دلیل بحران‌های کشور فقدان آینده‌نگری است

 برخی معتقدند پزشکیان نباید مشکلات را بیان کند و بلکه باید آنها را حل کند و در مقابل برخی معتقدند پزشکیان با بیان مشکلات به دنبال این است که مسبب اصلی مشکلات را معرفی کند تا دولت چهاردهم که یک سال است روی کار آمده مسبب بحران‌هایی معرفی نشود که ریشه در نوع سیاست‌گذاری‌های دولت‌های گذشته دارد. در چنین شرایطی هنوز هم چشم انداز اقتصادی و سیاسی کشور روشن نیست و با ابهام مواجه است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با سیدمحمود میرلوحی عضو جبهه اصلاحات و عضو سابقه شورای شهر تهران گفت‌وگو کرده است. میرلوحی معتقد است: «اتفاق مهمی که رخ داده این است که گروهی زمانی که خودشان مدیریت جامعه را در اختیار دارند همه مشکلات را به بیرون از کشور ارجاع می‌دهند و عنوان می‌کنند بحران‌ها ریشه در توطئه‌های دشمن دارد اما به محض اینکه جریان دیگری مدیریت را برعهده می‌گیرد همه چیز را به مدیریت داخلی نسبت می‌دهند و عنوان می‌کنند عملکرد دولت به شکلی بوده که این بحران‌ها به وجود آمده است. کسانی که در دولت گذشته عنوان می‌کردند مردم باید در مقابل دشمن مقاومت کنند و اشکنه بخورند و لنگ به خود ببندند امروز عنوان می‌کنند مردم گرسنه هستند و چرا دولت به فکر معیشت مردم نیست. این گروه براساس مصلحت و منافع خود رفتار می‌کنند و آنجا که به سود آنهاست منکر فقر و مشکلات کشور هستند و زمانی که فضا به ضرر آنها است به دولت را مقصر مشکلات جامعه می‌دانند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*چرا کشور در شرایطی قرار گرفته که چشم‌انداز مشخصی درباره آینده وجود ندارد؟

در شرایط کنونی کشور با بحران‌های همزمان و مهمی مواجه شده است. بحران بی‌آبی که در50 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. شرایط به شکلی است که در شرایطی که در پایان سال آبی قرار داریم تنها دو استان زنجان و گیلان میزان بارندگی نزدیک به نرمال داشته‌اند و بقیه استان‌ها بین40 تا70 درصد با کاهش بارندگی مواجه شده‌اند. اگر این وضعیت درآینده نیز ادامه پیدا کند کشور با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. از سوی دیگر کشور با بحران انرژی مواجه است به شکلی که در تابستان امسال ما با کمبود30 هزار مگاوات برق مواجه بودیم که درمرتب افزایش پیدا می‌کرد. این وضعیت در زمستان نیز درباره گار وجود خواهد داشت و ایران به عنوان دومین کشور دارای ذخائر گاز جهان با بحران گاز مواجه خواهد بود. از سوی دیگر ناترازی بودجه و منابع مالی در کشور وجود دارد. شرایط به شکلی است که گفته می‌شود در سال جاری 800 همت کسری بودجه خواهیم داشت. حال این سوال مطرح است که مدیران جامعه به چه صورت می‌خواهند این کسری را جبران کنند که به وضعیت اقتصادی مردم فشار وارد نشود؟ در چنین شرایطی کشور با چالش‌های بین‌المللی و تحریم نیز مواجه است که تاب‌آوری بخش‌های مختلف کشور را کاهش داده است. واقعیت این است که دلیل اصلی این بحران‌ها نوع تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی است که در گذشته صورت گرفته است و در آن آینده نگری لحاظ نشده است. در چنین شرایطی برخی که خود مسبب چنین وضعیتی هستند عنوان می‌کنند کشور در مسیر تعالی و پیشرفت قرار دارد و منکر بحران‌های موجود در کشور هستند. با این وجود با روی کار آمدن آقای پزشکیان و فضایی که در کشور شکل گرفته این عده ناچار شده‌اند بخشی از واقعیت را بپذیرند.

