ محیط‌بانی افزود: گشت خلأ محیط‌بانی گشتی است که محیط‌بان باید تنها به جنگل برود و به همین خاطر، افرادی که اکثرا شهید می شوند و یا در درگیری با شکارچیان آسیب می‌بینند و مصدوم می‌شوند، بخاطر این گشت خلأ است. در اوج شلوغی جنگل که حیوانات تردد می‌کنند، بیشترین تعداد محیط‌بانان به جنگل می‌روند و گشت‌زنی می‌کنند. زمانی که این افراد می‌خواهند استراحت کنند، یک نفر را برای گشت‌زنی می‌فرستند، که متاسفانه اغلب در این گشت ها که محیط‌بانان به صورت انفرادی در جنگل می‌روند، توسط شکارچیان به آنها شلیک می‌شود که بارها شاهد بودیم همکارانمان شهید شدند. این مساله به دلیل کمبود نیرو است، که در زمان استراحت بقیه، یک نفر را می‌فرستند برای گشت‌زنی و متاسفانه آن یک نفر قربانی می‌شود. اغلب این افرادی که برای گشت خلأ می‌روند، دچار حادثه و برخورد با شکارچیان غیرمجاز می‌شوند. به نظر من اگر محیط بانان را تنهایی نفرستند خیلی بهتر است، تا اینکه نیروهایمان را این چنین از دست بدهیم.

شغلی با حداقل حقوق و مزایا

برخی‌شان معتقدند ما در راه رضای خدا کار می‌کنیم. تازه اصلا مشخص نیست که صبح که ببرای گشت‌زنی می‌رویم، شب زنده برگردیم یانه. حقوق ماهیانه یک محیط‌بان، بین 20تا 25میلیون تومان، با کاری تقریبا 20 روز در ماه است. این مبلغ حتی کفاف هزینه های یک نفر در ماه را هم نمی‌دهد، دیگر چه برسد به خرج یک خانواده. همین مساله سبب شده است که محیط‌بانان اغلب شغل دومی نیز داشته باشند.

تجهیزات آنها هم دست کمی از دیگر مشکلاتشان ندارد. آنان که در سرما و گرما مجبور به کار در محیطی هستند که حتی حداقل امکانات را هم ندارند. خودشان تعریف می کنند که بارها در گرما و سرما، مثلا در روزهای برفی، اتفاق افتاده است که در برف و منطقه ای دور گیر کرده‌اند. حتی یکی از آنها می‌گوید که چندروز در سرما گیر کرده بود و تا همکارانش او را پیدا کنند، از سرما و گرسنگی خون بالا می‌آورد، تا اینکه همکاران پیدایش کردند. متاسفانه از این حوادث بارها اتفاق افتاده است و کسی هم پیگیری نمی‌کند.

یکی از محیط‌بانان درباره تجهیزات ضعیفی که دارند، با اشاره به دوربین‌های قدیمی می گوید: دوربین نداریم. دوربین‌هایمان قدیمی است و از آن دوربین‌های تک چشمی هاست، که متاسفانه سبب شده است، چشمان اغلب ما آستیکمات شود.

اما برخی از آنها در تامین هزینه‌های درمانی خود نیز دچار مشکل هستند، یک محیط بان که به دیابت دچار است می‌گوید که بیمه هزینه‌هایش را پوشش نمی‌دهد و این بیماری شرایط زندگی و کاری‌اش را سخت‌تر از همیشه کرده است.

شکارچیان از کمبود نیرو سوءاستفاده می‌کنند

اگر تنها یک منطقه را بخواهیم نام ببریم، به عنوان مثال، پارک ملی گلستان با وسعت بیش از 92 هزار هکتار، تنها با حدود 31 محیط‌بان اداره می‌شود. در همین پارک ملی بارها محیط بانان مورد حمله شکارچیان قرار گرفته‌اند که متاسفانه برخی از آنها نیز شهید شدند. شکارچیان غیرمجازی هم که منطقه را می‌شناسند، از این کمبود نیرو سوءاستفاده کرده و اقدام به شکار غیرمجاز می‌کنند. در سال ۱۴۰۰ نیز تاج‌محمد باشقره یکی دیگر از محیط‌بانان پارک ملی گلستان و سعید پرهام در منطقه گلول و سرانی در سال ۱۳۸۹ با شلیک شکارچیان غیرمجاز به شهادت رسیدند.

کاظم مصدق، محیط‌بان 45ساله با دو فرزند، که ابتدای اردیبهشت امسال در درگیری با شکارچیان غیرمجازی که می‌دانند، تعداد محیط‌بانان برای پارک ملی گلستان با وسعت بسیار به هیچ وجه کافی نیست، اقدام به شلیک مستقیم به او کردند. گلوله به سینه کاظم مصدق برخورد کرد و یک شهید دیگر به شهیدان حافظ محیط زیست اضافه شد. محمود شهمرادی 47ساله نیز در غروب مردادماه بود که در سولگرد وقتی رد شکارچی‌ها را می‌زند و تیرهوایی شلیک می‌کند، شکارچی‌ها مستقیم به سمتش شلیک می‌کنند و یک محیط بان دیگر به شهادت می‌رسد. همکارانش هنوز داغدارند.

حتی بعد از این حوادث تلخ پی در پی که رخ داد، همچنان کمبود نیروی محیط بانی و همه مشکلات و چالش‌هایش به قوت قبل باقی است.  

حالا حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به کمبود امکانات سازمان حفاظت محیط زیست، به ایسنا گفت: سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل کمبود امکانات، توان افزایش سطح مناطق حفاظت شده دولتی را ندارد. به عنوان مثال در حال حاضر برای دست یافتن به حداقل استانداردهای بین‌المللی به فعالیت حدود ۱۲ هزار محیط‌بان نیاز است این در حالیست که تعداد فعلی محیط‌بانان  حدود۳۶۰۰ نفر و سطح مناطق تحت حفاظت ۱۲ درصد از مساحت کشور است.