مذاکرات و تلاش اسرائیل

اسرائیل همواره با اصل توافق هسته‌ای مخالف بوده و از ابتدا تلاش کرده این روند را متوقف یا منحرف کند. اکنون نیز با وجود تغییر شرایط بین‌المللی، این رژیم سعی دارد با اعمال فشار سیاسی و تبلیغاتی، مسیر گفت‌وگوهای هسته‌ای را مسدود کند. با این حال، شرایط کنونی با گذشته تفاوت‌هایی جدی دارد. نخست آن‌که دولت آمریکا، به‌ویژه در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، تغییراتی را در ترکیب کابینه خود ایجاد کرده است. بسیاری از چهره‌های تندرو و طرفدار جنگ از صحنه کنار رفته‌اند و پیش‌بینی می‌شود در ادامه، عناصر دیگری که تمایل به تشدید تنش دارند نیز از حلقه تصمیم‌سازی خارج شوند. این مسئله از شدت گرایش به اقدام نظامی علیه ایران کاسته و فضای گفت‌وگو را تقویت کرده است. در سطح منطقه نیز بسیاری از کشورهای عربی در مسیر کاهش تنش گام برداشته‌اند. آنان با درک واقعیت‌های ژئوپلیتیک و ضرورت‌های اقتصادی، در پی برقراری روابط با آمریکا و دستیابی به قراردادهای اقتصادی مهم هستند. در چنین شرایطی، امکان اقدام نظامی علیه ایران، بسیار ضعیف به‌نظر می‌رسد. اما این بدان معنا نیست که تهدیدها به‌کلی از بین رفته‌اند. پیش از آغاز دور پنجم مذاکرات، اسرائیل تلاش خود را برای افزایش فشار بر ایران شدت بخشید. رسانه‌های صهیونیستی با طرح سناریوهای اغراق‌آمیز، سعی داشتند فضای منفی علیه ایران ایجاد کنند. با این حال، این تلاش‌ها نتوانسته اراده میانجی‌گران منطقه‌ای مانند عمان را تضعیف کند. عمان پیشنهادهایی را میان دو طرف رد و بدل کرده که هم‌اکنون در حال بررسی در پایتخت‌های ایران و آمریکا است. واقعیت این است که ایران نمی‌تواند به‌راحتی از دستاوردهای هسته‌ای خود صرف‌نظر کند. سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه غنی‌سازی صورت گرفته و عقب‌نشینی کامل، هم از منظر حقوقی و هم از نظر افکار عمومی داخلی، غیرقابل قبول است. غنی‌سازی حقی است که بر اساس مفاد معاهده NPT برای ایران به رسمیت شناخته شده و تهران نیز همواره بر استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تأکید داشته است. در نهایت، آینده این مذاکرات قابل پیش‌بینی دقیق نیست، اما اگر فضای عقلانی در واشینگتن غلبه پیدا کند و فشارهای خارجی نظیر اسرائیل، بر تصمیم‌گیری‌های آمریکا سایه نیندازد، می‌توان به دور ششم مذاکرات با امید بیشتری نگاه کرد. دستیابی به یک توافق عادلانه، نیازمند گفت‌وگو با رویکردی واقع‌گرایانه از سوی هر دو طرف است.

* علی بیگدلی

کارشناس روابط بین‌الملل