«آرمان ملی» تحولات دیپلماسی را تحلیل میکند
تلاشهای قاهره برای صلح خاورمیانه
آرمان ملی- گروه سیاسی: بعد از دههها شکاف دیپلماتیک و سوءتفاهمهای سیاسی و تاریخی حالا تهران و قاهره با حضور در فصل جدید روابط دوطرف از جمله نزدیکترین کشورهای خاورمیانه و شاخ آفریقا محسوب میشوند که البته در وضعیت بحرانی بینالمللی که علیه ایران شکل گرفته میتواند تاثیر مثبتی داشته باشد.
در ماههای اخیر و پس از حمله غربیها به ایران مصر با ایفای نقشی میانجیگرانه تلاش کرده است تا روابط پرتنش میان تهران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به مسیر تعامل و گفتوگو بازگرداند. این تلاشها که در قالب دیدارهای دیپلماتیک میان مقامات ایرانی و مسئولان آژانس و نیز گفتوگوهای غیرعلنی در قاهره انجام شده، به امضای تفاهمنامهای فنی منجر شد که هدف آن احیای همکاریها و تسهیل دسترسیهای نظارتی آژانس بود که در چارچوب توافقی طرفین درباره نحوه اجرای تعهدات و جلوگیری از بازگشت تحریمها از طریق مکانیسم موسوم به «اسنپبک» به تفاهم رسیده بودند، اما آن توافق در عمل تأثیر چندانی بر کاهش بیاعتمادیها نداشت و اجرای آن با موانع سیاسی و امنیتی روبهرو شد. در حالیکه آژانس بر ضرورت دسترسی کامل برای راستیآزمایی فعالیتهای هستهای ایران تأکید دارد، تهران نیز این درخواستها را در چارچوب فشارهای سیاسی غرب تفسیر کرده و گاه با تهدید به تعلیق همکاریها پاسخ داده است. همین چرخه تهدید و بیاعتمادی باعث شده است که روند دیپلماسی فنی، بهجای پیشرفت پایدار، در مدار تکرار بنبستها گرفتار شود. اگر این میانجیگری بتواند میان تضمینهای سیاسی برای تهران و الزامات نظارتی آژانس توازن ایجاد کند، احتمال کاهش تنش و بازگشت به مسیر اعتماد وجود دارد. اما در صورت ادامه فشارها و فعالسازی مکانیسمهای تحریمی، همکاریهای فنی بار دیگر به تعلیق خواهد رفت و بحران هستهای ایران وارد مرحلهای جدید از بیاعتمادی و تنش بینالمللی خواهد شد. در همین مورد و با توجه به فضای غبارآلود بین ایران و آژانس روز گذشته در خبرها آمده بود که وزیر امور خارجه مصر با همتای ایرانی خود و مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی تماس تلفنی برقرار کرد تا باز هم بتواند از سطح تنشها بکاهد. در این مورد به آخرین وضعیت روابط تهران و آژانش خواهیم پرداخت.
قاهره؛ بین ایران و آژانس
همانطوری که اشاره کردیم ایران و آژانس با میانجیگری قاهره توانستند به توافقی دست پیدا کنند و قرار شد اگر تروییکای اروپا اسنپبک را فعال نکند روند بازرسیها از سرگرفته شود ولی اروپاییها باز هم رفتارهایی را که منجر به بیاعتمادی میشود، ادامه دادند. با این وجود اما گویی تلاشهای قاهره همچنان ادامه دارد در همین مورد وبگاه وزارت خارجه مصر در گزارشی نوشت: «دو تماس تلفنی بین بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز پنجشنبه، ۳۰ اکتبر، انجام شد. این تماسها در چارچوب پیگیری تحولات پرونده هستهای ایران و تلاش برای حمایت از امنیت و ثبات در منطقه با یافتن راهحلهای مسالمتآمیز برای موضوع هستهای ایران انجام شد. در ادامه این دیدار عبدالعاطی بر اهمیت ادامه گفتوگو بین دو طرف و از سرگیری و تقویت همکاری بین ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بر اساس توافقنامه امضا شده در قاهره در ۹ سپتامبر و تلاش برای تشدید تماسها بین طرفهای ذیربط در دوره آینده تأکید کرد. این تماسها به دستور رئیسجمهور مصر برای تلاش در جهت کاهش تنش و دستیابی به آرامش در منطقه خاورمیانه انجام میشود.»
روابط تهران و آژانس
فضای بین تهران و آژانس بینالمللی انرژی هستهای در سایه بیاعتمادی ادامه دارد و دوطرف به واکنشها ادامه میدهند. در این مورد اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت روز پنجشنبه اعلام کرد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به خوبی میداند که برنامه هستهای ایران صلحآمیز است. بقایی به الجزیره گفت: «پیامدهای فاجعهبار اظهارات گروسی، شرایط را برای تجاوز آمریکایی- صهیونیستی علیه ایران فراهم کرد. گروسی باید از اظهارات بیاساس درباره پرونده هستهای ما اجتناب کند.»
در همین مورد مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی شامگاه چهارشنبه در سخنانی گفت: «با وجود عدم دسترسی به سایتهای هستهای ایران، بازرسان هیچ فعالیتی از طریق ماهواره مشاهده نکردهاند که نشان دهد جمهوری اسلامی تولید اورانیوم غنیشده خود را فراتر از آنچه قبل از جنگ ۱۲روزه با اسرائیل در ماه ژوئن جمعآوری کرده بود، تسریع کرده است.»
او در مصاحبهای که با خبرگزاری آسوشیتدپرس در مقر سازمان ملل متحد داشت ادامه داد: «با این حال، مواد هستهای غنیشده ۶۰ درصدی هنوز در ایران است. و این یکی از نکاتی است که ما در حال بحث در مورد آن هستیم زیرا باید به آنجا برگردیم و تایید کنیم که این مواد آنجا هستند و به هیچ کاربرد دیگری منحرف نمیشوند. این بسیار بسیار مهم است.»
البته ناگفته نماند که یکروز بعد از اینکه این موارد را مطرح کرد در ادامه رفتارهای دوگانه خودش اظهاراتش را تغییر داد. گروسی در گفتوگو با خبرنگاران در نیویورک گفت: «ما در تلاشیم همکاری را بار دیگر برقرار کنیم و در ایران در حال بازرسی هستیم نه در همه سایتهایی که باید این کار در آنها انجام دهیم اما بهتدریج در حال بازگشت هستیم. ما از سایتهای آسیبدیده بازرسی نمیکنیم... در حال گفتوگو با ایران هستیم.» مدیر کل آژانس اتمی در پاسخ به پرسشی درباره مشاهدات آژانس در ایران افزود: «ما هیچ نشانهای نمیبینیم که بتواند فرضیه انجام هرگونه فعالیت اساسی را مطرح کند.»
ارسال نظر