اسرائیل هیچ مرزی برای خود قائل نیست

این بار قطر هدف قرار گرفت و اسرائیل با بمباران جلسه اعضای سیاسی حماس در دوحه، واکنش متحد کشورهای عربی را برانگیخت. هرچند این واکنش‌ها فاقد پاسخ نظامی بود و بازدارندگی ایجاد نکرد. اسرائیل با این اقدام می‌خواهد پیام روشنی به کشورهای اسلامی بدهد: هیچ قدرت بازدارنده‌ای در برابر او وجود ندارد، حتی اگر آن کشور متحد استراتژیک آمریکا باشد. قطر هم رابطه خوبی با آمریکا دارد، هم از توان نظامی مناسبی برخوردار است و هم نقشی جدی در مذاکرات آتش‌بس میان حماس و اسرائیل ایفا کرده است. با این حال، بمباران مقر حماس در قطر نشان داد که حتی اتحاد استراتژیک با واشنگتن نیز مانع تعرض اسرائیل نمی‌شود. «آرمان ملی» برای بررسی این موضوع با علی‌اصغر زرگر، استاد و کارشناس روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است.

+ اسرائیل به قطر رحم نکرد و مقر حماس را هدف قرار داد. تل‌آویو با این اقدام چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟

اسرائیل از زمان تأسیس در سال ۱۹۴۸ تاکنون همواره در مسیر بحران‌سازی حرکت کرده است. تل‌آویو سیاستی تهاجمی دارد و هر کسی که با نظام مبتنی بر اشغالگری مخالفت کرده، یا سرزمینش اشغال شده یا هدف قرار گرفته است. اگر تاریخ اسرائیل را مرور کنیم، بیشتر اقداماتش در چارچوب اشغال سرزمین‌ها، ایجاد بحران و کشتار مخالفان بوده است. این رژیم تلاش دارد امنیت خود را نه در مرزهای سرزمینی‌اش، بلکه در دوردست‌ها جست‌وجو کند. به همین دلیل مرز مشخصی برای خود تعریف نکرده و هرجا احساس تهدید کند، حمله می‌کند. سیاست تهاجمی اسرائیل از ابتدا در دستور کار بوده و حمله به قطر نیز در ادامه همان تجاوزهایی است که علیه ایران، سوریه و لبنان انجام می‌دهد. اسرائیل رسماً اعلام کرده است: هر کس با ما مخالفت کند، از بین خواهیم برد. این همان سیاستی است که دنبال می‌کنند و هیچ‌گاه از آن عقب‌نشینی نکرده‌اند.

+این اقدامات در داخل اسرائیل چه تاثیری دارد؟

هر زمان که دولت نتانیاهو در داخل با بحران مواجه می‌شود، برای فرافکنی به بحران‌آفرینی در خارج روی می‌آورد. این اقدامات را به افکار عمومی درون اسرائیل چنین توجیه می‌کند که سیاست تهاجمی صرفاً برای مقابله با تهدیدات بیرونی است که موجودیت اسرائیل را نشانه گرفته‌اند. همان‌گونه که حملات به غزه، لبنان، ایران و سوریه را با همین استدلال انجام داد، حمله به قطر نیز در راستای همین سیاست است تا توجیهی برای اقدامات خود در داخل به دست آورد. از نگاه اسرائیل، باید همه مخالفان مسلح خود، از جمله حماس، را نابود کند و به کشتار دست بزند. این سیاست باعث شده که حتی اگر کشورهای منطقه متحد آمریکا باشند، اسرائیل بدون نگرانی اقدام نظامی کند.

+آیا اسرائیل بازوی امنیتی آمریکا است یا می‌خواهد یگانه قدرت امنیتی منطقه شود؟

آمریکایی‌ها عملاً چک سفید به اسرائیل داده‌اند. خروج واشنگتن از نهادهای حقوق بشری سازمان ملل و نادیده گرفتن احکام بین‌المللی علیه تل‌آویو، همه نشان‌دهنده حمایت بی‌قید و شرط است. به همین دلیل اسرائیل نه‌تنها ایالت پنجاه ‌و یکم آمریکا محسوب می‌شود، بلکه حتی امتیازات بیشتری از سایر متحدانش دریافت می‌کند. یک نظریه دیگر نیز این است که آمریکا قصد دارد اسرائیل را تقویت کند تا نقش «کدخدای منطقه» را ایفا کند و بتواند بدون دخالت مستقیم واشنگتن، در منطقه تصمیم‌گیری کند. در همین راستا حتی خبرنگاری که مسائل فلسطین را دنبال می‌کرد، از سوی آمریکا تحریم شد. هر مخالفتی با نتانیاهو یا اسرائیل نیز سرکوب یا نادیده گرفته می‌شود. به همین دلیل است که هر روز شاهد حملات اسرائیل به کشوری در منطقه هستیم.

