کریدور زنگزور مانعی بر دسترسی ایران به اروپا!

درنهایت طرفین برمبنای توافقات صورت گرفته به کاخ سفید دعوت شدند و در حضور ترامپ توافق‌نامه صلح را امضا کردند تا ترامپ نیز بتواند دستاوردی برای صلح‌طلب نشان دادن خود در کاخ سفید و جامعه بین‌الملل داشته باشد و یک قدم به آرزوی دیرینه خود یعنی دریافت جایزه صلح نوبل که البته جنگ‌طلبی مانند نتانیاهو او را شایسته آن دانسته، نزدیک شود.

*در کاخ سفید چه گذشت

به گزارش رسانه‌ها الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان به واشینگتن رفتند تا در حضور دونالد ترامپ، درباره برقراری صلح بین دو کشور به توافق برسند. ترامپ در این دیدار گفت: آنها به مدت ۳۵ سال جنگیدند، حالا دوست شده‌اند. وی افزود: ارمنستان و آذربایجان متعهد شده‌اند که تمام درگیری‌ها را برای همیشه متوقف کنند، تجارت را باز کنند و به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند. ما موفق به برقراری صلح بین آذربایجان و ارمنستان پس از دهه‌ها درگیری شدیم. ترامپ در ادامه گفت: شرکت‌های آمریکایی سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در آذربایجان و ارمنستان خواهند داشت که تأثیر مثبتی بر وضعیت دو کشور خواهد گذاشت. ترامپ در اعلام توافق بین ارمنستان و آذربایجان گفت که این توافق «مسئله کلیدی» را با ایجاد چیزی که آنها «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» می‌نامند، حل کرده است.

اظهارات طرفین

پس از امضای توافق، علی‌اف بیان کرد: توافق صلح یک رویداد تاریخی است و ما در حال نوشتن تاریخ جدیدی در روابط دوجانبه با ایالات متحده هستیم. وی افزود: ما مسیر را برای شراکت راهبردی با ایالات متحده آغاز می‌کنیم و منشور شراکت طی چند ماه آینده نهایی خواهد شد. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز اظهار کرد: امروز به دستاورد مهمی با توافق صلح با آذربایجان رسیده‌ایم و در حال پایه‌ریزی نوشتن تاریخ جدیدی بین دو کشور هستیم.

آمریکا در زنگزور؟

جمهوری اسلامی ایران به علت همجواری با آذربایجان و ارمنستان همواره خواستار حل مسائل بین دو کشور بر پایه دیپلماسی بوده است. در اوج درگیری نظامی بین طرفین، آذربایجان تلاش داشت که منطقه زنگزور را به اشغال خود درآورد. اشغال آن منطقه موجب جابه‌جایی مرزهای ایران شده و دسترسی ایران به ارمنستان و به تبع آن به اروپا با مانع روبه‌رو می‌شود. ایران به شدت در ارتباط با این مساله موضع گرفت و حتی مانور نظامی در منطقه برگزار کرد و دست به تحرک دیپلماتیک زد. در نهایت هم این منطقه توسط آذربایجان به تصرف در نیامد با این وجود اکنون مساله اقتصادی مطرح است و اگر قرار باشد کریدور زنگزور بدون در نظر گرفتن حقوق ایران راه‌اندازی شود، تهران مواضع مستحکمی در این ارتباط خواهد گرفت اما به نظر مساله کمی پیچیده‌تر شده است چرا که قرار است یک کنسرسیوم آمریکایی برای مدتی اداره این گذرگاه را با توافق ارمنستان و آذبایجان در اختیار بگیرد. اگر مدیریت این گذرگاه اقتصادی در دست آمریکایی‌ها قرار گیرد، به آن معناست که عملا آمریکا با ایران یک مرز مشترک پیدا کرده و در ثانی تاکید بر راه‌اندازی کریدور زنگزوری دارد که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند کریدور شمال- جنوب را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین اگر از سوی دیگر به‌این ماجرا نگاه کنیم، حضور آمریکایی‌ها در زنگزور در معنای ایجاد یک مسیر زمینی برای ناتو در نزدیک‌ترین منطقه به روسیه است.