*کنشگری پزشکیان به چه میزان در این تغییر نگاه موثر بوده است؟

اتفاق مهمی که در این زمینه رخ داده این است که گروهی زمانی که خودشان مدیرتی جامعه را در اختیار دارند همه مشکلات را به بیرون از کشور ارجاع می‌دهند و عنوان می‌کنند بحران‌ها ریشه در توطئه‌های دشمن دارد اما به محض اینکه جریان دیگری مدیریت را برعهده می‌گیرد همه چیز را به مدیریت داخلی نسبت می‌دهند و عنوان می‌کنند عملکرد دولت به شکلی بوده که این بحران‌ها به وجود آمده است. کسانی که در دولت گذشته می‌گفتند مردم باید در مقابل دشمن مقاومت کنند، اشکنه بخورند و لنگ به خود ببندند امروز عنوان می‌کنند مردم گرسنه هستند و چرا دولت به فکر معیشت مردم نیست. این گروه براساس مصلحت و منافع خود رفتار می‌کنند و آنجا که به سود آنهاست منکر فقر و مشکلات کشور هستند و زمانی که فضا به ضرر آنها است به دولت را مقصر مشکلات جامعه می‌دانند. در چنین شرایطی آقای پزشکیان مدیریت کشور را به دست گرفتند. ویژگی آقای پزشکیان نیز این بود که به مشکلات و کمبود‌ها در کشور دامن نزنند، اما در عین حال انکار واقعیت‌ها را نیز نکنند و با نگاه کارشناسی به مسائل نگاه کنند. البته این قول را مرحوم آقای رئیسی نیز دادند که عنوان کردند کارشناسان را به صف خواهند کرد، اما اقتضای جریان اصولگرایی این نیست که ساختمان شیشه‌ای تشکیل بدهند و از صاحب نظران و کارشناسان مستقل استفاده کنند. تجربه نشان داده که اصولگرایان بیشتر تمایل دارند در پشت درهای بسته تصمیم‌گیری کنند تا اینکه روند تصمیم‌گیری آنها برای مردم شفاف و مشخص باشد. به هر حال آقای پزشکیان به دنبال تغییر این رویه در تصمیم‌گیری هاست و به همین دلیل نیز در زمینه‌های مختلف تلاش می‌کند از کارشناسان استفاده کند.

کسانی که در دولت گذشته می‌گفتند مردم باید در مقابل دشمن مقاومت کنند، اشکنه بخورند و لنگ به خود ببندند امروز عنوان می‌کنند مردم گرسنه هستند و چرا دولت به فکر معیشت مردم نیست

*پزشکیان به چه میزان در تغییر رویه تصمیم‌گیری‌ها موفق بوده است؟

پزشکیان واقعیت را به مردم می‌گوید و به همین دلیل نیز با واکنش جریان مقابل مواجه می‌شود. برخی انتظار دارند پزشکیان نیز مانند خودشان واقعیت‌های کشور را انکار کند و همه چیز را گل و بلبل نشان بدهد. آقای پزشکیان در زمینه بین‌المللی تلاش کردند تعامل با جهان را در دستور کار قرار بدهند و به همین دلیل مذاکره با آمریکا را در پیش گرفتند. با این وجود پیش‌بینی‌های لازم صورت نگرفت و کشور با جنگ تحمیلی دوم و حمله آمریکا و اسرائیل مواجه شد. این در حالی بود که جریان مقابل آقای پزشکیان مدعی بود نیروهای نظامی آمریکا در حال خارج شدن از منطقه هستند. پس از جنگ نیز کشور با وضعیت تعلیق در تصمیم‌گیری مواجه شده که از نظر اقتصادی هزینه‌های زیادی برای کشور دارد. مقام رهبری نیز به این نکته اشاره کردند که وضعیت نه جنگ نه صلح برای کشور مفید نیست و نباید اجازه داد این روند ادامه داشته باشد. پزشکیان در یک سال گذشته یک دوره بحرانی را پشت‌سر گذاشت که آغاز این بحران‌ها از مراسم تحلیف ایشان و ترور اسماعیل هنیه در تهران آغاز شد. واقعیت این است که اگر رویکرد آقای پزشکیان در مدیریت کشور نبود و رقیب ایشان در انتخابات مدیریت کشور را به دست گرفته بود شرایط کشور به مراتب از امروز سخت‌تر بود. با توجه به اینکه سالروز حادثه یازده سپتامبر در روزهای اخیر بود وضعیت امروز نیز بسیار شبیه به وضعیت زمانی است که این حادثه رخ داد.

