توافق برای تغییر رویکرد
مذاکرات اخیر میان ایران و اتحادیه اروپا بار دیگر نشان داد که دو طرف همچنان بر سر مسائل کلیدی فاصله دارند. اروپایی‌ها تأکید می‌کنند ایران باید همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشد و دسترسی‌های مورد نظر بازرسان را فراهم کند، اما تهران بر نگرانی‌های امنیتی خود پافشاری دارد و معتقد است برخی از این مراکز ایمن نیستند. محور اختلاف دیگر، موضوع غنی‌سازی ۶۰ درصدی است که اروپا خواهان تعیین تکلیف فوری آن است؛ حال آنکه ایران تأکید دارد این مسأله به آژانس مربوط می‌شود و گفت‌وگو درباره آن باید در چارچوب همکاری‌های دوجانبه با آژانس دنبال شود. اروپایی‌ها همچنین بر مذاکره مستقیم ایران و آمریکا اصرار می‌ورزند، امری که از نگاه تهران بیشتر به‌منزله مانع‌تراشی و فشار سیاسی تلقی می‌شود. با این حال، به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا بیشتر به دنبال آن است که صرفاً اعلام کند مذاکراتی با ایران داشته، بدون آنکه راه‌حل عملی در دستور کار باشد.
در مقابل، ایران نیز بیش از هر چیز در پی جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک است. از سوی دیگر، آمریکا با اتخاذ سیاستی سختگیرانه عملاً مسیر توافق را دشوارتر کرده و مانع از گشایش‌های جدی می‌شود. روسیه نیز گرچه تلاش دارد برخی تصمیمات شورای امنیت را به تعویق بیندازد، اما قدرت رأی‌آوری چندانی ندارد و توان اجماع‌سازی‌اش محدود است. واقعیت این است که ایران می‌توانست پیش‌تر اقدامات بیشتری انجام دهد، اما همچنان فرصت‌های دیپلماتیک باقی است. پرسش اصلی آن است که آیا دو طرف حاضرند در رویکردهای خود تغییراتی ایجاد کنند یا نه؟ بدون چنین تغییراتی، مذاکرات صرفاً در سطح گفت‌وگو باقی خواهد ماند و به نتیجه ملموسی نخواهد رسید. تنها زمانی می‌توان به حل مسائل امیدوار بود که ایران و اروپا هر دو از چارچوب‌های گذشته فراتر روند و دیپلماسی را به‌عنوان مسیر اصلی پیش ببرند.
حسن بهشتی‌پور
کارشناس روابط بین‌الملل
ارسال نظر