خاورمیانه در گذار لحظه‌های حساس

موقعیت حساسی در منطقه وجود دارد و غربی‌ها به خاطر ماجراهای دریای سرخ نگران هستند و ناآرامی‌هایی که در عراق و سوریه بوجود آمده، این منطقه را به سمت ناآرامی بیشتری سوق می‌دهد. ناآرامی‌هایی که می‌تواند مشکلات زیادی در پی داشته باشد که از جمله بالا رفتن قیمت نفت، حتی بالارفتن قیمت موادغذایی و کالاهای صنعتی که دارد دنیا را با یک وحشت جدیدی روبه‌رو می‌کند. آمریکایی‌ها نگران از این هستند که اگر وضعیت پیش آمده در حمله به پایگاه آمریکا در اردن ادامه پیدا کند باید دست به یک اقدامات متقابلی بزنند که ممکن است سربازان آمریکایی در منطقه مورد حمله شدیدتر قرار بگیرند و چون در آستانه انتخابات آمریکاست، می‌تواند امتیازات منفی برای بایدن به وجود بیاورد. اگر سیاست انتقام‌جویانه بین آمریکا و گروه‌های مقاومت ادامه پیدا کند. لحظات بسیار خطرناکی است بنابراین ایران باید کوشش کند که تنش‌ها کنترل شود. الان چین هم از آنچه در منطقه دارد اتفاق می‌افتد، به شدت نگران است. سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرده که اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است خیلی از سرمایه‌گذاری‌هایی که قرار بوده در منطقه انجام شود با توقف مواجه شود. حادثه رخ داده برای آمریکایی‌ها ازاین جهت که نفرات برای آنها خیلی مهم است و آقای بایدن باید جواب افکار عمومی داخل آمریکا و پاسخ رقبایش در حزب جمهوریخواه را دهد، آنها را دچار سردرگمی کرده. در عین حال هم ایران اعلام کرده که تمایل درگیرشدن در یک جنگ را ندارد و هم آمریکایی ها نمی‌خواهند دست به چنین کاری بزنند ولی آمریکایی‌ها نگران هستند که اگر دست به اقدام متقابل نزنند، باعث سرافکندگی بایدن در آستانه انتخابات شود و اگر بخواهند دست به یک سیاست انتقام جویانه بزنند که امروز آمریکا بزند و فردا کتائب حزب الله بزند، چنانچه ادامه پیدا کند می تواند در آینده ما را هم درگیر جنگ کند. چون هر روز که این اتفاق بیفتد دیگر تنش ها قابل کنترل نیست. ایران باید خیلی مواظب باشد، سیاست هوشمندانه در پیش بگیرد و از این جهت مراقب باشد. البته چون اسرائیل گرفتار غزه است از این جهت نمی تواند به ما ضربه بزند بنابراین در چنین موقعیتی باید تلاش کنیم که مشکلی بوجود نیاید که ناخواسته  وارد ماجرا شویم. منطقه دارد به سمت شرایط حساسی پیش می‌رود. اگر اسرائیل گرفتار غزه و حزب الله نبود قطعا میزان خطر برای ما بالاتر بود. یعنی اسرائیل با تحریکاتی که می تواند بکند شاید آمریکا را بیشتر تحریک می کرد که به خاک ایران حمله کند. این منتهی الیه آرزوی اسرائیل است که مستقیما به خاک ایران حمله کند و یک جنگ گسترده بوجود بیاید. آمریکایی‌ها هم نمی‌خواهند این منطقه حساس دچار یک جنگ تمام عیاری شود که انتهایش نامشخص است. از طرف دیگر آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که ورود به یک جنگ تمام عیار برایشان خیلی به صرفه نیست. همانطور که در عراق ناموفق بودند سال 2003 و در افغانستان ناموفق بودند سال 2001، در لیبی هم ناموفق بودند. یعنی تجربیات حمله گسترده آمریکا به این کشورها نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها موفق نبودند که بخواهند تجربه جدیدی را به اجرا بگذارند. ولی اگر آن تسلسل ادامه پیدا کند، می‌تواند خطرناک باشد و این دور تسلسل باطل می تواند خطرات را بیشتر کند. جالب اینکه آنچه در منطقه ما دارد اتفاق می افتد، همه دنیا را درگیر کرده. مخصوصا مسئله دریای سرخ که نزدیک 40 تا 45 درصد انرژی چین از این منطقه عبور می کند. در مورد ژاپن و کره جنوبی هم به این صورت است. بنابراین آنچه در خاورمیانه ما اتفاق افتاده و دارد می‌افتد، همه دنیا مخصوصا غرب را متاثر کرده. الان غربی ها دو مشکل دارند: یکی، گسترش راست افراطی که اروپا را به لرزه درآورده. فرانسه قانونی گذرانده که یک مقدار امتیازات مهاجرین را کم کند. یعنی آقای ماکرون به خاطر اینکه اجازه ندهد رهبر راست افراطی فرانسه حاکم شود، ناچار است دست به چنین اقداماتی بزند و جلوی مهاجرین را بگیرد و امتیازاتشان را کاهش دهد. در آلمان الان خیلی راست افراطی گسترش پیدا کرده. حزب آلترناتیو برای آلمان از راست افراطی های خشن هستند. آلمان خاطره هیتلر را دارد و با بحران اقتصادی مواجه هستند و کاهش میزان اشتغال اروپا را درگیر کرده .  اوضاع پیچیده شده و باید حواسمان جمع باشد.

*علی بیگدلی

استاد دانشگاه