«آرمان ملی» در گفتوگویی روابط ایران و آمریکا را بررسی میکند
تهران و واشینگتن بدون چشمانداز دیپلماتیک
آرمان ملی- گروه سیاسی: پس از جنگ ۱۲ روزه و افزایش تنشهای امنیتی در منطقه، روند مذاکرات میان ایران و آمریکا عملا در وضعیت رکود کامل قرار گرفته است.
در ماههای اخیر نه نشانهای از گفتوگوی مستقیم دیده میشود و نه حتی تحرکات مؤثر در قالب مذاکرات غیرمستقیم یا میانجیگریهای منطقهای. این سکون دیپلماتیک در حالی رخ داده که تحولات میدانی، بهویژه پس از درگیری اخیر با اسرائیل، فضای تصمیمگیری سیاسی را برای هر دو طرف پیچیدهتر کرده است. از منظر تهران، موضع رسمی بر این اساس استوار است که مذاکره بدون تغییر واقعی در رفتار واشینگتن و بدون تضمین منافع متقابل، موضوعیت ندارد. مقامهای ایرانی تاکید میکنند تجربه مذاکرات گذشته، بهویژه در موضوع هستهای، نشان داده که صرف گفتوگو بدون پشتوانه اجرایی و رفع تحریمها، نمیتواند پاسخگوی مطالبات ایران باشد. به همین دلیل، در شرایط فعلی نه برنامه زمانی مشخصی برای مذاکرات مطرح میشود و نه ارادهای برای ورود به گفتوگوهای جدید دیده میشود. در سوی مقابل، آمریکا نیز اگرچه در مواضع رسمی خود همواره بر «باز بودن مسیر دیپلماسی» تأکید میکند، اما در عمل اقدام ملموسی برای احیای گفتوگوها انجام نداده است. اختلافات بنیادین بر سر سطح غنیسازی، نظارتهای بینالمللی و نحوه رفع تحریمها همچنان پابرجاست و جنگ اخیر که در میانه مذاکرات بود نیز باعث شده اولویتهای امنیتی واشینگتن بر دیپلماسی سایه بیندازد. نکته قابل توجه آن است که هر دو طرف اخیراً اعلام کردهاند در حال حاضر نیازی به میانجیگری نمیبینند؛ موضعی که نشان میدهد نه تنها مذاکرات فعال نیست، بلکه حتی چارچوب روشنی برای آغاز دوباره آن نیز وجود ندارد. در مجموع، پس از جنگ ۱۲ روزه، روابط ایران و آمریکا وارد مرحلهای جدیدی شده است؛ مرحلهای که در آن نه تقابل مستقیم تشدید شده و نه مسیر دیپلماسی چشمانداز روشنی دارد. در ادامه بیشتر میخوانید.
نیاز به اعتمادسازی
منصور حقیقتپور، تحلیلگر مسائل بینالملل و عضو ادوار کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه در مورد چالشهای فیمابین تهران و واشینگتن بهخبرنگار «آرمان ملی» میگوید: «در بررسی رفتار دیپلماتیک ایالات متحده آمریکا در قبال ایران، یک مؤلفه ثابت در سالهای گذشته بهوضوح دیده میشود و آن هم نبود شفافیت و دوگانگی در مواضع و تصمیمها. این مسئله، چه در مذاکرات هستهای و چه در تعاملات غیرمستقیم سیاسی، همواره بهعنوان یکی از ریشههای اصلی بیاعتمادی تهران نسبت به واشینگتن مطرح بوده است. آمریکا در بسیاری از مقاطع، از یکسو بر دیپلماسی و گفتوگو تأکید کرده و از سوی دیگر، همزمان مسیر فشار، تحریم و تهدید را دنبال کرده است؛ رویکردی که عملاً اعتبار هرگونه پیشنهاد مذاکره را زیر سؤال برده است. تجربه سالهای گذشته نشان داده که ابهام در نیتها و فقدان تضمینهای عملی، بزرگترین مانع در مسیر هر توافق پایدار بوده است. تغییر مکرر مواضع دولتهای آمریکا، بازگشتپذیری تصمیمها و استفاده ابزاری از دیپلماسی، این پیام را منتقل کرده که واشینگتن بیش از آنکه به توافق متعهد باشد، به مدیریت مقطعی بحران میاندیشد. چنین رفتاری طبیعی است که در تهران با تردید و احتیاط پاسخ داده شود.»
