راس امور یا گرفتار بازی‌های سیاسی؟

 جایگاهی که به‌عنوان نهاد قانون‌گذاری تاثیر مهم و مستقیمی در فرآیندهای مشخص در جامعه دارد و به جهت دو وظیفه اصلی خود یعنی قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای قانون دست بازتری در زمینه‌های مختلف دارد. از همین‌رو است که بعضا شاهد بوده و هستیم که تحولات و اتفاقات مهمی که در حوزه مختلف در جامعه رخ می‌دهد با بیشترین واکنش از سوی مجلس‌نشینان مواجه می‌شود و نمایندگان در خصوص مسائل مختلف که بعضا در حیطه اختیارات و وظایف آنها نیست نیز اظهارنظر می‌کنند. اما نکته اینجا است که وظایف اصلی نمایندگان بعضا در همین حواشی گم می‌شود و مدت‌ها می‌گذرد و طی چشم برهم‌زدنی نیمی از عمر یک مجلس طی می‌شود؛ اما در عمل مشاهده می‌کنیم که کاری در جهت حل مشکلات مردم و یا تحقق مطالبات آنها صورت نگرفته است. اتفاقا صحبت اینجا است که این گزاره «مجلس در راس امور است» در کدام مجلس و با چه متر و معیاری قابل اندازه‌گیری بوده است؟ 12 دوره از مجلس شورای اسلامی گذشته و مجالس مختلف با گرایش‌های سیاسی متفاوت روی کار آمده‌اند و هر کدام کارنامه خاص خود را برای جای گذاشته‌اند. اما اینکه کدام مجلس عملکرد بهتری داشته یا توانسته بهتر و بیشتر در راه‌حل مشکلات مردم قدم بردارد یا وظایف تقنینی و نظارتی خود را در راه منافع ملی انجام دهد مساله‌ای است که با یک پژوهش کیفی می‌توان به آن دست یافت. با این حال مجلسی را می‌توان در راس امور دانست که در جریان مسائل جامعه باشد و در مسیر حل مشکلات و ارائه راهکارهایی در جهت برون‌رفت از شرایط موجود در راه رسیدن به وضع مطلوب قدم بردارد. مجلسی که همواره در مسیر رشد و توسعه کشور کمک حال سایر قوا باشد و به‌جای مچ‌گیری یا اختلاف و تقابل در مسیر همگرایی و همکاری با دولت و سایر نهادها حرکت کند. چنانکه پر واضح است از آنجایی‌که جامعه با مشکلات اقتصادی و معیشتی درگیر است اگر هر اقدامی در جهت حل این مشکلات و مسائل انجام شود بیش از هر چیز دیگری به چشم خواهد آمد و رضایتمندی جامعه را نیز بالا خواهد برد؛ اما باعث تأسف اینکه بعضا نمایندگان در ادوار مختلف بیش از تلاش برای حل مشکلات اقتصادی به موضوع‌گیری‌های سیاسی پرداخته‌اند که در نهایت نیز چیزی جز حاشیه با خود به‌همراه نداشته است. حال اینکه مجلس تراز مجلسی است که در پی احقاق حقوق مردم، مقابله با ظلم و تسهیل شرایط در جهت حل مشکلات جامعه است. بر این مبنا می‌توان به بررسی نشست که کدام مجلس توانسته در قامت مجلس تراز ظاهر شود یا خود را به این مولفه‌ها نزدیک‌تر کند.

