دیپلماسی فعال عامل خنثی سازی مکانیسم ماشه

در همین زمینه حاجی‌دلیگانی نایب رئیس اول کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از تهیه طرح سه فوریتی خروج ایران از معاهده پیمان بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و پروتکل الحاقی آن خبر داده و گفته این طرح هفته آینده در مجلس مطرح می‌شود. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی مهم‌ترین پیامدهای اقتصادی فعال شدن مکانیسم ماشه با دکتر مهدی پازوکی اقتصاددان گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*مهم‌ترین پیامدهای اقتصادی فعال شدن مکانیسم ماشه چیست؟

فعال شدن مکانیسم ماشه در واقع اعلام یک جنگ تمام عیار از سوی کشورهای اروپایی علیه ایران بوده است. به همین دلیل من امیدوارم در فرصت باقی مانده با سیاست‌های عقلایی که ایران باید در پیش بگیرد این اتفاق رخ ندهد و اسنپ بک فعال نشود. اگر مکانیسم ماشه فعال شود همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که آقای احمدی‌نژاد آنها را کاغذ پاره می‌خواند باز خواهد گشت. در شرایط کنونی تنها آمریکا و اسرائیل با ایران درگیر هستند در حالی که پس از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل همه جامعه جهانی علیه ایران خواهد شد. براساس این تحریم‌ها ایران به عنوان مخل امنیت جهانی شناخته می‌شود و به همین دلیل ارتباط کشورهای دیگر با ایران قطع خواهد شد. این وضعیت نیز پیامدهای سنگین اقتصادی برای ایران خواهد داشت. اقتصاد ایران یکی از بالاترین نرخ‌های تورم را در بین کشورهای جهان دارد و از بی‌ثباتی رنج می‌برد. مهم‌ترین شاخص بی‌ثباتی اقتصادی نرخ فزاینده تورم است که اقتصاد ایران را فراگرفته و به همین دلیل فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند بی‌ثباتی اقتصادی را در ایران تشدید کند. جمهوری اسلامی باید با دیپلماسی فعال تلاش کند در مدت زمان باقی مانده کشورهای اروپایی را از فعال کردن مکانیسم ماشه منصرف کند. معنای این رویکرد نیز وادادگی و سازش نیست و بلکه عقلانیت است. در هفته‌های گذشته کارشناسان ناآگاهی که به صداوسیما آمدند و عنوان می‌کردند که فعال شدن مکانیسم ماشه پیامدهای خاصی ندارد و همان تحریم‌های قدیمی است که دوباره فعال می‌شود و تأثیری ندارد. این در حالی است که در واقع چنین نیست و هنگامی که تحریم‌های گذشته باز گردد ارزش پول ملی کاهش پیدا می‌کند، قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند و انتظارات تورمی در اقتصاد ایران افزایش پیدا می‌کند.

*در چنین شرایطی مدیران اقتصادی چگونه می‌توانند این وضعیت را کنترل کنند؟

در روزهای اخیر برخی از اساتید دانشگاه و صاحب نظران در این زمینه نسبت به ضرورت تغییر پارادایم هشدار دادند و عنوان کردند باید در سیاست‌های موجود تغییر ایجاد کرد. با این وجود کسی به این هشدارها توجه نکرد و این عده را متهم به وادادگی کردند. توهم توطئه برای جامعه ایران خطرناک است و ممکن است جامعه ایران را به مرحله بحرانی برساند. این در حالی است که اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگر نیاز به تغییر پاردایم دارد. ما باید بپذیریم اقتصاد مایه قوام حکومت هاست و اگر اقتصاد یک حکومت با بحران مواجه شود و فشار به اقشار مختلف و به خصوص تهیدستان جامعه بیشتر شود پیامدهای منفی زیادی به همراه خواهد داشت. براساس برنامه هفتم توسعه که مورد تأیید دولت و مجلس است رشد اقتصادی باید8 درصد باشد. این در حالی است که اگر مکانیسم ماشه فعال شود و روند مدیریت اقتصاد ایران به همین صورت ادامه داشته باشد رشد اقتصادی در کشور کمتر از3 درصد خواهد بود. به صورت طبیعی هنگامی که نرخ رشد کاهش پیدا می‌کند توانایی اقتصادی کشور پایین می‌آید. در چنین شرایطی اگر عدالت را در جامعه تزویع کنید در واقع فقر را توزیع کرده اید. به همین دلیل نیز من فکر می‌کنم مکانیسم ماشه فشار اقتصادی را به اقشار مختلف جامعه و به خصوص تهیدستان جامعه افزایش خواهد داد.

