دیدار به وقت مسکو

باتوجه به قراردادهای گسترده آن را برنامه راهبردی فی‌مابین می‌نامند. جنگ در اروپا، به‌خصوص تداوم درگیری میان روسیه و اوکراین، و هم‌زمان تشدید بحران‌ها و جنگ در خاورمیانه، موجب شکل‌گیری نوعی بازآرایی در ائتلاف‌ها و شراکت‌های راهبردی شده که تهران و مسکو را بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک کرده است. هر دو کشور، با وجود حاشیه‌ها و حتی می‌توانیم بگوییم جنجال‌های تاریخی اکنون با چالش‌های مشترکی همچون فشارهای غرب، تحریم‌های گسترده و تلاش برای حفظ نقش مستقل در نظم جهانی مواجهند. در چنین فضایی آنچه دیپلماسی فعال نامیده می‌شود و رفت‌وآمدهای مستمر مقامات ارشد دو کشور به یکی از شاخصه‌های اصلی روابط پاستور- کرملین تبدیل شده است. سفرهای سریالی مسئولان سیاسی، امنیتی و اقتصادی، نشان‌دهنده تلاش دو طرف برای هماهنگی مواضع در قبال تحولات منطقه‌ای و جهانی است؛ از پرونده‌های امنیتی- نظامی گرفته تا همکاری‌های اقتصادی، انرژی، هسته‌ای و حمل‌ونقل. جنگ در خاورمیانه، به‌ویژه پس از تحولات اخیر و درگیری 12 روزه ایران و آمریکا- اسرائیل، نیز اهمیت رایزنی‌های دوجانبه را دوچندان کرده، چرا که ایران و روسیه تلاش دارند همچنان خود را بازیگرانی تاثیرگذار در معادلات بین‌المللی نشان دهند. در همین چارچوب، سفر روز گذشته عباس عراقچی به مسکو برای دیدار و گفت‌وگو با سرگئی لاوروف را می‌توان ادامه منطقی این روند دانست. به این مورد هم باید اشاره کنیم که وزیرخارجه ایران پس از ترک بلاروس به روسیه رسیده است. این دیدار نه‌تنها فرصتی برای بررسی آخرین تحولات نظامی است، بلکه نشان می‌دهد دو کشور به‌دنبال گسترش هماهنگی سیاسی در سطحی فراتر از واکنش‌های خارجی هستند. در مجموع، روابط ایران و روسیه در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگر تحت تأثیر محیط بین‌المللی قرار گرفته و به سمت نوعی همکاری عمل‌گرایانه و مبتنی بر منافع مشترک حرکت می‌کند؛ شراکتی که آینده آن تا حد زیادی به تداوم این تحولات و نحوه مدیریت آنها بستگی خواهد داشت. در ادامه این گزارش آخرین رویدادهای بین دو کشور را بررسی خواهیم کرد.