+ هدف اسرائیل از طرح «اسرائیل بزرگ» چیست؟ آیا به معنای اشغال کشورهای منطقه است؟

تشکیل اسرائیل بزرگ از نظر جغرافیایی عملی نیست و دیگر واقع‌بینانه نیست که بخواهند بخش‌هایی از عربستان یا ترکیه را اشغال کنند. آنچه مدنظر اسرائیلی‌هاست، ایجاد شعاعی امنیتی است که هیچ دولت قدرتمندی شکل نگیرد. اگر کشوری بتواند تهدیدی برای اسرائیل ایجاد کند، تجزیه خواهد شد. در واقع اسرائیل به دنبال ایجاد «حیاط خلوت امنیتی» است تا هیچ تهدیدی علیه خود وجود نداشته باشد. این همان دلیلی است که گاهی مصر و ترکیه را تهدید می‌کنند و درباره ایران هم همین نگاه را دارند. بسیاری از کارشناسان آمریکایی که با محافل قدرتمند یهودی در ارتباط هستند، بر این باورند که ایران تنها مانع اصلی اسرائیل است و باید تضعیف و حتی تکه‌تکه شود. سیاست آمریکا در اعمال بیش از ۴۰۰۰ تحریم علیه ایران نیز در همین راستا دنبال می‌شود.

+ چرا حملات علیه ترکیه انجام نشد و قطر هدف قرار گرفت؟

بعید می‌دانم اسرائیل اقدامی نظامی علیه ترکیه انجام دهد. تهدید تل‌آویو نسبت به ترکیه محدود به این است که به رهبران حماس پناه ندهد و خانه امنی در خاک خود ایجاد نکند. مشکل اصلی میان دوطرف در سوریه است. ترکیه سیاست آموزش ارتش را دنبال کرده و قصد دارد در سوریه پایگاهی ایجاد کند، رژیم کنونی سوریه از غرب ناامید شده و به سمت روسیه گرایش پیدا کرده است. اسرائیل به همین دلیل در سوریه دست به بمباران زد. اردوغان نیز موضع تندی علیه اسرائیل گرفت، اما بعید است تل‌آویو جرأت حمله مستقیم به ترکیه را داشته باشد، چراکه پاسخ شدید آن کشور را در پی خواهد داشت. دست اسرائیل در لبنان و سوریه بازتر است و اقداماتش محدود به این مناطق شده است.

+ ایران چه جایگاهی در سیاست امنیتی که برای منطقه اجرا می‌کنند دارد؟

اگر ایران توان دفاعی خود را تقویت کند و حمایت نظامی روسیه و چین را دریافت کند، بعید است اسرائیل دوباره حمله مستقیمی به ایران کند، اما در صورت عدم هشیاری، اقدامات خرابکارانه و ترور علیه ایران ادامه خواهد داشت و به همین دلیل باید کشور همواره هوشیار باشد. چین نیز چندان نگران اقدامات اسرائیل در منطقه نیست، زیرا کشورهای عربی در نهایت مسأله فلسطین را به فراموشی خواهند سپرد. حملات اسرائیل بیشتر متوجه گروه‌های مقاومت مانند حماس است و نه کشورهاست. آمریکا نیز به قطر قول داده که این اقدامات دیگر تکرار نشود، مشروط بر آنکه قطر دیگر به حماس پناه ندهد.

بسیاری از کارشناسان آمریکایی که با محافل قدرتمند یهودی در ارتباط هستند، بر این باورند که ایران تنها مانع اصلی اسرائیل است و باید تضعیف و حتی تکه‌تکه شود

+نقش قطر در این میان چه بود که مورد هدف قرار گرفت؟

قطر نقش میانجی میان حماس و اسرائیل داشت و تلاش می‌کرد آتش‌بس را حفظ کند. با این حال، اسرائیل تصمیم گرفت مقر حماس را هدف قرار دهد و پیام روشنی به همه کشورها ارسال کند: حتی اگر متحد آمریکا باشید و با حماس همکاری کنید، باز هم نمی‌توانید مانع اقدامات تهاجمی اسرائیل شوید. این نشان می‌دهد که اسرائیل به هیچ بازدارنده‌ای در برابر خود احترام نمی‌گذارد و سیاست تهاجمی خود را بدون محدودیت دنبال می‌کند.

+این سیاست اسرائیل چه تأثیری بر کشورهای عربی دارد؟

 کشورهای عربی عملاً به دنبال رهایی از مسأله فلسطین هستند و می‌خواهند به زندگی روزمره خود بازگردند. سکوت کامل مصر، امارات و دیگر کشورها نشان‌دهنده همین رویکرد است. در نتیجه اسرائیل به راحتی می‌تواند اقداماتش را ادامه دهد، چراکه کشورهای عربی علاقه‌ای به مداخله ندارند.

+نگاه کلی شما به تحولات منطقه چیست؟

اسرائیل با قدرت نظامی و حمایت آمریکا، توانسته است بر بسیاری از معادلات منطقه‌ای مسلط شود. ایران و گروه‌های مقاومت نقش بازدارنده دارند، اما اسرائیل به دنبال گسترش نفوذ و تثبیت حیاط خلوت امنیتی خود است. کشورهای منطقه نیز یا در سکوت هستند یا تلاش می‌کنند با واقعیت‌های موجود کنار بیایند. این روند نشان می‌دهد که منطقه با چالش‌های امنیتی پیچیده‌ای روبه‌رو است.