تحرکات دیپلماتیک در آستانه نشست آژانس

هر دو طرف عملا به یک نقطه کور و وضعیت بن‌بست رسیده‌اند وضعیتی که ادامه آن نه برای تهران قابل تحمل است و نه برای واشینگتن. از همین‌رو در چنین شرایطی تنها راه موجود تن‌دادن به نوعی مذاکره است ولو مذاکره‌ای محدود مرحله‌ای یا غیرمستقیم. آمریکا به‌خوبی می‌داند که درگیر شدن در یک بحران یا جنگ تازه در منطقه خاورمیانه هزینه‌های سنگینی برای دولت فعلی خواهد داشت. بنابراین تمایلی به تشدید تنش ندارد و ترجیح می‌دهد از مسیر واسطه‌ها و کانال‌های متعدد پیام‌های خود را منتقل کند. در هفته‌های اخیر مجموعه‌ای از بازیگران از اروپایی‌ها گرفته تا برخی کشورهای عربی و حتی فرانسه تلاش کرده‌اند فضا را برای گفت‌وگو آماده کنند. این طیف از تحرکات نشان می‌دهد که یک اراده جمعی برای جلوگیری از جهش دوباره تنش‌ها شکل گرفته است. در این میان موضوع اصلی برای ایران و آمریکا، صرفا مذاکره کردن نیست بلکه اینکه با چه طرفی، در چه سطحی و با چه دستورکاری مذاکره صورت گیرد اهمیت اساسی دارد. مذاکره مستقیم با آمریکا همواره پیچیده بوده و تهران نیز با درک حساسیت‌های موجود تلاش می‌کند پیش از هر چیز پرونده‌اش در آژانس و شورای حکام به سمت صدور اخطار یا قطعنامه جدید نرود. چرا که هرگونه تصمیم منفی در شورای حکام می‌تواند مسیر بازگشت تحریم‌ها یا فشارهای حقوقی را هموار کند. به همین دلیل ایران این بار مسئله آژانس را جدی‌تر از گذشته دنبال می‌کند تا اجازه ندهد شرایط مشابه سال‌های قبل تکرار شود. با وجود اینکه هنوز از کیفیت سطح و خروجی احتمالی مذاکرات تصویری روشن وجود ندارد اصل ورود به گفت‌وگو می‌تواند از شدت تنش‌ها بکاهد و حداقل مانع از انجماد کامل روابط شود. از نگاه نگارنده ایران باید پیش از هر اقدام دیگری ابتکار عمل را در رابطه با آژانس در دست بگیرد. حل‌وفصل اختلافات فنی با آژانس نخستین گام برای باز کردن مسیرهای بعدی است. پس از ایجاد یک فضای اعتماد نسبی در حوزه فنی می‌توان آرام‌آرام به سمت مذاکره با غرب در قالبی گسترده‌تر حرکت کرد. امروز زمان آن است که تهران در دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی ابتکار عمل تازه‌ای نشان دهد ابتکاری که هم از فشارهای احتمالی بکاهد و هم امکان استفاده از فرصت‌های جدید را فراهم کند.

علی بیگدلی

کارشناس سیاست خارجی