جزئیات دیدارها در مسکو

همان‌طوری که اشاره کردیم روابط ایران و روسیه رفته‌رفته استحکام بیشتری می‌گیرد. گسترش روابط و البته واکنش‌های هماهنگ شده از جمله نشانه‌‌های برنامه‌های راهبردی است. در این مورد وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای با اشاره به جزئیات حضور وزیرخارجه ایران در مسکو نوشت که سطح روابط دوجانبه تهران- مسکو پس از اجرایی شدن پیمان مشارکت راهبردی جامع در ۲ اکتبر ۲۰۲۵ به سطح کیفی جدیدی رسیده است. در ادامه این بیانیه باتوجه به سفر عباس عراقچی به روسیه که در ادامه با سرگئی لاوروف، همتای روس خود دیدار خواهد کرد، آمده است: «دو وزیر خارجه تبادل نظر منظم و محرمانه خود را درباره طیف گسترده‌ای از مسائل در روابط روسیه و ایران ادامه خواهند داد که پس از اجرایی شدن پیمان مشارکت راهبردی جامع در ۱۰ مهر ۱۴۰۴ به سطح کیفی جدیدی رسیده است. وزرای امور خارجه برنامه دوجانبه فعلی را مرور و بر اجرای توافقات حاصل شده در بالاترین سطح، از جمله دیدارهای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در عشق‌آباد و در تیانجین تمرکز خواهند کرد. در آستانه نوزدهمین نشست کمیسیون دائم همکاری‌های تجاری و اقتصادی روسیه و ایران که قرار است در فوریه ۲۰۲۶ در ایران برگزار شود توجه ویژه‌ای به افزایش تجارت دوجانبه و جنبه‌های عملی اجرای پروژه‌های مشترک بزرگ در حوزه انرژی و حمل‌ونقل خواهد شد. تبادل نظر درباره مسائل کلیدی بین‌المللی، از جمله بحرانی که به تحریک غرب پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده و پیامدهای منفی برای ثبات و امنیت منطقه به همراه دارد، انجام خواهد شد. در ادامه به هماهنگی دیدگاه‌های دوطرف درباره فوری‌ترین مسائل منطقه‌ای از جمله وضعیت غرب آسیا، قفقاز جنوبی، دریای مازندران و افغانستان برنامه‌ریزی شده، اشاره شده است.

تاکید بر هماهنگی دوطرف

همچنین در این بیانیه وزارت‌خارجه روسیه بر اهدف بین‌المللی هم اشاره شده است که در این مورد باید به روند جنگ اروپا و البته جنجال‌های اسرائیل در خاورمیانه اشاره کنیم که برای هر دو کشور حاشیه‌های زیادی را ایجاد خواهد کرد. در ادامه این نوشته که روز گذشته منتشر شده است آمده است: «روسیه و ایران درباره بیشتر مسائل جهانی دیدگاه مشترکی داشته و متعهد به ایجاد یک نظم جهانی واقعا دموکراتیک و عادلانه بر اساس اصول به رسمیت شناخته شده در حقوق بین‌الملل، چندجانبه‌گرایی، امنیت برابر و تفکیک‌ناپذیر، همچنین همکاری متقابل سودمند و برابر بین کشورها هستند. انتخاب راهبردی به نفع دنبال کردن یک سیاست خارجی مستقل و عزم برای مقاومت در برابر فشارها و تحمیل‌های خارجی، اساس همکاری نزدیک ما با دوستان ایرانی در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی پیشگام مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.

دستگاه دیپلماسی روسیه با اعلام اینکه دو طرف «به‌رغم ‌اقدامات غیرقانونی غرب با هدف تشدید فشار تحریم‌ها» علیه ایران و روسیه، همچنان به توسعه پیوسته همکاری در زمینه‌های اجرایی ادامه می‌دهند، اضافه کرد: «گام‌هایی برای مقابله با اقدامات قهری یک‌جانبه و ایجاد زیرساخت تسویه‌حساب متقابل که در برابر تاثیرات خارجی نفوذناپذیر است برداشته می‌شود. به تقویت بیشتر روابط دوستانه و حسن همجواری با ایران در روحیه مشارکت راهبردی جامع اهمیت ویژه‌ای داده شده است.

سطح جدید روابط راهبردی

در همین مورد مسئولان ایرانی هم به این سفر واکنش نشان داده‌اند و آن را سطح جدیدی از روابط پاستور و کرملین عنوان کرده‌اند که در این مورد باید منتظر خبرهای بیشتری باشیم. کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در مسکو همزمان با سفر وزیرخارجه به روسیه‌ تاکید کرد که روابط بین دوکشور در حال رسیدن به سطح جدیدی است. او در  مصاحبه با خبرگزاری تاس در همین مورد ادامه داد: «پس از امضا و لازم‌الاجرا شدن توافق‌نامه (مشارکت جامع راهبردی) روابط بین ایران و فدراسیون روسیه وارد مرحله جدیدی از توسعه می‌شود.