«آرمان ملی» گزارش میدهد
سناریوهای جدید بین ایران و آمریکا
آرمان ملی – احسان اسقایی: حدود یک هفته است که شرایط روانی و رسانهای برای ایجاد تنش در منطقه فراهم شده است. رسانهها و شبکههای اجتماعی تلاش میکنند هر لحظه، وضعیت را داغ و حساس نشان دهند؛ از موضوع خلع سلاح حزبا... لبنان تا احتمال بروز درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل.
اما در صحنه واقعی، اسرائیل در حال اعمال فشار بر آمریکا است تا در چند جبهه به دستاوردهای راهبردی دست یابد. اولین جبهه، مسئله خلع سلاح حزبا... لبنان است. ظاهرا جز عقبنشینی نیروهای حزبا... به شمال رودخانه لیتانی، دستاورد ملموسی برای تلآویو حاصل نشده است. حزبا... همچنان بر عدم خلع سلاح تأکید دارد و دولت لبنان در تلاش است با تجهیز ارتش به سلاحهای غربی و اروپایی، نیروی نظامی خود را به سطح قابل توجهی برساند تا زمینههای فشار بر حزبا... فراهم شود. همزمان در عراق نیز فشارها بر دولت السودانی برای محدودسازی یا انحلال گروههای مقاومت مردمی ادامه دارد.
*تنش رسانهای
از سوی دیگر، اخبار حکایت از آن دارد که بنیامین نتانیاهو به زودی به کاخ سفید خواهد رفت تا درباره خلع سلاح حزبا... لبنان، تضعیف نیروهای مقاومت مردمی در عراق و هرگونه تحرک منطقهای با دونالد ترامپ گفتوگو کند. مسئله اصلی این دیدار، ایران خواهد بود. برخی رسانهها گزارش دادهاند که هدف نتانیاهو، جلب رضایت واشینگتن برای محدودسازی توان موشکی ایران است. همزمان، رسانهها و شبکههای اجتماعی به انتشار خبر و تحلیلهای مربوط به تحرکات موشکی ایران مشغولاند؛ موضوعی که تاکنون هیچ گزارش موثق داخلی یا بینالمللی درباره آن منتشر نشده است. برخی اما از احتمال یک رزمایش خبر دادهاند. به نظر میرسد این عملیات رسانهای، با هدف تحت فشار قرار دادن تصمیمگیران آمریکایی و پیشزمینهسازی برای سفر نخستوزیر اسرائیل طراحی شده است.
* تهران و کاهش تنش
در مقابل این فضاسازیها، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در گفتوگو با رسانهها، موضع جمهوری اسلامی را تبیین میکند. او آمریکا را عامل شکست مذاکرات میداند، اما تأکید میکند که در صورتی که حقوق هستهای ایران به رسمیت شناخته شود، تهران آماده بازگشت به میز مذاکره است. عراقچی در گفتوگو با شبکه راشا تودی تصریح کرد: «ما ایدههای خوبی ارائه دادیم، اما همه آنها رد شد. به این نتیجه رسیدیم که آنها آمادگی یک توافق عادلانه را ندارند.» درباره احتمال حمله مجدد اسرائیل نیز گفت: «ما این احتمال را رد نمیکنیم، اما برای آن کاملاً آمادهایم؛ حتی آمادهتر از قبل. این آمادگی برای جلوگیری از جنگ است، نه استقبال از آن.»
* دیپلماسی ظریف
در سوی دیگر، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران، در نشستها و گفتوگوهای رسانهای و از طریق یادداشتهای تحلیلی، چارچوبی برای حل دیپلماتیک و پلکانی اختلافات ایران و آمریکا ارائه میدهد. او اخیرا در مجله «روابط خارجی» آمریکا نوشته است که مدیریت اختلافات با واشینگتن میتواند برای شکستن چرخه امنیتیسازی علیه ایران ضروری باشد. ظریف تأکید میکند هدف از گفتوگوی مستقیم، بازگشت به روابط دوستانه نیست، بلکه کاهش تنش و مدیریت اختلافات بنیادین است. او پیشنهاد میدهد در گام نخست، تمرکز بر موضوع هستهای و تحریمها باشد و سپس، در صورت موفقیت، سایر مسائل منطقهای نیز پیگیری شود. ظریف همچنین پیشنهاد کرده است که دو هدف مشترک مورد توافق قرار گیرد: ایران هرگز نباید سلاح هستهای تولید کند و آمریکا هرگز نباید علیه ایران اقدام نظامی یا اقتصادی کند. در این چارچوب، ایران میتواند شفافیت، محدودیت غنیسازی و حتی سازوکار منطقهای مانند کنسرسیوم غنیسازی را پیشنهاد دهد و آمریکا نیز تحریمهای خود و تحریمهای سازمان ملل را لغو کند. اجرای نسخه بهروز شدهای از برجام میتواند زمینه مدیریت موضوعات دیگر مانند امنیت منطقهای، کنترل تسلیحات و مقابله با تروریسم را نیز فراهم کند. حتی ممکن است حوزههایی برای هماهنگی کوتاهمدت سیاست خارجی میان تهران و واشینگتن ایجاد شود، همانطور که پیشتر در افغانستان، عراق و مقابله با داعش همکاریهایی صورت گرفته است.
*در نهایت
با وجود شکافهای عمیق ایدئولوژیک میان تهران و واشینگتن، دو طرف ناگزیرند با حفظ خطوط قرمز و احترام متقابل، مسیر گفتوگو را بررسی کنند. ایران آماده است در صورت لغو تحریمها و به رسمیت شناخته شدن حقوق هستهای کشور، گفتوگو را آغاز کند. هرچند پس از حملات نظامی اخیر، رسیدن به توافق آسان نیست، اما تجربه نشان داده است که در دیپلماسی، حتی آنچه در نگاه اول غیرممکن است، میتواند به امکان تبدیل شود. مدیریت هوشمندانه اختلافات و رویکرد پلکانی، شانس کاهش تنش و ایجاد ثبات در منطقه را افزایش میدهد.
ارسال نظر