صداوسیما و فقه رسانه

صداوسیما یکی از مصادیق رسانه‌های پرتاثیر در جامعه است و مسائلی مانند غیبت و تهمت و کذب و دروغ در مورد رسانه می‌تواند مطرح شود که اگر برای مثال یک شبکه‌ای چه صدا و چه سیما افشاگری کنند و مسائلی را علیه شخصی مطرح کنند که نباید مطرح شود، این موارد مشمول بحث‌های احکام شرعی می‌شود که آیا این فعل حرام است؟ واجب است؟ یا مباح و یا مکروه؟ بنابراین صداوسیما می‌تواند موضوع احکام خمسه تکلیفیه باشد که در فقه در مورد آن بحث می‌شود. مسئول یک برنامه مکلف است و تکلیف شرعی دارد که این مسائل فقهی و اخلاقی را رعایت کند و اگر یک مسئول برنامه و کارگردان در یک فیلم از احکام تکلیفیه خود تخطی کند موجب ضمان شرعی است و باید جریمه شود. به هر حال صداوسیما نمی‌تواند خود را مبرا بداند از این احکام فقهی و شرعی. فقهه رسانه در جای خود یکی از شاخه‌های فقه مضاف است مانند فلسفه که مضاف داریم، فقه مضاف هم داریم و در اینجا این موارد باید بررسی شود اکنون دادگاه رسیدگی به رسانه‌ها هم تشکیل می‌شود. همان طور که در مورد مطبوعات هم دادگاه داریم و اگر کسی در مطبوعات تخلفی و اسرار امنیتی و نظامی کشور را فاش کند، برای او دادگاه تشکیل می‌شود، در رسانه هم همین طور است و دادگاه رسانه باید تشکیل شود و آن مسئول در رسانه‌ملی باید جوابگو باشد و این مورد نکته مهم فقهی است که در مورد رسانه قابل درک است. اخطاری که برخی از علما و سیاسیون در مورد رسانه‌ملی می‌دهند بجاست و این موارد باید مورد و بحث و بررسی قرار گیرد. رسانه اکنون در جامعه مانند جریان خون در رگ‌های انسان است و اگر انسان بخواهد زنده بماند، خون باید در شریانش بگردد. رسانه (رسانه‌ملی) چون در همه جا در خانه، خودرو، جاده در شهر و روستا و همه کشور مانند خون در شریان‌های جامعه حضور دارد و مطالب را می‌رساند، از نقش مهم اخلاقی برخوردار است و اگر رسانه دروغ بگوید و تهمت بزند، قطعا کل جامعه دچار بی‌اعتمادی می‌شود و کل جامعه تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اکنون بسیاری به جای اینکه مقلد مراجع تقلید باشند، مقلد صداوسیما هستند. لذا اگر رفتار صداوسیما خلاف شرع باشد از دین خارج شده و اخلاق در جامعه دچار تزلزل می‌شود و عدول از احکام الهی درگناهش به گردن مسئولین صداوسیماست. چون مردم تحت تاثیر تبلیغات رسانه‌ملی هستند و این مورد بر گردن مسئولین این سازمان است. مسئولیت صداوسیما بسیار مهم است. در صداوسیما گاهی تحلیل‌ها خلاف واقع اعلام می‌شود و تفسیرهایی از کلام امام خمینی(ره) می‌کنند که خلاف واقع است این قبیل کارها در برنامه‌های صداوسیما مشاهده می‌شود. کارشناسانی به رسانه‌ملی دعوت می‌شوند که نظرات اشتباه و توام با کینه و مغرضانه خود را در رسانه‌ملی اعلام می‌کنند و باید در چنین برنامه‌ای به طرف مقابل حق دفاع داده شود که رسانه‌ملی این حق را نمی‌دهد و این مورد ظلم است.

آیت‌ا... محسن غرویان

 استاد حوزه و دانشگاه