 اعتراض در ایران

آنقدر مساله زنگزور مهم است که ایران ضمن اینکه از توافق صلح بین آذربایجان و ارمنستان دفاع کرده، به صورت محکم در ارتباط با زنگزور موضع گرفته است. در بیانیه وزارت امور خارجه در خصوص تحولات منطقه قفقاز آمده است: ایجاد مسیرهای ارتباطی و رفع انسداد شبکه‌های مواصلاتی زمانی در خدمت ثبات، امنیت و توسعه اقتصادی ملت‌های منطقه خواهد بود که در چارچوب منافع متقابل، رعایت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه و بدون مداخلات خارجی باشد. ایران آماده تداوم همکاری‌های سازنده و مبتنی بر منافع متقابل با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان برای صیانت از صلح و ثبات و توسعه اقتصادی منطقه از طریق همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، همچون سازوکار ۳+۳، است. علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل در پاسخ به سؤالی درباره اقدام اخیر دونالد ترامپ، رئیس دولت آمریکا، درباره کریدور موسوم‌به زنگزور و ادعای او مبنی بر اجاره این گذرگاه به مدت 99 سال، گفت: مگر قفقاز جنوبی یک منطقه بی‌صاحب است که ترامپ آن را اجاره کند؟ قفقاز یکی از حساس‌ترین نقاط جغرافیایی دنیاست و این گذرگاه نه به دالانی در مالکیت ترامپ، بلکه به گورستانی برای مزدوران ترامپ تبدیل خواهد شد. وی در گفت‌وگو با تسنیم، با تأکید بر مخالفت همیشگی ایران با شکل‌گیری چیزی به نام کریدور زنگزور، در توضیح دلایل مخالفت ایران تأکید کرد که این کریدور موقعیت ژئوپلیتیک منطقه را تغییر می‌دهد، مرزها را جابه‌جا می‌کند و در راستای تجزیه ارمنستان طراحی شده است. احداث کریدور زنگزور راه ارتباطی کشورمان در شمال و شمال غرب را منحصر به ترکیه می‌کند، با اجرای این توطئه، امنیت قفقاز جنوبی به خطر می‌افتد و بر همین اساس، ایران تأکید کرده که چه با روسیه و چه بدون روسیه، در راستای امنیت قفقاز جنوبی حرکت خواهد کرد.

چهارراه صلح!

 واقعیت مطلب آن است که اگر این مسیر بدون در نظر گرفتن سهم ایران راه‌اندازی شود ارمنستان و آذربایجان دیگر برای عبور به سمت ترکیه نیازی به عبور از ایران ندارند و ایران از مواهب ترانزیتی بی‌بهره می‌شود. البته پاشینیان بعد از امضای این توافق‌نامه گفت که ارمنستان از طریق این پروژه به یک اتصال ریلی با ایران دست می‌یابد که بسیار هم حائز اهمیت است. او همچنین اظهار داشت: فراموش نکنیم که شرکت ایرانی در حال ساخت بزرگراه شمال- جنوب است. در آینده نزدیک ساخت راه‌آهن را در بخش مِغری آغاز خواهیم کرد و این، همچنین می‌تواند فرصت مهمی برای همکاری ایجاد کند. منظورم این است که این پروژه به‌علاوه می‌تواند به مکانی برای برخی مشارکت‌های غیرمنتظره اما مثبت تبدیل شود و «چهارراه صلح» با این توجیه خواهد شد، زیرا کشورهایی که ممکن است مشکلاتی داشته باشند، این فرصت را برای همکاری در ارمنستان و قفقاز جنوبی به دست می‌آورند.