تاثیر تحولات اخیر بر سلامت روان

 برای برخی این صداها یادآور شرایط زمان جنگ ایران و عراق بود. جنگی که هشت سال به طول انجامید. اما ترومای‌اش هنوز هم در ذهن کودکان آن زمان باقی مانده است. افرادی هم که بزرگتر بودند و در آن زمان خودشان در جنگ حضور داشتند، برخی خاطرات گذشته برایشان زنده می‌شود، هرچند هیچ دو جنگی شبیه هم نیستند.

ما به ناگاه با شرایطی روبه‌رو شدیم که انتظارش را نداشتیم. از این نظر که رژیم صهیونیستی در کمال وقاحت مناطق مسکونی تا بیمارستان‌ها و حتی کادر درمان را مورد حمله قرار داد. این میان اغلب شهرهای ایران درگیر تنش و هجومی شد که هر فردی را این حجم از اتفاقات ناخوشایند و حمله نظامی، با اضطراب و آشوب روبه‌رو خواهد کرد. هرچقدر هم که خونسرد باشی و بتوانی در شرایط اضطراری بر خود کنترل داشته باشی، اما بازهم نمی‌توانی بگویی که از همه آسیب‌های این جنگ، در امان خواهی بود.

تداعی شرایط کرونا

به یکباره آن دغدغه‌های روزمره و زندگی آرام و پر از آرامش جایش را به پیگیری‌های مداوم اخبار و شنیدن صداهایی داد که ابتدا نمی‌دانستیم چیست. اما کم‌کم یاد گرفتیم و برایمان عادی‌تر شد. ما که روزهای سخت و آسان بسیاری را تجربه کرده و می‌کنیم، حالا با این حجم از تنوع اتفاق‌های اضطراب‌آور روبه‌رو شدیم. این میان هرکدام از ما واکنشی متفاوت داشتیم و همچنان داریم. برخی آرام گرفته‌اند و اخبار را دنبال می‌کنند و همه تلاش خود را می‌کنند تا با شنیدن سروصداهای شبانه و روزانه آرامش خود را حفظ کنند و برخی هم که برایشان شرایط کرونا تداعی شده است، دچار به هم ریختگی و اسیب‌های روانی و فشار مضاعف شدند. در این میان روانشناسان توصیه می‌کنند که ابتدا باید تا می‌توانیم اقداماتی انجام دهیم که به حفظ آرامش و سلامت روان خود کمک کنیم تا بتوانیم از گرفتن تصمیمات آنی و رفتارهای هیجانی و مخرب بکاهیم. هرچند اینها گفتنش آسان است. برخی هنوز شرایط کرونا را به خاطر دارند که جرات نمی‌کردند حتی تا روزها از خانه بیرون بروند و مایحتاج روزانه خود را تهیه کنند. برخی از ترس مبتلا شدن به بیماری، تا مدت‌ها بعد از بین رفتن کرونا، همچنان ماسک می‌زدند. این میان اما آنان که برخود و ترس خود غلبه کرده و همچنان به روزمره‌گی‌های خود می‌پردازند و هرروز طبق عادت معمول زندگی، به فعالیت‌های شخصی و روزانه خود مشغول هستند، حال بهتری دارند.

شاید باید تلویزیون را خاموش کنیم و ساعتی از دنبال کردن اخبار دست بکشیم. کمی قدمی بزنیم و به فعالیت‌ها و کارهای روزمره‌ای که مدت‌ها بود قصد انجام دادنش را داشتیم بپردازیم، تا این روزها هم عبور کند و مانند کرونا که به ناگهان همه چیز به وضعیت عادی بازگشت، دوباره برگردیم به شرایط عادی زندگی خود و همان کارهای روزانه را دنبال کنیم. این میان نوشتن می‌تواند تا حد زیادی از اضطراب و ناراحتی بکاهد. حتی گوش دادن به یک موسیقی آرامبخش، یا آهنگی پرخاطره می‌تواند حواسمان را از این سروصدا پرت کند و ما را برگرداند به همان وضعیت سابق و شرایط قبلی زندگی خود. گاهی هم گوشی تلفن را بردارید و با دوستان و عزیزان احوالپرسی کنید، که حتما حالتان را بهتر خواهد کرد.

