غلامعلی دهقان در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
غرب دچار خطای راهبردی خواهد شد
آرمان ملی- احسان انصاری: امسال فضای مجمع عمومی سازمان ملل متفاوت از سال‌های گذشته بود و فضای ملتهبی را سپری کرد.
از سخنرانی تند و همراه با توهین و اغراق ترامپ گرفته تا پیشنهادات مکرون و اردوغان و هچنین سخنرانی مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران. اتفاق مهم اما در حاشیه این مجمع و جایی باید رخ می‌داد که عباس عراقچی با کشورهای اروپایی درباره توقف روند مکانیسم ماشه در حال گفت‌وگو بود. گفت‌وگوهایی که تاکنون نتیجه‌ای به همراه نداشته است. «آرمان ملی» برای تحلیل و ارزیابی فضای مجمع عمومی امسال با غلامعلی دهقان استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی گفت‌وگو کرده است. دهقان در این زمینه معتقد است: «از دو ماه پیش که مکرون طرح تشکیل کشور فلسطین را مطرح کرد و اعلام نمود در مجمع عمومی سازمان ملل آن را علنی و اعلام می‌کند، می‌شد پیش‌بینی کرد هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل با سال‌های گذشته تفاوت داشته باشد. بنابراین نوع سخنرانی‌ها با شور و حرارت بیشتری بود. نمونه سخنرانی مقامات شیلی و کلمبیا از آمریکای جنوبی و حمایت فوق‌العاده آنان از تشکیل کشور فلسطینی بسیار جالب و دیدنی بود. همچنین کشتار بی‌رحمانه مردم غزه هم سبب شده تا کشورهای زیادی به این ظلم و ستم عکس‌العمل نشان دهند. دیدیم اردوغان هم با تصاویری از کودکان و مردم بی‌گناه غزه آمده بود. هرچند عملکرد اردوغان در قضیه غزه منتقدان زیادی از جمله در خود ترکیه دارد ولی برحسب ظاهر تلاش می‌کرد اسرائیل را زیر سوال برده و محکوم نماید. در مجموع بخشی از التهاب موجود بیشتر به خاطر طرح تشکیل دولت فلسطینی است». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*سخنرانی ترامپ در سازمان ملل همراه با اظهارات تندی علیه کشورها و مسائل مختلف بود. این نوع سخنرانی دارای چه پیامی است و چرا ترامپ با این لحن سخن گفت؟
سخنان ترامپ مفصل بود و در ابعاد گسترده هم سخن گفت. مثل همیشه احساس کیش شخصیت در این نطق هم هویدا بود. معلوم بود هنوز از قضیه کرونا دل پری دارد، چراکه شاید اگر کرونا نبود او برای بار دوم همان سال ۲۰۲۰ رای می‌آورد و چهار سال صبر نمی‌کرد و پیدا شدن کرونا را هم توطئه چین قلمداد کرد. او پایان در‌گیری‌هایی در حهان را در یک سال اخیر به خود نسبت داد و هفت مورد را برشمرد. نزاع مرزی هند و پاکستان، درگیری کامبوج با تایلند در جنوب شرق آسیا، جنگ آذربایجان و ارمنستان در قفقاز، جنگ دوازده روزه اسرائیل با ایران در خاورمیانه، نبرد کوزو و صربستان در منطقه بالکان اروپا، اختلافات رواندا و کنگو در قاره آفریقا و همچنین دعوای مصر و اتیوپی در آفریقا. جالب اینکه برخی سران این کشورها گفته‌اند ما خودمان به تفاهم رسیدیم نه اینکه با وساطت ترامپ مصالحه کرده باشیم. حالا ترامپ به خاطر منیت و کیش شخصیت همه این موارد را به خود نسبت داد. جالب اینکه دو موردی که خیلی مهم است همچنان حل و فصل نشده است. یعنی نبرد بزرگ روسیه و اکراین در شرق اروپا و جنگ دو ساله اسرائیل و حماس که همچنان قربانی می‌گیرد به‌خصوص در غزه. در واقع ترامپ از کاه، کوهی می‌سازد و با بزرگ نمایی تلاش می‌کند از خود شخصیت خیلی تاثیرگذار درست کند. ترامپ در نطق خود دوباره درباره ایران صحبت کرد و با بزرگ نمایی از صنعت هسته‌ای ایران حمله آمریکا به مراکز هسته‌ای کشورمان را توجیه نمود و این در حالی است که ایران هیچگاه دنبال بمب اتم نبوده است. ایران در برجام نشان داد خواهان حق غنی‌سازی اورانیوم در موارد مسالمت‌آمیز و تحت نظارت آژانس بین المللی است، اما ترامپ با تروریست خواندن ایران نشان داد در دام جریان تندرو متمایل به اسرائیل است و انگار پیرو هیچ منطقی نیست و به هیچ وجه حق غنی‌سازی برای ایران قائل نیست. بدیهی است حق غنی‌سازی اورانیوم برای مصارف مسالمت آمیز خط قرمز جمهوری اسلامی است. بنابر این در مجموع به نظر می‌رسد نزاع آمریکا و ایران به خاطر مواضع غیر منطقی و ضد ایرانی ترامپ همچنان ادامه داشته باشد. البته ترامپ به موارد دیگری مثل مقوله انرژی‌های تجدید پذیر هم اشاره کرد و محدود شدن به آنها را رد کرد و همچنین حسابی از خجالت‌ساز مان ملل هم درآمد و آن را ناکارآمد معرفی کرد.
