بحران قفقاز و تغییرات ژئوپلیتیکی

اخیرا جیحون بایراموف، وزیر خارجه آذربایجان ضمن هشدار نسبت به رویکردهای سیاسی جدید ارمنستان که آن را غیرسازنده توصیف کرد مدعی شد که اگر ایروان به سمت چنین رویکردهایی حرکت کند، باکو از گزینه نظامی برای تغییر وضعیت کریدور زنگزور استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر اظهارات شگفتانگیز اخیر نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان در مورد اشتباهآمیز بودن سیاست ایروان در همکاری با روسیه موجب دلگیری رهبران این کشور شده و این نشان میدهد که ارمنستان درصدد چرخش به سمت آمریکا و غرب است. هدف قدرتهای غربی و بهویژه آمریکا ایجاد بحران دائمی در جنوب قفقاز، قطع کریدور شمال جنوب و در نهایت جلوگیری از احیای جاده ابریشم است. از این رو با توجه به شرایط منطقه و درگیری روسیه در جنگ اوکراین، باکو تلاش میکند تا غرب را در عمل انجام شدهای قرار دهد و با اشغال زودهنگام بخشهای دیگری از قرهباغ و تسلط بر کریدور لاچین ژئوپلیتیک قفقاز را با استفاده از نیروی نظامی به سود خود تغییر دهد. طبیعی است در چنین فضائی دولت ترکیه با کمک رژیم صهیونیستی تلاش دارد تا بحران قرهباغ را به سمت مرزهای ایران بکشاند تا با قطع تنها کریدور زمینی ایران به سمت آسیای میانه یعنی منطقه زنگزور مشکلاتی برای جمهوری اسلامی به لحاظ دسترسی سیال و مطمئن به کشورهای اوراسیا ایجاد کند. به نظر میرسد شرایط اکنون در قفقاز به سمت سومین درگیری نظامی بین ایروان و باکو حرکت میکند زیرا در چنین شرایطی ایران قطعا نمیتواند نسبت به تغییرات ژئوپلیتیک منطقه قفقاز بیتفاوت باقی بماند. در جنگهای گذشته بین آذربایجان و ارمنستان، ایران با کمک روسیه نقش سازندهای در حل مناقشات دو کشور متخاصم یعنی آذربایجان و ارمنستان ایفا کرد اما در جنگ احتمالی آینده روسیه به دلیل رویکردهای سیاسی جدید دولت ارمنستان تمایلی برای ورود مجدد به حل بحران قرهباغ ندارد. لذا با توجه به اهمیت اقتصادی کریدور زنگزور برای ایران قطعا مقامات جمهوری اسلامی از هر شیوهای برای حل مسالمت آمیز بحران جدید بین باکو و ایروان استفاده خواهد کرد اما این به مفهوم بیتفاوتی ایران نسبت به تغییرات احتمالی جنوب قفقاز نخواهد بود. گمانه زنیها این است که درگیریها و صف آراییهای نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در آینده نزدیک تشدید خواهد شد و منطقه بار دیگرشاهد بحران جدید خواهد بود که این بحران تنها یک برنده خواهد داشت و آن رژیم صهیونیستی است. اسرائیل تلاش دارد تا با تشویق باکو به استفاده از شیوههای نظامی ساختار جغرافیایی قفقاز را تغییر دهد تا در آینده بتواند از رهگذر احداث پایگاههای نظامی و جاسوسی در کنار مرزهای ایران مشکلاتی برای امنیت ملی ایران ایجاد کند.