خطرات زیست محیطی دستور هسته‌ای ترامپ
دونالد ترامپ، به‌رغم اینکه از زمان ورود به کاخ سفید، خود را رئیس‌جمهوری ضد جنگ معرفی و اخیرا ادعا کرده که به هشت جنگ پایان داده است. هفته گذشته خطاب به وزیر جنگ، دستور شروع آزمایش‌های هسته‌ای را صادر کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا در پستی در شبکه اجتماعی تروث سوشال خود، دلیل صدور این فرمان را «برنامه‌های آزمایش [هسته‌ای] سایر کشورها» عنوان کرد. شاید اشاره او به سایر کشورها، پاسخی مستقیم به سیگنال‌های هسته‌ای روسیه از جمله رزمایش‌های هسته‌ای و آزمایش سیستم‌های تسلیحاتی جدید از جمله «ابر اژدر» هسته‌ای رئیس‌جمهور روسیه باشد. موشکی که از یک زیر دریایی پرتاب می‌شود و به گفته ولادیمیر پوتین «چیزی شبیه به این وجود ندارد»، قدرت آن از موشک بین قاره‌ای «سارمات» روسیه فراتر رفته و هیچ راهی برای رهگیری آن وجود ندارد. اعتقاد کارشناسان نظامی بر این است که این اژدر قادر است با ایجاد امواج رادیواکتیو گسترده در اقیانوس، مناطق ساحلی را ویران کند. صدور فرمان شروع آزمایش‌های هسته‌ای آمریکا یک جنبه امنیتی- سیاسی دارد به این معنی که در سال 2023، مسکو اعلام کرد که مشارکت خود را در پیمان جدید کاهش تسلیحات استراتژیک (استارت جدید) به حالت تعلیق در آورده است. این پیمان روسیه و ایالات متحده را ملزم به محدود کردن زرادخانه هسته‌ای خود و افزایش شفافیت و نظارت بر آن می‌کرد و در سال 2026 (سال آینده) منقضی خواهد شد. با توجه به اتمام نزدیک این پیمان و لزوم مذاکره مجدد در مورد آن، اعلامیه ترامپ ممکن است راهی برای «قرار دادن برگ برنده روی میز باشد که می‌تواند بخشی از بسته مذاکرات قرار گیرد.» همچنین می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای آوردن چین به میز مذاکره در استارت باشد. سوی دیگر، تغییر سیاست هسته‌ای ایالات متحده، خطر بازگشت مسابقه تسلیحاتی دوران جنگ سرد را تداعی می‌کند. به‌رغم اینکه ارتش آمریکا به طور منظم موشک‌هایی را آزمایش می‌کند که قادر به حمل کلاهک هسته‌ای هستند، اما از سال 1992 به دلیل ممنوعیت، آزمایش‌های سلاح هسته‌ای انجام نداده است. به‌طوری‌که پیمان جامع منع آزمایش هسته‌ای که در سال 1996 تصویب شد و انفجار‌های هسته‌ای را در هر نقطه از جهان ممنوع می‌کند، توسط بیل کلینتون، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، امضا اما هرگز توسط سنای آمریکا به تصویب نرسید. از آن زمان، طبق گزارش سازمان ملل متحد، 10 آزمایش هسته‌ای توسط هند، پاکستان و کره شمالی انجام شده است. فراتر از جنبه امنیتی – سیاسی، سویه بسیار مهم‌تر مطرح است و آن «نگرانی‌های زیست محیطی» چنین آزمایش‌هایی است. آزمایش‌های هسته‌ای می‌توانند از غیر رادیواکتیو، معروف به زیر بحرانی تا فوق‌العاده رادیواکتیو متغیر باشند. «نورمن کلیمن» دانشیار علوم بهداشت محیط در دانشگاه کلمبیا در رابطه با دستور رئیس‌جمهور آمریکا معتقد است: «من به خدا امیدوارم و فکر نمی‌کنم که او [ترامپ] در مورد آزمایش‌های روی زمین صحبت کند. این دیوانگی خواهد بود. احتمالا رویکرد واقع بینانه‌تر، آزمایش‌های غیر انفجاری یا غیر شکاف پذیر خواهد بود.» وقتی یک انفجار هسته‌ای رخ می‌دهد، ذرات حاوی مواد رادیواکتیو می‌توانند در منطقه‌ای وسیع، احتمالا تا کیلومترها، پخش شوند. این ذرات رادیواکتیو می‌توانند سپس با انسان‌ها، حیوانات و محیط زیست تماس پیدا کنند. اگر افراد در معرض فرآورده‌های جانبی رادیواکتیو یک آزمایش هسته‌ای قرار گیرند، در کوتاه‌مدت در معرض خطر بیماری‌های شدید و در آینده احتمالا مبتلا به سرطان می‌شوند. همچنین تشعشعات به دی‌ان‌ای DNA انسان آسیب رسانده و باعش جهش‌های ژنتیکی می‌شود که سلامت آیندگان را تهدید می‌کند. بنابر این بزرگ‌ترین خطر تشعشعات متوجه جنین انسان است. زیرا که در این مرحه از زندگی، سلول‌های زیادی در حال رشد و تقسیم هستند و همه چیز می‌تواند خیلی سریع تخریب و منهدم شوند. علاوه بر تهدید سلامت موجودات زنده، تاثیر مخرب آزمایش‌های هسته‌ای بر محیط زیست اثبات شده است. طبق تحقیقات آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، «انفجار‌های هسته‌ای در بالای زمین، مواد رادیواکتیو را تا ارتفاع 80 کیلومتری به جو زمین می‌فرستد. ذرات بزرگ در نزدیکی محل انفجار به زمین می‌افتند اما ذرات سبک‌تر و گازها به جو بالایی می‌روند.» مطابق یافته‌های این آژانس تحقیقاتی، ذرات اورانیوم می‌توانند سال‌ها در سراسر جهان گردش کنند و حتی با بارش باران به سطح زمین بازگردانده شوند. همچنین آزمایش‌های انفجاری زیر زمین هم بی‌خطر نیستند زیرا که حتی نشت‌های کوچک می‌تواند آب‌های زیر زمینی و اکوسیستم‌ها را آلوده کنند. اکنون که جهان هنوز در حال بهبود از آزمایش‌های هسته‌ای دوران جنگ سرد و تاثیر بر آن بر افراد است. شروع مجدد آزمایش‌های انفجاری همچون سیلی محکمی به صورت جوامعی خواهد بود که از آزمایش‌های جوی دوران جنگ سرد آسیب دیده‌اند و بسیاری از آنها هنوز در انتظار دریافت غرامت از دولت‌ها هستند.
محمد انیسی طهرانی
کارشناس روابط بین‌الملل
ارسال نظر