گزارش «آرمان ملی» از لزوم رفع فیلترینگ در ایران
احتمال رفع فیلتر «تلگرام» قوت گرفت
آرمان ملی- احسان اسقایی: فیلترینگ در جهان امروز پدیدهای است که عملا کارکرد خود را از دست داده و در بسیاری از کشورها بهعنوان ابزاری ناکارآمد کنار گذاشته شده است.
اما در ایران ماجرا همچنان متفاوت است. هنوز برای رفع فیلتر پلتفرمهایی که بهطور طبیعی بخشی از زندگی دیجیتال مردم در جهان هستند، دولتها باید از هفتخان رستم عبور کنند. دولت وعده داده بود که مسیر دسترسی آزاد به اطلاعات را باز کند اما نتیجه آنگونه که انتظار میرفت پیش نرفته است. به همین دلیل موضوع رفع فیلتر برای بخش قابلتوجهی از جامعه امروز نه فقط یک بحث فنی بلکه مطالبهای سیاسی و اجتماعی است. مطالبهای که حتی در رقابتهای انتخاباتی نیز نقش تعیینکننده پیدا کرده است. مردم به مسعود پزشکیان، رئیسجمهور فعلی رأی دادند در حالیکه او در میان شعارهایش وعده روشن و صریحی درباره رفع فیلترینگ داده بود. اکنون با وجود گذشت چند ماه از آغاز به کار دولت هنوز بخشهایی از این وعده محقق نشده، هرچند که دولت توانسته در چند مرحله برخی سکوها را از فیلتر خارج کند. با این حال بسیاری از کاربران معتقدند این اقدامات دیرهنگام بوده و طعم آزادسازی در این فضا «گس» شده است. زیرا سالها تجربه استفاده اجباری از فیلترشکن نهتنها اعتماد عمومی را کاهش داده بلکه به بخشی از زیست مجازی ایرانیان تبدیل شده است.
رفع فیلتر 2 اپلیکیشن مهم
در دوره جدید و با پیگیریهای وزارت ارتباطات و رئیسجمهور، واتساپ و بخشی از خدمات گوگلپلی از فیلتر خارج شدند. این اقدامات یک پیام مهم داشت و آن اینکه دولت ارادهای عملی برای برداشتن محدودیتها دارد اما با وجود این گشایشها، دو اپلیکیشن بسیار پرطرفدار یعنی تلگرام و اینستاگرام همچنان در وضعیت فیلتر باقی ماندهاند. در جلسات شورای عالی امنیت ملی و فضای مجازی، درباره اینستاگرام اجماع کافی شکل نگرفته و برخی اعضا همچنان بر محدودیت آن اصرار دارند. از همینرو نمیتوان چندان امیدوار بود که اینستاگرام در کوتاهمدت رفع فیلتر شود اما وضعیت تلگرام متفاوت است. از میان سخنان برخی مقامات و نمایندگان مجلس چنین بر میآید که سختگیری گذشته درباره تلگرام کاهش یافته و حتی گفته میشود که مذاکرات و توافقاتی در جریان است. همین مسأله گمانهزنیها درباره احتمال رفع فیلتر تلگرام را تقویت کرده و امید اجتماعی در این زمینه بالا رفته است.
یک رفع فیلتر تا ماه آینده؟
الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاعرسانی دولت، در پایان جلسه هیأت دولت با حضور در جمع خبرنگاران توضیحاتی درباره روند عملیاتی رفع فیلترینگ ارائه کرد. به گفته او، رئیسجمهور از نخستین روزهای فعالیت دولت تأکید داشته که باید فیلترینگ برداشته شود و برنامهریزی دولت نیز در همین مسیر بوده است. حضرتی تأکید کرد که پزشکیان از روی شعار سخن نگفته، بلکه از ابتدای کار «تلاش مضاعف» آغاز کرده و جلسات متعددی در این باره با شورای عالی فضای مجازی و نیز در جلسات سران سه قوه برگزار شده است. او در بخشی از اظهارات خود به نکتهای کلیدی اشاره کرد و افزود: «امروز حدود ۸۰ درصد مردم ایران فیلترشکن نصب کردهاند». این آمار نشان میدهد که فیلترینگ نهتنها مانع دسترسی مردم نشده بلکه آنها را به استفاده گستردهتر و پرخطرتر از ابزارهای دورزدن فیلتر سوق داده است. به گفته حضرتی، فیلترشکنها علاوه بر آسیبهای امنیتی، کیفیت شبکه را مختل و هزینههای اضافی بر دوش مردم تحمیل میکنند. او همچنین تصریح کرد که فروش فیلترشکنها اکنون به بازاری چند صدمیلیاردی تبدیل شده است؛ بازاری که بهطور طبیعی از تداوم فیلترینگ سود میبرد. حضرتی با اشاره به جلسات فشرده اخیر عنوان کرد: در یکی از این جلسات، پس از بحث و جدل فراوان، تصمیمات مهمی گرفته شد؛ از جمله حل مشکل واتساپ و بخشی از گوگلپلی و همچنین تسهیل دسترسی دانشگاهها و مراکز پژوهشی به یوتیوب. او افزود: «امیدوارم با توجه به تلاشهای رئیسجمهور، تا یکماه آینده شاهد یک «قدم» مثبت دیگر باشیم.» هرچند او از ذکر نام پلتفرمها خودداری کرد، اما فضای عمومی سخنانش از احتمال رفع فیلتر تلگرام حکایت داشت. حضرتی درباره روش پزشکیان نیز توضیح داد که رئیسجمهور نه اهل تنش است و نه بهدنبال پیشبرد امور با دعواست. او میخواهد از مسیرهای قانونی و طبیعی، با بحث و گفتوگو، مخالفان را قانع کند تا تصمیم نهایی به نفع مردم باشد.
رفع فیلتر؛ یک ضرورت
دسترسی مردم به شبکه آزاد اطلاعات نه یک لطف بلکه حق شهروندی است. تجربه جهانی نشان میدهد که محدودیتهای شدید اینترنت، نهتنها کارآمد نیست بلکه فاصله مردم با حکومت را افزایش میدهد و قدرت رسانهای کشور را تضعیف میکند. در حال حاضر برخی کاربران از مسیرهای دیگر اینترنت آزاد دسترسی دارند و گسترش فعالیت شرکتهای بزرگ عرضه اینترنت مانند استارلینک، نشان میدهد ادامه فیلترینگ بهسرعت اثر خود را از دست خواهد داد. از سوی دیگر در ایالاتمتحده لایحهای با حمایت دو حزب مطرح شده که هدف آن فراهمکردن دسترسی آزاد و بدون محدودیت مردم ایران به اینترنت جهانی است. اگر چنین برنامهای اجرایی شود، عملا توان کنترل و قابلیت اثرگذاری دولتها در این مورد کاهش مییابد. در چنین شرایطی منطقی و کمهزینهترین کار این است که قبل از شکل گرفتن اجبار در این حوزه، خود دولت فیلترینگ را رفع کند. این اقدام هم از هزینههای اجتماعی میکاهد، هم بازار پرسود و غیرشفاف فیلترشکنها را از بین میبرد، و هم دسترسی عادلانه و ایمن به اطلاعات را برای همه مردم تضمین میکند.
ارسال نظر