گسترش آتش جنگ در کارائیب

 البته ذکر این نکته ضروری است که ایالات متحده هم از منظر قاچاق مواد مخدر و هم از منظر مهاجرهایی که به آمریکا مهاجرت می‌کنند، با چالش‌های مهیب اجتماعی روبه‌رو است. با این حال مقابله با قاچاق مواد مخدر و جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی به آمریکا چنان نیست که آمریکایی‌ها نتوانند با آن مقابله کنند. از این رو تحرکات نظامی علیه ونزوئلا و خصوصا شخص مادورو را باید در بستری دیگر درک کرد. مادورو به خاطر اعتقادات سوسیالیستی و ضد لیبرالی یکی از مهم‌ترین مشکلات آمریکایی‌ها محسوب می‌شود. در حالی که آمریکایی‌ها پیوسته بر آتش می‌دمند، مادورو و ونزوئلایی‌ها نشان داده‌اند که در مرتبه اول علاقه‌ای به درگیری با آمریکایی‌ها ندارند. به طوری که مادورو صراحتا اعلام کرده است که دنبال صلح است و از جنگ پرهیز دارد. اما بنا بر اخبار رسیده ترامپ به سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا دستور داده که دنبال نیروی جایگزین مادورو و همچنین نفوذ در بین نزدیکان رئیس‌جمهور ونزوئلا باشد. مادورو نیز اعلام کرده که از نظر نظامی در آمادگی قرار دارد و چندهزار موشکی که متحدانش در اختیار ارتش ونزوئلا قرار داده‌اند، آماده شلیک به مواضع دشمن است.

* ونزوئلا یادآور تنش کوبا

 در اکتبر ۱۹۶۲، جهان در آستانه یک فاجعه هسته‌ای قرار گرفت. اتحاد جماهیر شوروی به رهبری نیکیتا خروشچف تصمیم گرفت موشک‌های هسته‌ای میان‌برد خود را در خاک کوبا، تنها ۱۵۰ کیلومتر دورتر از سواحل آمریکا، مستقر کند. این اقدام پاسخی به استقرار موشک‌های آمریکایی در ترکیه و ایتالیا، کشورهایی نزدیک به مرزهای شوروی بود. در آن زمان، کوبا به‌تازگی شاهد پیروزی انقلاب فیدل کاسترو بود و به‌سرعت به اردوگاه سوسیالیستی پیوست، اما وقتی هواپیماهای جاسوسی آمریکا تصاویر استقرار موشک‌های شوروی در کوبا را ثبت کردند، واشینگتن دچار شوک شد. جان‌اف کندی، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در واکنش اعلام «محاصره دریایی کوبا» را صادر کرد تا هیچ کشتی شوروی نتواند تجهیزات بیشتری به آن جزیره برساند. تنش به بالاترین حد خود رسید؛ جهان برای ۱۳ روز در انتظار اولین جنگ هسته‌ای تاریخ بود. تماس‌های محرمانه میان واشینگتن و مسکو سرانجام به توافقی منجر شد که شوروی موشک‌های خود را از کوبا خارج کند و در مقابل، آمریکا متعهد شود به کوبا حمله نخواهد کرد و به‌صورت پنهانی موشک‌های مستقر در ترکیه را نیز برچیند. اکنون آمریکا از سرمایه‌گذاری چین و روسیه در حوزه نظامی و نفتی ونزوئلا نگران است و قصد دارد از نفوذ این دو کشور رقیب بکاهد. ضمن اینکه در سال‌های اخیر ونزوئلا بسیار به ایران نزدیک شده است. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها به ونزوئلا به مثابه پایگاهی برای ایران نگاه می‌کنند و تلاش دارد این نزدیکی راهبردی بین ایران و ونزوئلا را از بین ببرد. با در نظر گرفتن تمام موارد گفته شده، آمریکایی‌ها سعی دارند با افزایش فشار بر دولت مرکزی ونزوئلا شرایطی ایجاد کند که مادورو قدرت را رها کند. در این بین حمایت تمام قد آمریکایی‌ها از رقیب سیاسی مادورو چنان واضح است که نشان دهنده برنامه آمریکا برای بعد از مادورو است تا دولتی در ونزوئلا مستقر شود که کمترین اختلاف را با آمریکا و بیش‌ترین فاصله را با روسیه و چین و ایران داشته باشد.

