«آرمان ملی» حضور رجب طیب اردوغان در ایران را تحلیل میکند
صفحه جدید تهران و آنکارا
آرمان ملی- سیاوش پورعلی: در روابط ایران و ترکیه بهعنوان دو همسایه، همواره مجموعهای از عوامل منطقهای، امنیتی و ایدئولوژیک نقشآفرین بوده است این رابطه اما هیچگاه بهطور کامل در چارچوب دوستی مطلق یا خصومت آشکار قرار نگرفته است.
وضعیتی که سبب شده هر تحول منطقهای، از بحرانهای امنیتی گرفته تا تغییرات در نظم خاورمیانه، بلافاصله بر رفتار متقابل دو کشور اثر بگذارد. در سالهای اخیر برخی اظهار نظرها و جدالهای رسانهای بین مقامات دو طرف به ویژه در باره رویکردهای منطقهای بازتابی از همین نوع پیچیدگی بوده است. با این حال، این تنشها همیشه به معنای گسست واقعی در روابط تهران- آنکارا نبوده و اغلب در کنار آن، مسیرهای دیگری از گفتوگو و هماهنگی امنیتی یا اقتصادی دنبال شده که کمتر در معرض توجه افکار عمومی قرار میگیرد.
همزمان، خاورمیانه در مرحلهای بسیار حساس و پرتحول قرار گرفته؛ مرحلهای که در آن نقش بازیگران غیردولتی، رقابت قدرتهای بزرگ، افزایش تهدیدهای فرامنطقهای، پیچیدگیهای امنیتی- نظامی را دوچندان کرده است. افزایش تنشها میان تلآویو و محورهای مختلف مقاومت، نگرانی نسبت به گسترش دامنه درگیریها و احتمال کشیدهشدن این تنشها به مرزهای کشورهایی مانند ترکیه، ایران یا دیگر دولتهای منطقه، فضای جدیدی را ایجاد کرده که در آن ضرورت دیپلماسی، هماهنگی و جلوگیری از سوءبرداشتهای امنیتی بیش از پیش احساس میشود. در چنین شرایطی، تماسهای دیپلماتیک میان تهران، آنکارا و دیگر پایتختهای خاورمیانه حتی اگر جزئیات آن بهطور عمومی منتشر نشده باشد ولی میتواند نشاندهنده تلاش برای مدیریت این فضای متلاطم و کاهش احتمال قرار گرفتن کشورها در مسیر افزایش تنش ناخواسته باشد. از سوی دیگر، تحولات در سوریه، رقابتهای نفوذ در شمال این کشور و تلاش بازیگران مختلف برای تثبیت موقعیت خود، همچنان بر محاسبات امنیتی ایران و ترکیه سایه انداخته است.
حالا مجموعهای از رویدادهای غیرقابل پیشبینی، فشارهای امنیتی نوظهور و هماهنگیهای فرامنطقهایها در خاورمیانه، روابط تهران و آنکارا را وارد سکانس جدید کرده که ترکیبی از احتیاط، واقعگرایی و ضرورت همکاری در آن دیده میشود؛ مرحلهای که مقدمهای برای شکلگیری معادلات تازه در خاورمیانه خواهد بود و در این بین، دوری یا نزدیکی ترکیه به اسرائیل شرایط خاصی را پدید میآورد. طی روزهای اخیر شاهد حضور هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در پاستور بودیم و حالا خبر حضور رجب طیب اردواغان، رئیسجمهوری ترکیه هم منتشر شده است که نشان از فضای جدیدی در روابط دو همسایه دارد. در این مورد با یکی از تحلیلگران منطقهای گفتوگویی داشتهایم که در ادامه میخوانید.
تغییر نگاه در آنکارا
منصور حقیقتپور، تحلیلگر مسائل منطقهای و عضو ادوار کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس در واکنش به تردد مسئولان ترک به تهران، بهخبرنگار «آرمان ملی» میگوید: «معتقدم دوستان ترکمان در وقایع اخیر در منطقه با ما بر پایه مروت رفتار نکردند. ما آمادگی داشتیم با آنان در قفقاز جنوبی همکاری کنیم، اما موضوع را به گونهای تنظیم کردند که به نفع خودشان باشد. در سوریه، ما تا شب قبل از سقوط بشار اسد با ترکها بر سر میز مینشستیم فارغ از اینکه آنان به فکر براندازی در دمشق بودند که این مورد را باید در مصاحبه دیگری به آن بپردازیم زیرا اکنون این مسئله اختلافات میان ایران و ترکیه را افزایش میدهد. اکنون آنها فهمیدهاند که در سیاستهای منطقهای خود باید تجدیدنظر اساسی داشته باشند. آنها بعد از سقوط اسد عدهای اشرار را آوردند و حاکم آن کشور کردند؛ این اشرار در ارتباط نزدیک با اسرائیلاند و اکنون سرزمینهای وسیعی از سوریه را در اختیار تلآویو قرار دادهاند. لذا ترکها حالا فهمیدهاند که در منطقه عقب ماندهاند. ضمن اینکه بازیگران دیگری در منطقه حضور دارند که بهتر عمل میکنند. اکنون آنکارا میبیند که بازیگران دیگری در منطقه حرف برای گفتن دارند، ایران حرف اساسی در منطقه دارد، پاکستان حرف دارد، عربستان حرف دارد؛ اتفاقاً در دو سه هفته گذشته، مناسبات این کشورها بیشتر و بهتر هم شده است.»
او در این مورد ادامه میدهد: «شاید ترکها در حال تغییر سیاست و راهبرد باشند. من جزئیات مذاکرات را ندارم، اما اگر این پیشنهادها به فاصله گرفتن ترکها از آمریکا و اسرائیل منجر شود، بسیار اثربخش است. اگر این رفت و آمدها و نشستها مانع از تجزیه سوریه شود، قابل قبول است. اگر این رفت و آمدها و مناسبات حاکی از آن باشد که ترکها متوجه اشتباه منطقهای خود شده و بازگشتهاند تا جبران کنند، ما باید این بار محکمتر وارد بحث و مذاکره با ترکها شویم؛ زیرا میدانیم ترکیه در موقعیتهای حساس خود را قابل اعتماد نشان نداده است. اگر مقامات تصمیم بگیرند که وارد مذاکره شوند، با هوشیاری و نکتهسنجی و بر اساس تأمین منافع ملی، اشکالی ندارد؛ اما به شرط آنکه دوباره فریب نخورند. یکبار در سوریه ضرر کردیم، در ارتباط با ترکیه دیگر نباید ادامه پیدا کند.»
ارسال نظر