قطعنامه 2231 و نقش شورای امنیت

 این قطعنامه در استای یک بازه زمانی 10 ساله به عنوان مکانیسم ماشه برای راستی آزمایی عملکرد ایران در حوزه فناوری هسته‌ای از سوی شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد که جمهوری اسلامی در این مدت به تمام تعهدات خود عمل کرد. مدیران کل سابق و فعلی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای با اعمال یک سلسله نظارت‌های فنی و بازرسی‌های سر زده در گزارش‌های دوره‌ای خود به شورای حکام آژانس بارها تاکید کرده بودند که ایران به تمام تعهدات برجامی خود عمل کرده است. متاسفانه توافقنامه برجام که یک توافقنامه معتبر بین‌المللی تلقی می‌شود و در دبیرخانه سازمان ملل به عنوان سند رسمی ثبت شده در طول 10 سال اخیر به ابزار باج‌خواهی 3 قدرت دارای حق وتو یعنی آمریکا، انگلیس و فرانسه تبدیل شد. ارتباط دادن توافقنامه برجام و قطعنامه 2231 به یک سلسله رخدادهای منطقه‌ای و جهانی برای تحت فشار قرار دادن ایران نشان می‌دهد که آمریکا، انگلیس و فرانسه تلاش دارند تا از شورای امنیت به عنوان اهرم فشار برای تغییر معادلات جهانی و منطقه‌ای استفاده کنند. خروج یکجانبه آمریکا از توافقنامه برجام در سال 2018 و اعمال بیش از 2800 مورد تحریمی از سوی آمریکا علیه ایران نقض آشکار توافقنامه برجام تلقی می‌شود اما متاسفانه شورای امنیت به عنوان مرجع تضمین کننده بندهای توافقنامه برجام در برابر کارشکنی آمریکا سکوت اختیار کرد. همراهی تروئیکای اروپا یعنی انگلیس فرانسه و آلمان با سیاست‌های تهاجمی آمریکا علیه ایران ثابت کرد که قطعنامه‌های شورای امنیت و توافقنامه‌های بین‌المللی کوچک‌ترین تاثیری در حل اختلافات و مناقشات جهانی ندارند. رفتار قلدرمآبانه آمریکا با کشورهای عضو دائم و غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل و استفاده ابزاری و غیر قابل توجیه این کشور از حق وتو نشان می‌دهد که شورای امنیت در برابر این قانون‌شکنی‌ها دچار فلج سیاسی و اجرایی شده است. پایان یافتن نقش نظارتی و اجرایی قطعنامه 2231 که خروجی آن لغو کلیه تحریم‌های اعمال شده در چارچوب قطعنامه‌های 1696، 1737، 1747، و 1803 تلقی می‌شود فرصت جدید است تا شورای امنیت حیثیت جهانی خود را باز ترمیم کند. شورای امنیت با بررسی همکاری صادقانه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و محکوم ساختن حملات مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران باید ثابت کند که یک نهاد حافظ صلح جهانی است. با اینکه ایران همچنان عضو پروتکل ان.پی.تی است و طبق قوانین بین‌المللی تاسیسات هسته‌ای آن باید مصون از تعرض خارجی باشد متاسفانه آمریکا و رژیم صهیونیستی با نقض قوانین بین‌المللی بارها این تاسیسات را مورد حمله نظامی قرار دادند. طبیعی است شورای امنیت باید در این خصوص به وظیفه خود عمل می‌کرد و این اقدامات را محکوم می‌ساخت اما سکوت این نهاد نشان داد که جهان با یک پدیده جدیدی به عنوان قانون جنگل مواجه است. اکنون که قطعنامه 2231 عملا در 18 اکتبر 2025 مطابق با 27 مهرماه به پایان رسیده وظیفه شورای امنیت این است که موضوع برنامه هسته‌ای ایران را به‌طورکلی از دستور کار خود خارج کند. حقوقدانان بین‌المللی بر این عقیده هستند که شورای امنیت باید موضوع دریافت غرامت ایران از آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان به دلیل نقض روح توافقنامه برجام و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران را در دستور کار قرار دهد.

حسن هانی‌زاده

تحلیلگر مسائل بین‌الملل