قطع بی‌صدای درختان در تهران

حتی اگر از خیابان‌هایی عبور کنید، که چند ماه قبل گذشتید، ممکن است با تصویری که من دیدم مواجه شوید؛ پیاده‌روهای بی‌درخت. خبری از آن چنارهای بلند نیست. کاج‌ها در اغلب پارک‌های جنگلی قطع شده‌اند. در تهران این روزها، دیدن قطع یا بریدن درختان، بدون اینکه دلیل مشخص آن اعلام شود، تبدیل به امری عادی شده است. قطع درختان با افزایش ساخت و ساز در شهر تهران بود که شدت گرفت. به بهانه‌های مختلف در سال‌های اخیر این اتفاق افتاد و چهره شهر تهران را کم درخت‌تر از همیشه کرد. حالا از چنارها و کاج‌های تهران، هی کم شدند. از انبوه درختانی که در پارک‌های جنگلی در برخی مناطق مرتفع‌تر تهران می‌دیدیم، مدام کاسته شد، تا تنفس در پایتخت آلوده و کم درخت، مدام سخت‌تر شود.

در یکی از فرعی‌های خیابان شریعتی، بالاتر از پیچ شمیران، یکی از خیابان‌هایی که پیاده‌روهایش مملو از درخت‌های چنار بود، همین چندروز قبل، هیچ کدام از درخت‌ها نبودند. حتی فروشنده‌های اطراف هم دلیل قطع آنها را نمی‌دانستند اما باغچه‌های روبه روی پیاده‌رو را کنده بودند. کسی نمی‌دانست چه به سر درختان آمده است. مگر کسی از دیگر درختانی که در سال‌های گذشته قطع شدند خبر دارد؟ هرچند که گاهی بعد از قطع درختان اعلام می‌شود که درختان جابه‌جا شدند، ولی فعالان محیط زیست این مساله را باور نمی‌کنند.

یکی از دلایل قطع درختان به دلیل آفت‌هایی است که به‌خصوص در مناطق تک گونه‌ای، وارد پوسته درختان می‌شود و دلیل قطع درختان کاج در پارک جنگلی لویزان، سرخه حصار و چیتگر را حمله آفت سوسک پوست خوار عنوان کردند، که سال‌ها در پوست این کاج‌ها لانه کرده بودند. حالا اگر سری به این پارک‌ها بزنید، اثری از درختان قطع شده نیست و تنها منظره‌ای تلخ از قطع دسته جمعی درختان را مشاهده می‌کنید و زمینی خشک و خالی را خواهید دید. این تصاویر تلخ را با یک جست و جوی ساده در شبکه‌های اجتماعی خواهید یافت.

ساخت و ساز دلیل برخی بریدن ها

قطع درختان در برخی مناطق به دلیل ساخت و ساز هم بوده است. مانند آنچه در اسفندماه 1400 در منطقه دو تهران رخ داد و 21 اصله درخت توسط مالک شخصی با وجود بی‌اطلاعی شهرداری، قطع شده بود. مالکی که حکم رفع تصرف گرفته بود و همان ابتدا درختانی را که شهرداری کاشته بود، بریده بود. این مساله در همان زمان نیز با انتقاد عضو شورای شهر روبه‌رو شد، که در نزدیکی روز درخت‌کاری هم رخ داده بود. امروز اما قطع درختان در پایتختی که روزگاری پر دار و درخت بود، اتفاق عجیبی نیست. از درختان کهنسال خیابان ولیعصر گرفته، تا درختان خیابان ایتالیا، آزادی، فرشته، پارک قیطریه، پارک لاله، هرکدام حداقل چنددرخت را از دست دادند. درختانی که در کاهش آلودگی هوا، آلودگی صوتی و فرسایش خاک سهم بسزایی دارند. این درحالی است که منظره چشم نواز درختان، حالا فارغ از اینکه چه درختی باشد، در فضای پر از دود و با انواع آلودگی‌ها در زندگی شهری، حال هر شهروندی را خوب می‌کرد. امروز حتی اگر به حاشیه اتوبان‌ها هم نگاهی بیندازید، در مکان‌هایی که درخت وجود دارد، حتما زیر سایه‌اش یک رهگذر غریبه را خواهید دید، که گذرش به این قسمت از شهر افتاده است و دمی زیر سایه درختی خستگی در می‌کند.

همین چندروز قبل بود که عکسی از بریدن درختی در خیابان پانزده خرداد تهران خبر می‌داد. درختی تنومند که قطع شده بود و دلیل آن هم ذکر نشده بود. روند قطع درختان در سال‌های اخیر بیشتر از گذشته شده است. به طوری که برخی به سبک مدیریت شهری انتقادهایی را مطرح کردند که در راس این انتقادها شهردار تهران را هدف گرفت. به طوری که به گفته برخی از اعضای شورای شهر تهران، در سال‌های اخیر نیز قطع درختان تهران بیشتر از قبل بوده است، هرچند همه قطع‌ها رسانه‌ای نمی‌شوند.

جای خالی درختان

باغبانی در یکی از پارک‌های جنگلی تهران درباره وضعیت نامطلوبی که با قطع درختان ایجاد شده است، به «آرمان‌ملی» گفت: این درختان آفت زده را چندسالی می‌شود که قطع کرده‌اند و از طرفی هم به دلیل اینکه آب کافی برای آبیاری کاشت درختان تازه نیست، همچنان بخش‌هایی از پارک‌ها خالی است و مردم همواره اعتراض دارند که چرا در جاهای خالی درخت نمی‌کارید. بعضی جاها درخت کاشته شده است. اما مساله این است که باید درختان مناسبی در شهر تهران کاشته شود. اما این منظره پارک بی‌درخت، به‌خصوص در برخی مناطق که هنوز درختکاری نشده‌اند، بیش از همه شهروندانی را ناراحت می‌کند که سال‌ها از این پارک‌ها خاطره دارند. اما در بخش‌هایی از همه پارک‌ها درختانی کاشته شده است، مانند عرعر، داغداغان و زیتون تلخ.

در پیاده‌روی کنار اتوبان صیاد شیرازی، تعدادی درخت زیتون تلخ کاشته‌اند. هرروز کسی زیر یکی از این درختان نشسته است و یا در این محوطه قدم می‌زند. انگار این بخش از اتوبان که در سال‌های اخیر زیتون تلخ‌ها را کاشته‌اند و سبزی چمن‌های گوشه‌اش، باعث می‌شود شلوغی اتوبان و سروصدا را از یاد ببری. سرسبزی و آبادانی شهر تهران، که روزگاری چنارهایش از این سر شهر تا آن سر شهر معروف بودند، حالا قربانی مدیریتی شده است که قطع درختان را درحالی انکار می‌کند که با گذری در سطح شهر، خودتان تعداد جاهای خالی درختان را مشاهده خواهید کرد. هرچند با گسترش شبکه‌های اجتماعی تکثیر تصاویر قطع درختان، این اخبار گسترش یافت، اما هنوز هم هستند درختانی که بی‌صدا و در سکوت خبری قطع می‌شوند و کسی مرگشان را اعلام نمی‌کند و در سکوت می‌افتند و تمام می‌شوند.