*چرا فضای مجمع سازمان ملل امسال ملتهب بود؟
از دو ماه پیش که مکرون طرح تشکیل کشور فلسطین را مطرح کرد و اعلام نمود در مجمع عمومی سازمان ملل آن را علنی و اعلام می‌کند می‌شد پیش‌بینی کرد هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل با سال‌های گذشته تفاوت داشته باشد. بنابراین نوع سخنرانی‌ها با شور و حرارت بیشتری بود. نمونه سخنرانی مقامات شیلی و کلمبیا از آمریکای جنوبی و حمایت فوق‌العاده آنان از تشکیل کشور فلسطینی بسیار جالب و دیدنی بود. همچنین کشتار بی‌رحمانه مردم غزه هم سبب شده تا کشورهای زیادی به این ظلم و ستم عکس‌العمل نشان دهند. دیدیم اردوغان هم با تصاویری از کودکان و مردم بی گناه غزه آمده بود، هرچند عملکرد اردوغان در قضیه غزه منتقدان زیادی از جمله در خود ترکیه دارد ولی بر حسب ظاهر تلاش می‌کرد اسرائیل را زیر سوال و محکوم نماید. در مجموع بخشی از التهاب موجود بیشتر به خاطر طرح تشکیل دولت فلسطینی است.
*ارزیابی شما از سخنرانی‌های مهم این مجمع مانند سخرانی مکرون و اردوغان چیست و چه پیام‌هایی داشت؟
قضیه فلسطین و ادامه کشتار در غزه و تبعات فرسایشی شدن این قضیه که تبعات آن در منطقه دیده می‌شود مثل کشیده شدن جنگ به یمن و حتی ایران و لبنان منطقه خاورمیانه را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. بنابراین نوع سخنرانی‌ها به موضوع فلسطین و غزه و خاورمیانه اختصاص یافته است. به نظر می‌رسد در قضیه فلسطین دو رویکرد در غربی‌ها دیده می‌شود. اول رویکرد ترامپ به نمایندگی از آمریکا که تلاش می‌کند در هر حالتی از اسرائیل حمایت کند و ظاهرا در این حمایت چک سفید و چراغ سبز به اسرائیل داده است. در همین راستا آمریکا تا جایی که ممکن است سلاح و تجهیزات در اختیار اسراییل قرار می‌دهد و علنا در مجامع عمومی طرف مقصر را حماس قلمداد می‌کند مثل کاری که ترامپ کرد، اما رویکرد دیگر، رویکرد مکرون رئیس‌جمهور فرانسه است که از ایده دو دولتی حمایت می‌کند. انگار تقسیم کاری شده تا تمدن غرب بیش از این در افکار عمومی جهان ضایع نشود. وظیفه حمایت از فلسطینی‌ها انگار بر عهده فرانسه است. بنابراین نطق مکرون در این راستا و با هدف جلب افکار عمومی جهان انجام شد تا نشان دهد هنوز لیبرالیسم زنده است. آیا این رویکرد جواب می‌دهد یا نه گذشت زمان معلوم می‌کند ولی واقعیت این است حمایت غرب از رژیم اسراییل که تمامی معیارهای حقوق بشری را زیر پا گذاشته است به هیچ وجه توجیه‌پذیر نیست.