*چه شباهتی وجود دارد؟

در آن زمان دولت آقای خاتمی سر کار بود. این در حالی بود که آمریکا تمایل زیادی داشت که پس از افغانستان و عراق با ایران وارد جنگ شود. اظهارات وزرای امور خارجه و دفاع آمریکا هنوز در آن زمان گواهی بر این مسأله است. در آن زمان نیز آمریکا در تحلیل‌های خود ایران را عامل بی‌ثباتی‌های منطقه می‌دانست که این وضعیت امروز هم هم وجود دارد. با این وجود حضور دولت صلح‌طلب دولت اصلاحات که رویکرد تنش‌زدایی با کشورهای منطقه و جهان در پیش گرفته بود اجازه نداد که تنش‌ها افزایش پیدا کند و کشور از آن مرحله سخت عبور کرد. در زمان ظهور داعش که یک پدیده خطرناک برای کشور و منطقه بود نیز دولت آقای روحانی سر کار بود که اجازه نداد این خطر افزایش پیدا کند. این در حالی است که اگر یک دولت تندروه در ایران روی کار بود احتمال افزایش مخاطرات بسیار زیاد بود. این وضعیت امروز هم وجود دارد و حضور آقای پزشکیان و رویکردی که در پیش گرفته‌اند از افزایش تنش‌ها جلوگیری کرده است. اگر رقیب آقای پزشکیان در انتخابات به پیروزی رسیده بود چه بسا سیاست‌های احمدی‌نژاد در تقابل با جهان را تکرار و کشور را با چالش‌های جدی مواجه می‌کرد.

*با توجه به شرایط موجود چه چشم‌اندازی را برای آینده کشور متصور هستید؟

امروز وضعیت زندگی مردم مناسب نیست و مردم با مشکلات و چالش‌های زیادی در زندگی خود مواجه هستند. در چنین شرایطی اگر قرار است وضعیت تغییر کند باید بپذیریم که زمان آن رسیده که در برخی سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها بازنگری کنیم. اگر بپذیریم که در کدام موارد دچار خطا شده‌ایم، دنبال اصلاح آن خواهیم رفت و می‌توان نسبت به آینده امیدوار بود اما اگر اشتباهات گذشته را نپذیریم و همچنان بر آن اصرار کنیم نباید انتظار داشت تحول مهمی رخ دهد و بلکه امکان دارد شرایط روزبه‌روز پیچیده‌تر و مشکلات بیشتر شود. آقای پزشکیان در برخی زمینه‌ها عملکرد موفقی داشته است. به عنوان مثال در موضوع اجرای لایحه عفاف و حجاب که مشخص بود هزینه‌های زیادی برای کشور خواهد داشت ایستادگی کرد و اجازه نداد کشور با بحران جدیدی مواجه شود و از سوی دیگر در راستای مطالبات زنان جامعه حرکت کرد. در زمینه فیلترینگ نیز یک قدام برداشته‌اند، اگرچه مطالبات جامعه بیش از این بوده است. با این وجود آقای پزشکیان هنوز در تحقق برخی وعده‌هایی که به مردم داده باید ناکام بوده که مهم‌ترین آن وضعیت اقتصادی مردم است. در چنین شرایطی دولت باید تلاش خود را بیشتر کند تا وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم بهبود پیدا کند که در این شرایط سرمایه اجتماعی دولت افزایش پیدا خواهد کرد.