اهمیت زمان در پرونده هسته‌ای
در آخرین مواضع و نامه رسانی‌هایی که درخصوص مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا صورت گرفته، گفته می‌شود آمریکایی‌ها پیشنهاد جدیدی را به ایران ارائه دادند که البته این پیشنهاد چندان جدید هم نیست و در سطح محافل سیاسی پیش از این مطرح شده بود که یکی از راه‌های رسیدن به توافق ایران و آمریکا درخصوص غنی‌سازی می‌تواند تشکیل کنسرسیومی از کشورهای منطقه حتی با حضور آمریکا باشد.
پیشنهادی بود که آقای دکتر عراقچی نیز چند هفته پیش مطرح کردند. اما این پیشنهاد چند نکته مهم دارد که توجه به این نکات می‌تواند راهگشا باشد که آیا امکان توافقی میان ایران و آمریکا دراین خصوص وجود دارد یا ندارد؟ پیشنهاد ایران این بود که کنسرسیومی با مشارکت کشورهای عربی منطقه و آمریکا صورت بگیرد با این پیش فرض که تحرکات غنی‌سازی ایران باقی خواهند ماند و دولت‌های عربی که با ایران وارد یک چنین کنسرسیومی می‌شوند از مزایای تولیدات اورانیوم غنی‌سازی شده ایران نیز بهره می‌برند. این پیشنهاد ازاین جهت مهم است که وقتی کشورهای عربی و آمریکا نیز در پروژه غنی‌سازی اورانیوم حضور داشته باشند، اطمینان از عدم انحراف در برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران پدید می‌آید چراکه به هر حال با توجه به مشارکت این کشورها و آمریکا این نظارت دائمی همچنان وجود خواهد داشت که طرف‌های دیگر هم از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران هم پشتیبانی کنند و هم در مواردی که مورد نیازشان است استفاده کنند. اما به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها ایده دیگری را مطرح کردند که اصل پروژه غنی‌سازی ایران یا برچیده شود یا به نوعی تعطیل شود که به هیچ وجه این پیشنهاد نمی‌تواند مورد تایید خواسته‌های ایران باشد. چراکه به هر حال جمهوری اسلامی ایران از این کارت غنی‌سازی همچنان می‌خواهد در این گفت‌وگو و چانه‌زنی با آمریکایی‌ها استفاده کند. هرچند برنامه‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز و تحت شدیدترین نظارت‌های آژانس است ولی دولت‌های غربی به‌خصوص آمریکا همچنان با ایده‌های جدید بدون اینکه این تهدیدات در ایران باشد، می‌خواهند اصل غنی‌سازی در ایران را متوقف کنند. از این رو به نظر نمی‌رسد این ایده بتواند در جهت نزدیک کردن دیدگاه‌های ایران و آمریکا راهگشا باشد. باید دید که بندهای دیگر این پیشنهاد آمریکایی‌ها چیست. از طرفی گزارشی که از سوی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بیرون درز کرده و ظاهرا هم هدایت شده بوده است، نشان می‌دهد آژانس و دولت‌های اروپایی دارند بستر و زمینه را برای فعال کردن مکانیسم ماشه آماده می‌کنند. گزارشی که آقای گروسی آماده کرده، ظاهرا حاوی این محتوا است که میزان اورانیوم غنی‌سازی شده به بیش از چهارصد کیلو رسیده و این میزان اورانیوم می‌تواند برای تامین 10 بمب اتم مورد استفاده قرار بگیرد. درخصوص چهار یا سه سایت مشکوک دارای اورانیوم غنی شده بسیار بالایی بودند، آقای گروسی اعلام کرده که پاسخ لازم را درخصوص این سایت‌های هسته‌ای دریافت نکرده و با استناد به این عدم دریافت پاسخ، نمی‌تواند تصریح کند که آیا برنامه‌های هسته‌ای ایران منحرف شده یا نه؟ چنانچه مبنای آقای گروسی در گزارش خود به آژانس این باشد قطعا دولت‌های اروپایی همچنان که گفته می‌شود آماده ارائه پیش‌نویس قطعنامه به شورای حکام آژانس هستند تا عملا گام دیگری درجهت فشار سیاسی و روانی به ایران و رفتن به سمت فعال کردن مکانیسم ماشه بردارند. قطعا اقداماتی که دولت‌های اروپایی و آژانس دارند انجام می‌دهند درجهت فشار جنگ روانی و خبری علیه ایران است که بتوانند مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار دهد. به هر حال هرچقدر به زمان نشست شورای حکام آژانس نزدیک می‌شویم، زمان برای ایران کوتاه‌تر می‌شود و طی دو هفته آینده باید منتظر یک اقدام و یک توافق یا عدم توافق میان ایران و آمریکا باشیم. زمان به نفع ایران نیست و توافق ایران با آمریکا می‌تواند هم گزارش آژانس و هم تلاش دولت‌های اروپایی را حداقل در کوتاه‌مدت به حالت تعلیق دربیاورد. اما اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، متاسفانه آمریکایی‌ها نیز با اروپایی‌ها در اواخر ماه خرداد همسو و همراه خواهند شد و مذاکرات هسته‌ای ایران در فرآیند پیچیده و سختی قرار خواهد گرفت.
مرتضی مکی
تحلیلگر مسائل بین‌الملل
ارسال نظر