طرح ترامپ برای غزه و اسرائیل
طرح صلح ۲۰ ماده‌ای ترامپ که اخیراً در کانون توجهات قرار گرفته، دارای ابعاد و پیچیدگی‌های متعددی است که نیازمند واکاوی دقیق است. به نظر می‌رسد این طرح همانند یک سکه دو رو است که یک روی آن فرصت‌ها و در روی دیگر آن تهدیدها و ابهامات جدی نهفته است.
از منظر جنبش حماس، مواردی در این طرح وجود دارد که می‌تواند جذاب باشد. ماده‌هایی که به آتش‌بس فوری، آزادی زندانیان فلسطینی و خروج نیروهای رژیم صهیونیستی از نوار غزه اشاره دارند، بدون شک خواسته‌های اولیه و مشروع این جنبش و مردم فلسطین محسوب می‌شوند. این موارد می‌توانند به عنوان نقطه آغاز برای کاهش فوری آلام انسانی و بحران فعلی در نظر گرفته شوند. با این حال، در سوی دیگر خواسته‌هایی در طرح گنجانده شده که برای حماس غیرقابل قبول به نظر می‌رسد. کلیدی‌ترین و حساس‌ترین این موارد، خلع سلاح جنبش حماس است. هدف اصلی و آشکار رژیم صهیونیستی از این مذاکرات، تضمین آزادی اسرای خود است. آنها خروج از غزه را به صورت تدریجی و مشروط پیشنهاد می‌دهند و قصد دارند مرحله اول را تنها در ازای آزادی اسرا اجرایی کنند. بزرگ‌ترین ابهام در اینجا نبود هیچ گونه ضمانت اجرایی است که آیا رژیم صهیونیستی پس از حصول نتیجه در مورد اسرا، به تعهدات بعدی خود مبنی بر خروج کامل عمل خواهد کرد یا خیر. در این میان، یک سناریوی میانی می‌تواند مطرح باشد: در صورتی که روند مذاکرات به سمت تشکیل یک دولت فلسطینی دارای حاکمیت واقعی پیش برود، ممکن است این امکان به وجود آید که حماس سلاح‌های خود را نه به دشمن صهیونیست، بلکه به این دولت مشروع و نماینده ملت فلسطین بسپارد. کشورهای میانجی‌گر مانند ترکیه و قطر، اگرچه نقش مثبتی در تسهیل گفت‌وگوها ایفا کرده‌اند، اما نمی‌توان انکار کرد که تمایل دارند این طرح به نفع منافع ایالات متحده به نتیجه برسد. در این شرایط، هوشمندی رهبران حماس در میز مذاکره تعیین‌کننده خواهد بود. واقعیت انکارناپذیر این است که رژیم صهیونیستی امروز به دلیل مقاومت دلیرانه مردم غزه، در عرصه‌های داخلی، بین‌المللی و حقوقی تحت فشار بی‌سابقه قرار دارد و برای خروج از این بن‌بست نیازمند یک راه‌حل است. این نقطه دقیقاً همان لحظه طلایی برای به دست آوردن امتیازات استراتژیک است. موفقیت حماس در این مرحله حساس، نه در میدان نبرد، که در عرصه دیپلماسی هوشمندانه رقم خواهد خورد. این جنبش باید با درایت و اتحاد، از قدرت چانه‌زنی خود برای تبدیل این فرصت به دستاوردهای ملموس، به ویژه در مسیر تشکیل یک دولت فلسطینی مستقل با حاکمیت کامل بر تمام سرزمین‌های اشغالی از جمله بیت‌المقدس، استفاده کند. آینده فلسطین به توانایی مقاومت در تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها بستگی دارد.
محسن پاک‌آیین
سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان
ارسال نظر