تقویت تاب‌آوری

در همین راستا، روانشناس بالینی و متخصص مشاوره خانواده، با اشاره به تاثیر تحولات اخیر بر سلامت روان افراد و خانواده‌ها، راهکارهایی را برای مدیریت اضطراب و تقویت تاب‌آوری ارائه داد. دکتر مجید غفاری در گفت‌وگو با ایسنا توصیه کرد: پیگیری اخبار تنها از منابع معتبر ملی و در زمان‌های مشخص صورت گیرد و از پیگیری مستمر و اعتیادگونه آن پرهیز شود. همچنین، داشتن اطلاعات لازم در مورد شماره تلفن‌های ضروری مانند اورژانس، آتش‌نشانی، اطلاعات، صدای مشاور، اورژانس اجتماعی، می‌تواند احساس امنیت را افزایش دهد. غفاری با نگاهی تاریخی، بر اهمیت درک ریشه‌های جنگ‌ها، به ویژه جنگ‌های علیه ایران و ارتباط آنها با مسائل اقتصادی (منابع نفت و گاز) تاکید کرد و توضیح داد: این درک، می‌تواند به فهم بهتر شرایط و کاهش احساس ناامیدی کمک کند. وی همچنین بر پذیرش احساسات اضطراب و ترس در خود و دیگران و ایجاد فضایی امن برای ابراز این احساسات، بدون قضاوت یا سرکوب آن‌ها، تاکید کرد. این روانشناس در ادامه پیشنهاد داد: حفظ روال‌های روزمره زندگی خانوادگی همچون گفت‌وگو، تعاملات اجتماعی، تفریح و استفاده از رسانه‌های داخلی برای سرگرمی و آموزش، می‌تواند به حفظ آرامش و تداوم زندگی عادی کمک کند. غفاری یادآور شد: مطالعه منابع علمی و مشاوره با متخصصان در مورد علائم اضطراب، استرس پس از بحران و افسردگی، و همچنین آشنایی با تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا، هیپنوتیزم، تنفس عمیق، برای حفظ سلامت روان ضروری است. وی بر اهمیت گفت‌وگوهای واقع‌بینانه و پذیرش محدودیت‌های واقع بینانه و تقویت امید در زندگی تاکید کرد. این روانشناس بالینی با برشمردن نشانه‌های اضطراب و ترس در کودکان شامل دلهره، تشویش، بی‌قراری، خشم، گریه، انزوا، بدخوابی، کابوس شبانه و افکار ترسناک (حتی افکار مربوط به مرگ)، اظهار کرد: بروز این علائم در اوایل بحران طبیعی است، اما در صورت تداوم و شدت یافتن و اختلال در عملکرد روزانه کودک، مراجعه به متخصص ضروری است. این متخصص مشاوره خانواده بر نقش مهم والدین در این شرایط تأکید کرد و گفت: رویکرد والدین باید متناسب با سن و درک کودک باشد. والدین ابتدا باید به سوالات کودک پاسخ دهند یا با پرسش سوالات کلی (نه جزیی) مانند «به نظرت چه اتفاقی افتاده؟» یا «خودت چه فکر می‌کنی؟» پیش‌دستی کنند. غفاری توصیه کرد: در پاسخ به سوالات کودک، از قصه‌گویی و بازی با محوریت مفاهیم ظالم و مظلوم و قهرمان استفاده شود تا ضمن آرامش کودک، رشد اخلاقی او نیز تقویت شود. وی با هشدار نسبت به نمایش تصاویر دلخراش جنگی یا انفجارها به کودک و پیگیری مداوم اخبار جنگی در حضور او، بر حفظ روتین و روزمره زندگی کودک تا حد امکان تاکید کرد. این روانشناس افزود: اختصاص وقت بیشتر به بازی، فعالیت‌های فیزیکی و خلاقانه با کودک و تمرین آرام‌سازی به شکل بازی و سرگرمی نیز می‌تواند به کاهش اضطراب آنها کمک کند. غفاری در پایان بر پذیرش و حمایت از احساسات و هیجانات مضطربانه کودک و اجتناب از سرکوب آنها تأکید کرد.