دولت تلاش کرده حسن نیت خود را به انحای مختلف نشان دهد که آخرین آن توافق قاهره بود. انتظار هم می‌رفت طرف غربی در قبال این حسن نیت از خود حسن نیت نشان دهد، اما تا اینجا خلاف آن رفتار شده است
آیا سخنرانی پزشکیان در سازمان ملل را اقناع کننده می‌دانید؟ این سخنرانی چه نقاط قوت و ضعفی داشت؟
نطق مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در مجمع سازمان ملل، نشان از عزم و اراده ایران بزرگ و سرافراز در دفاع از عدالت و دادگری و همچنین پیگیری تعامل با جهان داشت. وی به درستی اشاره کرد که میبایست آدمیان آنچه را برای خود نمی‌پسندند برای دیگران هم نپسندند. در دنیای ما کشورهایی هستند که ظلم، ستم و تجاوز را برای اعمال فشار بر دیگران روا می‌دارند، اما در همین حال اگر دیگرانی بخواهند از حق خود استفاده و متجاوزان را تنبیه و سرکوب کنند آنگاه سخن آن مدعیان به آسمان بلند می‌شود که ما مورد تجاوز وستم قرار گرفته ایم. نمونه بارز این وضعیت رژیم صهیونی است که اساساً با زور شکل گرفته و سال‌هاست که با زورگویی ادامه حیات داده است، اما در همین حال اگر فلسطینی‌ها مقاومت کنند آنان را به تروریسم متهم می‌کنند و حامیانشان مانند آمریکا هم از آنان حمایت می‌کنند. این وضعیت بیانگر دنیای وارونه‌ای است که مفاهیم در آن وارونه جلوه داده می‌شود. در چنین شرایطی مسعود پزشکیان با جملاتی از کتاب‌های مقدس مسیحیان، یهودیان و مسلمانان به خوبی یادآوری کرد که ما بیش از آنکه از دیگران انتظار شفقت داشته باشیم میبایست خود با دیگران درست رفتار کنیم. علاوه بر این پزشکیان ایران را متعهد به قواعد و چارچوب‌های سازمان‌های بین‌المللی معرفی کرد و با سخن گفتن از صلح و مصالحه در جهان و منطقه با ذکر مثال‌هایی نشان داد که خواهان تفاهم و مصالحه در جهان است. پیام پزشکیان در نطق خود فریاد رسای مقاومت مردم بزرگ ایران در برابر ظلم و ستم بود. وی همچنین نشان داد ما ایرانی‌ها به عنوان یک ملت ریشه‌‌دار بیش از دیگران از انسانیت حمایت می‌کنیم.
*حضور در نیویورک شاید آخرین فرصت برای توقف مکانیسم ماشه بود. آیا گفت‌وگو‌ی هیات ایرانی با کشورهای غربی در مسیری قرار داشت که منجر به توقف روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه شود؟
دیپلماسی مکمل میدان است. دولت پزشکیان طی یک سال گذشته نشان داده خواهان حل و فصل اختلافات از طریق دیپلماسی است. در قضیه هسته‌ای هم شاهد چندین دور مذاکرات با طرف‌های غربی از جمله آمریکایی‌ها بودیم که با خیانت طرف غربی روبه‌رو شدیم. با این وجود دولت تلاش کرده حسن نیت خود را به انحای مختلف نشان دهد که آخرین آن توافق قاهره بود. انتظار هم می‌رفت طرف غربی در قبال این حسن نیت از خود حسن نیت نشان دهد، اما تا اینجا خلاف آن رفتار شده است. قرار است در سطح شورای امنیت سازمان ملل جلسه‌ای تشکیل و برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ برای شش‌ماه رای‌گیری شود. رای 9 کشور از ۱۵ عضو شورا و عدم وتوی پیشنهاد روس و چین توسط آمریکا و انگلیس و فرانسه ضروری است. قرائن و شواهد نشان می‌دهد طرف غربی در یک خطای راهبردی می‌خواهد این پیشنهاد دو عضو دیگر شورا را وتو کند و تحریم‌های سازمان ملل را برگرداند. خطای راهبردی ممکن است در کوتاه‌مدت طرف غربی را ارضا کند اما در درازمدت سبب پشیمانی آنها خواهد شد. همانطور که مخالفت طرف غربی در قضیه ملی شدن صنعت نفت ایران سبب شکل‌گیری کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شد اما سرانجام خوبی برای آنان نداشت و سبب کدورت و قهر انقلابی مردم ایران در فردای پیروزی انقلاب اسلامی برای غرب شد.
ارسال نظر