دیپلماسی فعال‌تر با انتخاب‌های دیگر

به گزارش آرمان ملی آنلاین مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل نوشت: واقعیت این است که  طرفین درخصوص توافقنامه برجام فرصت‌های بسیاری را از دست داد و تصور می‌شد که می‌تواند با تداوم و فرسایشی کردن مذاکرات دستاوردهای بهتری داشته باشند. از طرف دیگر متاسفانه روسیه کنشگری فعالی در طول مذاکرات یک و نیم ساله ایران با گروه 1+4 و به صورت غیرمستقیم با آمریکا داشت و با ابراز امیدواری‌های ممتد آقای اولیانوف تصور می‌شد که ایشان می‌خواهد تلاش کند به نوعی توافقنامه برجام احیا شود آنهم در شرایطی که دیپلمات‌ها و دستگاه دیپلماسی ما بر این تصور بود که اگر مذاکرات رسانه‌ای نشود، تاثیر کمتری بر روند مذاکره خواهد داشت و اولیانوف با این سیاست‌های تبلیغاتی ایران، عملا نقش سخنگوی مذاکرات ایران با گروه 1+4 را ایفا می‌کرد.

به هر حال این اظهارنظر نیز می‌تواند در راستای سیاست‌های روسیه هم باشد چراکه به خوبی می‌دانند شریک خوبی در جنگ اوکراین به دست آورده‌اند و احیای برجام دستاوردی است که آنها می‌خواستند از روند مذاکرات به دست بیاورند و هرچند ناامید شده‌اند اما در شرایط احیا نشدن برجام نیز آنها دستاوردهای بهتری را به دست می‌آورند. اینکه به هر حال گفته می‌شود امکان دارد پرونده جمهوری اسلامی ایران به  اتهام مشارکت و همکاری نظامی با روسیه در جنگ اوکراین به دادگاه لاهه برود، یک جنگ روانی است که از سوی اروپایی‌ها برای ایران دارد پیاده می‌شود و تلاش می‌کنند در کنار برنامه هسته‌ای ایران موضوع همکاری‌های نظامی ایران با روسیه را نیز به عنوان یک تهدید جدی برای اروپا مطرح کنند و نیاز است که ایران با دیپلماسی فعال‌تری نسبت به موضوع همکاری‌های نظامی خودش با روسیه شفافیت و حتی کنش‌هایی در عرصه منطقه و جهان انجام دهد که ایران در بحران اوکراین یک نقش بی‌طرفی را دارد.

هرچند وزیر خارجه، آقای امیرعبداللهیان در آخر موضع‌گیری خود اعلام کرده‌اند که روسیه و چین تنها انتخاب ما نیست ولی این اظهارنظرها نیاز به یک کنشگری و یک عملگرایی هم دارد که هم روس‌ها و چینی‌ها بدانند نمی‌توانند هرگونه موضعی در برابر ایران به‌خصوص درباره جزایر ایران بگیرند و هم اینکه ایران انتخاب‌های دیگری دارد و این انتخاب‌های دیگر باید در عمل مشخص شود؛ در روند مذاکرات ایران و آمریکا و در روند مذاکرات ایران و اروپا. هرقدر این مذاکرات متوقف شود و به حالت تعویق درآید، دستاوردی برای ایران نخواهد داشت. اگر ایران به صورت شفاف و روشن و صریح خودش را از اوکراین کنار نکشد، در کنار برنامه هسته‌ای،  اتهام همکاری‌های نظامی با ایران نیز یک پرونده امنیتی جدیدی برای ایران باز می‌کند که شرایط را برای لغو تحریم‌ها دشوارتر و روند مذاکرات را پیچیده‌تر خواهد کرد.

از طرفی مذاکرات غیرعلنی میان ایران و آمریکا نکته‌ای است که نه ایران و نه آمریکا آن را تکذیب نکرده‌اند و تحلیل‌ها و ارزیابی‌های مختلفی از این روند مذاکرات می‌شود که به هر حال هرچند هر دوطرف تاکید می‌کنند که موضوع برجام در این مذاکرات مطرح نیست، ولی در اینکه دو طرف دارند سعی می‌کنند به یک نقطه از مدیریت تنش برسند که به بحران منتهی نشود، اتفاق نظر وجود دارد. اینکه گفته می‌شود عراق بخشی از پول‌های ایران را به یک بانک غیرعراقی انتقال بدهد و جمهوری اسلامی در خصوص آزادی شهروندهای آمریکایی تسهیلاتی را انجام می‌دهد، نکته‌ای است که قابل کتمان نیست و همه بر آن اتفاق نظر دارند. ببینید! هرقدر مذاکره و دیپلماسی باشد، قطعا بهتر از نبودن دیپلماسی است.

وقتی دیپلماسی نباشد، یعنی شرایط بسیار اضطراری است و می‌تواند اتفاقات غیرمنتظره‌ای بیفتد که مدیریتش از دست همه کشورها خارج کند. قطعا مذاکره و دیپلماسی بهتر از نبودن مذاکره است و این نکته‌ای است که باید به آن توجه کنیم. اما اینکه نتایج و دستاوردهای مذاکرات چه باشد، اینها موضوعی است که درباره آن بحث و بررسی می‌شود ولی متاسفانه این دوره از مذاکراتی که میان ایران و آمریکا وجود دارد، برخلاف مذاکرات قبلی، بازار ایران و فضای روانی ایران نسبت به نتایج مثبت آن نوسانی ندارد که بخواهد تاثیر داشته باشد. تا زمانی که لغو تحریم‌های محسوسی صورت بگیرد و گشایش‌هایی ایجاد شود، به نظر نمی‌رسد این مذاکرات تاثیر روانی داشته باشد ولی قطعا در یک دید بلندمدت و کلان، مذاکره و دیپلماسی بهتر از نبودنش است.