مهم‌ترین شاخص بی‌ثباتی اقتصادی نرخ فزاینده تورم است که اقتصاد ایران را فراگرفته و به همین دلیل فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند بی‌ثباتی اقتصادی را در ایران تشدید کند

*در سال‌های کنونی اقشار مختلف جامعه با چالش‌های اقتصادی مواجه بوده‌اند. در صورتی که این فشارها تشدید شود وضعیت زندگی مردم با چه شرایطی مواجه می‌شود؟

من معتقدم فشار اقتصادی به توده‌های مردم در ماه‌های آینده افزایش پیدا می‌کند. هنگامی که فشار اقتصادی به مردم بیشتر شود باید انتظار هر نوع واکنشی را از سوی آنها داشت. هنگامی که اقشار مختلف مردم با قطعی برق، بی‌آبی و فشار‌های اقتصادی مواجه هستند و در ماه‌های سرد سال نیز به احتمال زیاد با کمبود گاز مواجه هستند به این معناست که در شرایط سختی زندگی می‌کنند و اگر این سختی‌ها افزایش پیدا کند هر اتفاقی ممکن است رخ بدهد. من قصد ناامید کردن مردم را ندارم و بلکه هنوز نسبت به آینده و فعال نشدن مکانیسم ماشه امیدوار هستم. در چنین شرایطی مدیرانی که درکی از منافع ملی دارند و به این نکته باور دارند که حق مردم ایران چنین وضعیت زندگی نیست نباید با جهان مقابله کنند و بلکه باید به دنبال تعامل با جامعه جهانی باشند. متأسفانه برخی از مدیران متوجه پیامدهای مکانیسم ماشه نیستند و همچنان روی سیاست‌های اشتباه گذشته اصرار دارند. امروز مردم ایران وضعیت زندگی دیگر کشورها را مشاهده می‌کنند که در حالی که هیچ ارتباطی با اسرائیل ندارد اما در رفاه زندگی می‌کنند. نمونه این کشورها مالزی است که ارتباطی با اسرائیل ندارد اما دارای یک اقتصاد قوی است و مردم این کشور در رفاه زندگی می‌کنند. نکته دیگر اینکه رقبای منطقه‌ای ایران از اینکه ایران تضعیف شود و بحران ناکارآمدی در ایران رخ بدهد استقبال خواهند کرد. به همین دلیل نیز فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برای کشور در سطح منطقه و در زندگی مردم به وجود بیاورد. چین بزرگترین شریک تجاری ایران است. در چنین شرایطی ما باید نگاه کنیم که چین چه نوع سیاستی در مقابل آمریکا در پیش گرفته و ایران نیز از آن تبعیت کند. معنای این کار نیز وادادگی نیست. آیا در شرایط کنونی چین نوکر آمریکاست؟پاسخ به این سوال منفی است و چین سیاست‌های مستقلی در پیش گرفته که مبتنی بر سیاست درهای باز و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیاست.

*در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه ایران با تحریم‌هایی مواجه می‌شود که برای همه کشورهای جهان لازم‌الاجراست. در چنین شرایطی ایران چگونه می‌تواند مراودات اقتصادی خود را ادامه بدهد؟

واقعیت این است که فعال شدن مکانیسم باعث انزوای ایران در عرصه بین‌المللی خواهد شد و در چنین شرایطی اقتصاد ایران نمی‌تواند بهره وری خود را افزایش بدهد. این در حالی است که مهم‌ترین شاخص افزایش بهره‌وری تکنولوژی است. تکنولوژی نیز به معنای مجموعه‌ای مبتنی بر اطلاعات و دانش فنی است. این در حالی است که ما در سال‌های اخیر از تکنولوژی روز دنیا عقب افتاده ایم. امروز چرا در کشور بحران انرژی وجود دارد؟ مهم‌ترین دلیل آن این است که ما در زمینه تکنولوژی عقب افتاده‌ایم و نتوانسته‌ایم نیروگاه‌های خود را به تکنولوژی روز مجهز کنیم. مدیران دولت عنوان کرده‌اند که دولت در سال1404 در حدود800 هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد. این وضعیت به معنای این است که نرخ تورم در سال1404 بیش از سال1403 خواهد شد و حجم نقدینگی افزایش پیدا خواهد کرد و رفاه جامعه کاهش پیدا خواهد کرد.

*چرا در حالی که کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی هشدارهای لازم را در خصوص چالش‌های اقتصادی داده بودند اما به این هشدارها توجه نشد؟

کسانی که امروز قدرت و تریبون را در اختیار دارند دچار جهالت اقتصادی شده‌اند. تصور این عده این است که هر چه بیشتر با جامعه جهانی مقابله شود به همان میزان استقلال کشور بیشتر خواهد شد. امروز اگر در خیابان با مردم گفت‌وگو کنید مردم خواهان تعامل با جهان، حفظ منافع ملی و یک زندگی شرافتمندانه هستند. در یک ماه گذشته افرادی به عنوان کارشناس در صداوسیما حضور پیدا کرده‌اند که من خجالت می‌کشم نام آنها را کمک کارشناس بگذارم و به مردم عنوان می‌کنند که فعال شدن مکانیسم ماشه مشکلی برای اقتصاد کشور ایجاد نمی‌کند و تحریم‌هایی بوده که در گذشته نیز وجود داشته است. واقعیت این است که این عده متوجه نیستند که مکانیسم ماشه می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی برای اقتصاد و به صورت کلی کشور داشته باشد. به همین دلیل من از مدیرانی که با عقلانیت تصمیم‌گیری می‌کنند توصیه می‌کنم گزارش کلان واقعی از وضعیت کشور و اتفاقاتی که ممکن است در آینده رخ بدهد را به تصمیم گیران کلان کشور بدهد که تصمیماتی عقلایی و آینده نگراه گرفته شود که فشار بیشتری به مردم وارد نشود.