* پوتین در قامت خروشچف

 به رغم اینکه تحلیلگران معتقدند که روسیه همانند سوریه که پشت بشار اسد را خالی کرد و در نهایت با حاکمان کنونی سوریه وارد معامله شد، اکنون نیز به علت اینکه نمی‌خواهد وارد درگیری نظامی با آمریکا شود و تمرکزش را از اوکراین و اروپا به سمت آمریکای لاتین ببرد، اقدام عملی در حمایت از مادورو در ونزوئلا نخواهد کرد، اما خبری منتشر شد که نشان داد پوتین قصد ندارد به هیچ وجه پشت متحدانش را آن هم در کنار گوش آمریکا خالی کند. رسانه‌ها در این ارتباط نوشتند: طبق فرمانی که در وب‌سایت رسمی اطلاعات حقوقی دولت مسکو منتشر شد، پوتین قانون مشارکت راهبردی با ونزوئلا را قبلا امضا کرده است. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و همتای ونزوئلایی‌اش نیکولاس مادورو در مسکو مذاکراتی انجام داده و توافقنامه‌ای در مورد مشارکت و همکاری استراتژیک امضا کردند که زمینه همکاری بیشتر در اقتصاد، انرژی، معدن و سایر بخش‌های استراتژیک را فراهم می‌کند. در این توافقنامه آمده است که دو طرف به شدت با اقدامات قهری و محدودکننده یکجانبه، از جمله اقدامات فراسرزمینی که نقض منشور سازمان ملل و سایر هنجارها و اصول شناخته‌شده جهانی حقوق بین‌الملل است، مخالف هستند. همچنین روسای جمهور روسیه و ونزوئلا موافقت می‌کنند که در تشکیل یک زیرساخت مالی مستقل روسیه و ونزوئلا مشارکت کنند. بر اساس این توافق‌نامه، دو کشور در زمینه‌های کنترل تسلیحات، خلع سلاح و عدم اشاعه همکاری می‌کنند و به تضمین ثبات بین‌المللی و امنیت برابر و غیرقابل تقسیم برای همه کشورها بدون استثنا کمک می‌کنند.

 *درس نگرفتن از شکست‌ها

 به نظر می‌رسد جنگ روانی و تحرکات اخیر به حمله نظامی منجر نخواهد شد. همان طور که ترامپ نیز اعلام کرده که هدفش از این اقدام پایان دادن به تجارت مواد مخدر در آمریکاست، اما برخی از مقامات آمریکا از آمادگی‌های نظامی نیز در ارتباط با ونزوئلا خبر داده‌اند. از این منظر که ترامپ بارها و بارها اعلام کرده که در یک سال گذشته به جنگ‌ها پایان داده بعید به نظر می‌رسد که بخواهد جنگ دیگری را آغاز کند. چرا که اگر حتی یک موشک به خاک آمریکا برخورد کند رویاهای ترامپ برباد خواهد رفت و اقتصاد آمریکا با شوک بزرگی مواجه خواهد شد. از این رو ترامپ در نظر دارد که با محاصره ونزوئلا اقتصاد این کشور را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد تا زمینه برای واکنش مردم فراهم شود. یعنی تقریبا همان سناریو ناکارآمدی که درباره ایران می‌خواستند پیاده کنند. ضمن اینکه تحرکات راهبردی روسیه به نفع ونزوئلا و یادآوری و اعلام دوباره امضای قرارداد مشارکت راهبردی روسیه با ونزوئلا بیش از گذشته مهر تاییدی است برتنها نبودن ونزوئلا در مقابل زیاده‌خواهی آمریکا که گویی از شکست‌هایش درس نمی‌گیرد.