آمریکایی‌ها و وسوسه نفت

نخست اینکه در سال 1823، پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا جیمز مونرِو به اروپایی‌ها اعلام کرد دیگر حق ندارند در قاره آمریکا دخالت کنند و آمریکای لاتین، حیاط خلوت ایالات متحده شد. این مبنای تسلط و مالکیتی بود که آمریکا احساس می‌کرد. بعد از داستان کوبا، بعضی کشورهای دیگر به سمت چپ حرکت کردند و نیکاراگوئه به دلیل نزدیکی با آمریکا و داشتن ساحل بزرگ در دریای کارائیب، برای آمریکا اهمیت مضاعف دارد. در سوی دیگر سه کشور نزدیک به ونزوئلا یعنی ایران، روسیه و چین هم در این منطقه حضور داشته و فعالیت می‌کنند که ممکن است به زیان آمریکا تمام شود. آمریکایی‌ها دشمنان خود را در نزدیک مرزهای خود می‌بینند و شرایط را شبیه همان می‌بینند که در ماجرای خلیج خوک‌ها برای کندی ایجاد شده بود. اما مهم‌ترین دلیل، نفت است چون ونزوئلا بزرگ‌ترین منابع نفت جهان را دارد و در حال حاضر از این منبع غنی به صورت حداکثری استفاده نمی‌شود. شرکت‌های نفتی آمریکا که همیشه درصدد تملک بر منابع نفتی بوده‌اند، این بهانه را مطرح کردند که قایق‌های مواد مخدر به سمت آمریکا حرکت می‌کنند. کنگره آمریکا اعلام کرده که اگر ترامپ بخواهد به ونزوئلا حمله کند، باید مدارکی دال بر صحت ادعای خود درباره حمل مواد مخدر با قایق‌های گفته شده ارائه کند که تاکنون این کار را نکرده است. اگرچه هنوز هم حمله نظامی صورت نگرفته و نمی‌توان حکم قطعی داد که حتما حمله صورت می‌گیرد، ولی همه امکانات برای فرمان حمله فراهم شده است. در حالی که اجازه کنگره در این باره الزامی است. سوال مهم این است که ایجاد این هزینه و لشگرکشی به دریای کارائیب چه دلیلی دارد؟ اگر این حمله صورت بگیرد، یک تغییر ژئوفیزیک در آمریکای لاتین به وجود خواهد آمد و این اولین حرکتی است که مستقیما آمریکا وارد جنگ می‌شود. از طرفی ایران در این کشور فعالیت‌هایی انجام داده ولی اثر ژئوپلیتیک ما بیشتر است چون منطقه‌ای بغل گوش آمریکا ایجاد شده و هرچند در آن پایگاه نداریم ولی حضورمان بسیار مهم تلقی می‌شود. باید دانست اقدام مادورو مبنی بر اجازه دادن به ایران، کره شمالی، چین و روسیه برای حضور، به معنای ایجاد پایگاه نظامی نیست و این کشورها به منظور تعلیم سربازان ونزوئلایی حضور دارند. در سوی دیگر ماجرا هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه در سفر به ایران ممکن است حامل چند پیام باشد. با توجه به اینکه ترکیه از روابط نسبتا خوبی با ما به خصوص بعد از ماجرای آتش‌سوزی جنگل‌ها برخوردار است و به صورت یک بازیگر مهم منطقه‌ای شناخته می‌شود، ممکن است حامل پیام‌هایی درباره موارد گفته شده باشد ولی به هیچ وجه نمی‌توان اطمینان داشت که پیام احتمالی موثر واقع شود. همان‌طور که سفر معاون وزارت خارجه عربستان با سفر وزیر خارجه ترکیه به ایران همزمان بوده و ظاهرا او هم برای انتقال پیام به ایران سفر کرده، اما به خاطر پیچیده شدن شرایط بین‌المللی در دو سوی عالم، بعید است که چنین رفت و آمدهایی به سرعت به نتیجه برسد.

علی بیگدلی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل