مشکلات مدارس دولتی

به طوری که والدین دانش‌آموزانی که یا برخورداری لازم برای تامین هزینه‌های مدرسه را ندارند و یا فرزندشان معدل بالایی ندارد، مجبور به ثبت نام در مدارسی می‌شوند، که در برخی مناطق تهران هستند و چندان خوش نام نیستند. اما کارشناسان معتقدند ایراد اصلی از سیستم آموزشی است که برای مدارس دولتی سرانه لازم را درنظر نمی‌گیرد و به اندازه کافی مدارس دولتی را حمایت مالی نمی‌کند. این میان مدیر هم چاره ندارد جز اینکه از والدین دانش‌آموزان درخواست وجهی برای کمک به مدارس کند.

قاسم رضایی‌راد، کارشناس آموزش، درباره مشکلات مدارس دولتی، به «آرمان ملی» گفت: اگر بخواهیم منصفانه با این مساله برخورد کنیم، این است که هم مدیرانی که این مدارس را هدایت می‌کنند، و هم اداراتی که در راس این مدارس قرار دارند، هرکدام یک دغدغه‌ها و یک منافع کاری دارند. ادارات این مدارس را از این جنبه می‌بینند، که مبادا یک شکایتی از اولیا به دست وزارت آموزش و پرورش برسد، که مجبور شوند در قالب قانون به آن پاسخ دهند. قانون را که نگاه می‌کنند، می‌گویند که مدارس دولتی رایگان است، پس فشار را به مدیر می‌آورند، که این دانش‌آموزان را رایگان ثبت نام کنید. از طرفی دیگر هم محدوده ثبت نام هم قانونی است و هر دانش‌آموزی در هر محدوده‌ای که هست، آنجا باید در مدرسه دولتی ثبت نام شود. یعنی قانون این دو وجه را ملزم می‌کند که مدرسه تبعیت کند. چه کسی مجری است؟ اداره‌ای که اگر کوتاهی کند، از طریق وزارت آموزش و پرورش زیر سوال قرار می‌گیرد، پس به مدیر فشار می‌آورد. حالا ما اگر به شرایط مدیر نگاه کنیم. مدیر باید یک سال این مدرسه را مدیریت کند. باید جواب اولیا و معلمان را بدهد، تجهیزات ابتدایی را برای مدرسه تهیه و امکانات مورد نیاز مدرسه را نیز تامین کند. حالا این مدیر از اداره بالادستی‌اش مطالبه می‌کند، که مثلا به من بودجه بدهید برای کلاس‌های تقویتی بچه‌ها، اداره هم می‌گوید که سرانه نیامده و بودجه‌ای نداریم. اداره این مدیر را بی‌پناه رها می‌کند یک مدیر می‌ماند، بدون بودجه کافی و مدرسه‌ای که هرروز یک مشکلی دارد، از پرداخت قبض‌های آب و برق گرفته تا مسائل دیگر.

الزام دریافت کمک

او با اشاره به اینکه مدیر هم می‌خواهد کم و کسری در مدارسش نباشد، افزود: مدیر مجبور است، وقتی سیستم اداری بودجه‌ای به مدارس دولتی نمی‌دهد. وقتی سرانه هر دانش‌آموز بسیار پایین است، آن هم در این وضعیت آشفته اقتصادی، مدیر که نمی‌تواند با هزارتومان، دو هزارتومان یک مدرسه را بچرخاند. مدیر هم ناچار است برای اینکه مدرسه را بچرخاند، از والدین دانش‌آموزان درخواست کمک کند. من خودم از چند مدیر مدرسه دولتی شنیدم که گفتند اگر ما مهر را از دست بدهیم، نمی‌توانیم از خانواده‌ها کمک دریافت کنیم.

این کارشناس آموزش، با بیان اینکه اگر مدیر منابع مالی لازم را از اداره دریافت کند، دیگر وجهی از والدین نخواهد خواست، افزود: همان اداره که تاکید می‌کند از دانش‌آموزان مبلغی دریافت نکن، اگر سال گذشته تحصیلی، نیازهای مالی مدیر را برآورده می‌کرد، مدیر هرگز از خانواده‌ها درخواست نمی‌کرد. مدیر مجبور است. ما اگر می‌خواهیم آموزش حداقلی در مدارس جریان داشته باشد، باید منبعش را تهیه کنیم. وقتی منابعش را تهیه نمی‌کنیم، این مدیر چه باید بکند و چگونه هزینه‌های یک سال یک مدرسه را تامین کند؟ نظام آموزش و پرورش طوری طراحی شده است، که هرفردی را مدیر یک مدرسه دولتی کند، ناچار است همین مسیری را برود که مدیران مدرسه‌های دولتی می‌روند. هیچ راهی برایشان نگذاشته است.