*مجلس در بوته نقد

دهم آذر مصادف با شهادت آیت‌ا... مدرس را روز مجلس نامیده‌اند. کسی‌که وی را شاخص نمایندگی مجلس نیز خوانده‌اند. بر همین اساس بد نیست نگاهی به عملکرد مجلس دوازدهم بیندازیم تا ببینیم این مجلس تا کنون چه میزان در جهت وظایف خود و در جهت حل مشکلات کشور قدم برداشته است. آنچه مسلم است عملکرد مجلس بیش از آنکه سویه‌هایی از تلاش در جهت حل مشکلات مردم و کمک به دولت در مسیر مرتفع‌سازی مشکلات اقتصادی و معیشتی و... باشد بیشتر سویه‌های سیاسی، تسویه حساب و پرداختن به امور نه چندان مهمی بوده است که شاید اگر در ترازوی مقایسه قرار گیرد خواهیم دید که چه میزان در راستای وظایف اصلی نمایندگان عمل شده است. در بهترین حالت نمایندگان به مسائل و امورات حوزه‌های انتخابیه خود پرداخته‌اند و تلاش کردند تا صرفا سبد رای خود را حفظ کنند یا مسائلی همچون تقابل و هماوردی با دولت، تلاش برای اجرای قانون حجاب به‌رغم مصوبه شعام، مقابله با مساله رفع فیلترینگ، برکناری محمدجواد ظریف از معاونت رئیس‌جمهور، استیضاح سیاسی وزرا، تلاش برای برکناری محمدرضا عارف از معاون اولی و مسائلی از این دست را دستور کار داشته‌اند. حال اینکه امروز هر ناظری بیرونی با نگاهی به شرایط جامعه و مشکلات مردم بر این امر صحه می‌گذارد که عملکرد مجلسی‌ها نه بر مبنای اولویت که بر مبنای رویکرد‌های سیاسی و جناحی بوده است. یا نگاهی به شرایط بغرنج معیشتی مردم از یک سو و از سوی دیگری نگرشی به قیمت کالاهای اساسی، مثل برنج، گوشت، مرغ و... کمترین توقع جامعه از مجلس این است که به‌جای سیاسی‌بازی و تسویه‌حساب‌ها از طریق استیضاح سیاسی در یک همگرایی و همکاری مشترک با دولت راهکارها و راه‌حل‌هایی برای رفع گرانی و گران‌سازی مطرح کنند که جامعه از این شرایط خارج شود. چه اینکه سیدحسین نقوی حسینی، نماینده ادوار مجلس اخیرا گفته است: «اقدامی که مجلس می‌تواند انجام دهد ارائه طرح‌های اقتصادی است که بتواند بخشی از مشکلات مردم را حل کند. اما شاهد ارائه چنین طرح‌هایی نیستیم، حتی برعکس، گاهی بیشتر صداهایی که از مجلس شنیده می‌شود، موضع‌گیری‌های تند سیاسی است؛ علیه شخصیت‌ها، افراد، جریان‌های سیاسی و گاهی هم به‌شدت علیه دولت. تریبون نماینده و مجلس تبدیل به تریبونی علیه دولت شده است».

* نماینده‌ها و مشکلات منطقه‌ای

یک نماینده پیشین مجلس در خصوص مجلس تراز و عملکرد نمایندگان اظهار داشت:‌ اگر رفتار شهید مدرس را دنبال کنیم شاید مهم‌ترین و شاخص‌ترین رفتار شهید مدرس برخورد و ایستادگی در برابر ظلم و زورگویی دوران رضاخان و ایستادن بر حق ملت در برابر زیاده‌خواهی‌های حاکمان بود. جلال رشیدی کوچی به «آرمان ملی» گفت: این مهم‌ترین شاخص است اما به نظر من نمایندگان مجلس باید شجاعت و توان لازم برای ایستادن در برابر رفتارهای خلاف و رفتارهای زورگویانه در حوزه اقتصادی و سیاسی را داشته باشند. حال آیا مجلس امروز این مجلس تراز است؟ به‌نظرم این اتفاق نیفتاده چون اکثر اقداماتی که مجلس می‌تواند انجام دهد به یک قانون‌گذاری نیم‌بند محدود شده که آن هم توسط خیلی از نهادها و ارگان‌ها مثل شوراهای عالی، هیأت وزیران و مجمع تشخیص انجام می‌شود و مجلس از محور اصلی قانون‌گذاری در کشور خارج شده است. وی افزود: غالب نمایندگان مجلس به‌ویژه نمایندگان شهرستان‌ها عموما و غالبا دنبال حل مشکلات منطقه‌ای خودشان هستند که این مشکلات به حوزه عمرانی برمی‌گردد. یعنی نماینده‌ای به عنوان نماینده موفق شناخته می‌شود که بیشتر آسفالت کند و مشکلات آب و فاضلاب و کشاورزی منطقه را حل و فصل کند. نماینده مرودشت در مجلس یازدهم بیان کرد: وقتی اینگونه باشد ما قانون‌گذاری در سطح ملی را با کیفیت مدنظر نخواهیم داشت و وقت نمایندگان صرف جذب بودجه و اعتبار می‌شود. همین امر هم باعث شده که اگر صدایی از مجلس شنیده می‌شود اکثرا باندی، حزبی و جناحی است و صدای حقیقی مردم نیست. رشیدی کوچی گفت: صدایی که امروز از مجلس بیرون می‌آید صدای چند نماینده تهران است، دغدغه این نمایندگان نیز این است که پسر کدام وزیر یا کدام معاون رئیس‌جمهور خارج کشور هست یا رئیس‌جمهور چه صحبتی کرده و به‌جای اینکه به دولت کمک کنند، به نحوی سعی دارند سنگ‌اندازی ‌کنند یا در نهایت استیضاح فلان وزیر به‌خاطر نگاه‌های سیاسی که وجود دارد.