این تحلیلگر در همین مورد و با اشاره به مواضع ایران در قبال واشینگتن اضافه میکند: «در مقابل، موضع ایران در سالهای اخیر بر یک اصل بنیادین استوار بوده است و آن عدم چشمپوشی از حقوق اولیه ملت است. ایران بارها اعلام کرده که مذاکره را نه بهعنوان امتیاز دادن، بلکه بهعنوان ابزاری برای احقاق حقوق قانونی خود میپذیرد و در این مسیر، از منافع ملی و استقلال سیاسی کوتاه نخواهد آمد. این رویکرد، واکنشی مستقیم به تجربههای تلخ گذشته و نبود اعتماد به وعدههای بدون پشتوانه است. در چنین شرایطی، اگر واشینگتن واقعاً بهدنبال دیپلماسی موثر و پایدار است، شفافیت در سیاستها، صراحت در اهداف و پایبندی عملی به تعهدات یک ضرورت اجتنابناپذیر خواهد بود. بدون این مؤلفهها، هر ابتکار دیپلماتیک از پیش با شکست مواجه است و بیاعتمادی موجود نهتنها کاهش نخواهد یافت، بلکه عمیقتر نیز خواهد شد.»
ادعای تکراری ترامپ
اینکه روابط ایران و آمریکا چه مسیری را در پیش خواهد داشت هنوز مشخص نیست زیرا چالشها و ادبیات تکراری در بین هر دو طرف همچنان به چشم میخورد. در این مورد دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا روز پنجشنبه و در یک سخنرانی تلویزیونی با انتقاد از عملکرد دولت «جو بایدن» رئیسجمهور پیشین آمریکا، از دستاوردهای ادعایی خود در حوزه مرزها، تجارت و سیاست خارجی گفت و مدعی شد تهدید هستهای ایران را از میان برده و صلح تاریخی در منطقه غرب آسیا برقرار کرده است.
او در این مصاحبه ادامه داد: «در ۱۰ ماه، هشت جنگ را پایان دادم، تهدید هستهای ایران را از میان بردم و جنگ غزه را خاتمه دادم. برای نخستین بار در ۳۰۰۰ سال، صلح را در خاورمیانه محقق کردیم. توانستیم گروگانها را چه زنده و چه کشتهشده بازگردانیم.»
سوءاستفاده از میزبانی
هفته گذشته در خبری وزارت خارجه ایران اعلام کرد که وزارت خارجه آمریکا از ادامه فعالیت 3 عضو دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک جلوگیری کرده است. به دنبال تداوم این اقدام پیامی در حساب رسمی وزارت امور خارجه ایران منتشر شد بر این مبنا: «تجاوز نظامی به ایران و همدستی با یک رژیم نسلکش در کشتار شهروندان ایرانی، اعمال تحریمهای غیر قانونی و سوءاستفاده از امتیاز میزبانی سازمان ملل متحد، همگی از یک جنس هستند؛ و آن چیزی نیست جز بیاعتنایی آشکار رژیم آمریکا به اصول اخلاقی-انسانی، حقوق بینالملل و منشور ملل متحد. تلاش وزارت خارجه آمریکا برای لاپوشانی این نقضها تحت عنوان منافقانهی «دلسوزی برای مردم ایران»، مزورانه و سخیف است. تحریمهای غیرقانونی علیه مردم ایران و محدودیتهای غیرقانونی علیه نمایندگانشان در سازمان ملل، مستقیماً حقوق بنیادین بشر و هنجارهای دیپلماتیک را نقض میکنند.»
مصونیتبخشی ظالمانه
در فضای دیپلماتیک دو کشور سعی میکنند همچنان در فضای مخالفت حضور داشتند باشند. در این مورد روز پنجشنبه مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا از اعمال تحریم علیه دو قاضی دیوان کیفری بینالمللی از گرجستان و مغولستان به دلیل آنچه که «پیگرد غیرقانونی اتباع اسرائیلی» خوانده شد، خبر داد.
ارسال نظر