ثبت نام مزایده ای

رضایی راد، درباره لزوم رعایت محدوده‌ها الزام به ثبت نام همه دانش‌آموزان نیز گفت: ثبت نام دانش‌آموزان در برخی مناطق شبیه مزایده شده است. یک صندلی است که باید توسط خانواده‌ها خریداری شود. این میان باتوجه به شرایط اقتصادی و وضعیت نامطلوب مدارس، مدیریت حتما به هر خانواده‌ای که توان مالی بیشتری دارد، ارجحیت می‌دهد، تا مبلغ بیشتری را هم برای کمک به مدرسه دریافت کند. مثلا یک خانواده شاید توان مالی چندانی نداشته باشد و در کنار آن دانش‌آموزی است که می‌تواند حتی تا ده میلیون تومان در ازای ثبت نامش پرداخت کند، خود شما هم اگر جای این مدیر باشید چه می‌کنید؟ خب مدیر هم با خود می‌گوید که اگر منابع بیشتری داشته باشم، بهتر می‌توانم مدرسه را اداره کنم و می‌توانم اقدام به برگزاری کلاس‌های تقویتی و کنکور کنم، با این اقدامات آمار قبولی مدرسه هم بالاتر می‌رود و مدیر بهتری می‌تواند باشد. اما اگر مدیر بخواهد در قالب اداری کار کند و وجهی دریافت نکند و محدوده را رعایت کند، نمی‌تواند مدرسه را از نظر آموزشی و مالی هدایت کند و امکانات بهتری به دانش‌آموزان ارائه دهد. این روند سبب می‌شود که عملکرد مدیر ضعیف شود. در نهایت همین سیستم آموزش و پرورش هم این مدیر را شایسته نمی‌داند. همان سیستمی که به او می‌گوید از دانش‌آموزان وجهی دریافت نکند، نمی‌گوید که هزینه‌های مدرسه را چگونه تامین کند؟

ایراد نظام آموزشی

رضایی راد در ادامه گفت: اگر مدیر مدرسه کار آموزش را کنار می‌گذارد و به کار مالی و خدماتی رجوع می‌کند، این ایراد از نظام آموزشی ماست. ایراد از قوانین و ادارات است و اینکه همه انگشت اتهام را سمت مدیر بیاوریم منصفانه نیست. زیرا مدرسه را بعد از مهر اداره رها می‌کند و تنها نتیجه می‌خواهد. اگر واقعا به دنبال چاره هستیم، باید ابتدا یک سرانه عادلانه برای دانش‌آموز درنظر گرفته شود، و مبلغ را اول مهر به حساب هر مدرسه دولتی واریز کنید، قطعا این مشکلات حل می‌شود. وقتی مدرسه بدون یک ریال سرانه رها می‌شود، مدیر می‌ماند با دویست سیصد دانش‌آموز در مدرسه و معلمانی که خواسته‌هایی دارند. والدینی که تقاضاهایی دارند و این میان فشار روی مدیر است و مدیر هم تنها راهی که دارد این است که از والدین کمک بخواهد. متاسفانه ریشه همه اینها برمی‌گردد به عدم تامین امکانات و منابع مالی لازم برای اداره مدرسه که متاسفانه دهه‌هاست که این مشکلات ادامه دارد.

حالا سیدمصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه طبق بخشنامه ثبت‌نام مدارس، مدارسی مانند سمپاد، نمونه دولتی یا شاهد، مجاز به ارزیابی معدل دانش‌آموزان هستند گفت: در مدارس دولتی چنین چیزی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه اگر مدرسه‌ دولتی از ثبت‌نام دانش‌آموز امتناع کند حتماً والدین مشخصات آن مدرسه را برای پیگیری تخلف اعلام کنند گفت: در بخشنامه‌ای که در زمینه ثبت‌نام مدرسه به استان‌های کشور و کل مناطق ابلاغ شده، قوانین دقیقی قید شده است که یکی از قوانین حائز اهمیت درباره ثبت‌نام دانش‌آموزان میان پایه است.

اما والدینی که کل تابستان را برای یافتن مدرسه مناسب برای کودکشان در حال جست و جو بودند، چاره‌ای جز پرداخت وجه نقد در قبال ثبت نام دانش‌آموز خود ندارند. دیگر خیلی کاری به این ندارند که این اقدام مدیر تخلف است یا نه، تنها می‌خواهند فرزندانشان زودتر ثبت نام شوند و آنها بی‌دغدغه بیشتر تابستان را سپری کنند. حالا چند میلیون بیشتر هم این میان به ثبت نام فرزندشان در مدرسه‌ای که مورد تاییدشان است و مسیرش هم برایشان در دسترس است، می‌ارزد و دیگر کاری ندارند که این اقدام از نظر آموزش و پرورشی که خودش امکانات کافی در اختیار مدارس دولتی نمی‌گذارد، درست است یا غلط.