تهران و قاهره در مدار دیپلماسی

این گفت‌وگوها در حالی انجام شد که نگرانی‌ها درباره آینده مذاکرات ایران و آمریکا و امکان احیای توافقی تازه یا بازگشت به برجام، بار دیگر به مرکز توجه سیاست جهانی بازگشته است.

*مصر؛ میزبانی برای گشودن گره

مصر با میزبانی این نشست، بار دیگر تلاش کرده است جایگاه خود را به‌عنوان بازیگری متعادل و میانجی‌گر در پرونده‌های منطقه‌ای تثبیت کند. بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، در اظهاراتی تأکید کرد که روابط ایران و مصر شاهد «تحول آشکار» است و قاهره از رویکرد تهران در قبال کشورهای منطقه استقبال می‌کند. او هشدار داد: «در صورت تشدید تنش نظامی درباره پرونده هسته‌ای ایران، همه طرف‌ها بازنده خواهند بود». این سخنان نشان می‌دهد مصر تلاش دارد از افزایش تنش و بروز هرگونه هرج ‌و مرج احتمالی در منطقه جلوگیری کند و فضای گفت‌وگو را زنده نگه دارد.

*ایران و حق غنی‌سازی

ایران بارها بر این نکته که قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد و از سوی دیگر نیز غنی سازی را حق مسلم خود می‌داند تاکید کرده است. موضعی که سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان نیز در مقاطع مختلف آن را تکرارکرده است که  ایران استفاده از سلاح هسته‌ای را رد می‌کند و به دنبال ساخت آن نیست، اما در عین حال از غنی‌سازی اورانیوم نیز دست نخواهد کشید. وی گفت: «اگر هدف از مذاکرات هسته‌ای، محروم کردن ما از فعالیت‌های صلح‌آمیز باشد، توافق ممکن نخواهد بود». عراقچی تأکید کرد: «ایران همواره در چارچوب NPT عمل کرده و فتوای رهبری نیز این مسیر را تقویت می‌کند».

*گروسی چه می‌خواهد

این در حالی است که رافائل گروسی مدیرکل آژانس نیز که در قاهره و دیدار 3 جانبه با وزرای خارجه ایران و مصر حضور دارد  در توییتی این دیدار را «به‌موقع» خواند و از نقش مصر در حمایت از راه‌حل‌های دیپلماتیک تشکر کرد. اما در پس این سخنان، نگاه آژانس همچنان نگران است. گروسی پیش از این در اقدامی خارج از عرف درباره کاهش همکاری‌های فنی ایران با آژانس هشدار داده بود و گفته بود: «ایران باید شفافیت کامل داشته باشد». این در حالی است که بازرسان آژانس هم‌اکنون در ایران هستند. عراقچی اما می‌گوید تهران چیزی برای پنهان کردن ندارد و آماده است همکاری‌های لازم برای ایجاد اعتماد را پیش ببرد. او از گفت‌وگوهای موازی با چین، روسیه و سه کشور اروپایی برای یافتن راه‌حلی متوازن سخن گفته است.

*پیش‌بینی رسانه‌ها

در حاشیه این تحولات، خبرگزاری رویترز گزارش داد که ایران به‌زودی پاسخی منفی به پیشنهاد اخیر آمریکا خواهد داد. یک دیپلمات نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی این پیشنهاد را «بی‌فایده» و «تلاشی یک‌جانبه برای تحمیل توافقی بد» توصیف کرده و گفته: «ایران منافع خود را در آن لحاظ‌شده نمی‌بیند». این در حالی است که برخی ناظران معتقدند رد پیشنهاد آمریکا، ممکن است مسیر مذاکرات را به تأخیر بیندازد، اما همزمان نوعی فشار معکوس برای اصلاح شروط آمریکا نیز در خود دارد.

*قاهره و احیای دیپلماسی

دیدار قاهره، اگرچه به توافقی مشخص ختم نشد، اما نفس گفت‌وگو در شرایطی که تنش‌ها میان ایران و غرب در حال افزایش است، نشانه‌ای مثبت تلقی می‌شود. مصر با بهره‌گیری از دیپلماسی بی‌طرفانه‌اش، می‌تواند به یکی از گره‌گشاترین بازیگران منطقه بدل شود. در عین حال، مواضع صریح عراقچی نیز نشان می‌دهد تهران آماده عقب‌نشینی از حقوق هسته‌ای خود نیست و حتی به دنبال تضمین‌های واقعی اقتصادی است. از این رو، آینده مذاکرات همچنان پیچیده، اما زنده است و قاهره، شاید نقطه‌ای کلیدی در شکل‌گیری توافقی جدید باشد.

* فشارهای غربی نباید روی آژانس تاثیر بگذارد

وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری با همتای مصری خود با بیان اینکه ما به دنبال گسترش روابط با مصر هستیم و این اراده در بین مقامات دو کشور وجود دارد اظهار کرد: در حال حاضر اعتماد خوبی بین مقامات دو کشور وجود دارد و بیش از هر زمان دیگر برای گسترش روابط بین دوکشور اراده وجود دارد. سید عباس عراقچی با بیان این که «هیچ مانعی برای توسعه روابط با مصر نداریم» ، گفت: ما تلاش داریم  برخی از موانعی که در این ارتباط  وجوددارد،  برطرف شود و احتمالاً در چند هفته آینده این موضوع رخ دهد. وی تاکید کرد: در این دیدار در مورد مسائل اقلیمی و منطقه‌ای نیز صحبت کردیم، در مورد موضوع فلسطین، غزه، لبنان و  سوریه رایزنی و گفت‌وگو  و بر ضرورت توقف و مقابله با جنایت‌های رژیم صهیونیستی و حمایت از فلسطین و حقوق ملت فلسطین تاکید کردیم. وی با بیان این که «از تلاش‌های مصر  و قطر برای ایجاد آتش‌بس تشکر می‌کنیم  و خواهان آتش‌بس فوری و البته پایدار در غزه  هستیم»، گفت: ما از هر آتش‌بسی که مردم غزه از آن حمایت کنند، حمایت می‌کنیم. عراقچی درباره انصارا... تصریح کرد: طبیعی است که انصارا... یمن مثل حماس در غزه، حزب‌ا... در لبنان و بقیه گروه‌های مقاومت، مستقل هستند، آنها تصمیمات خودشان را می‌گیرند. ما از تلاش‌های محق آنها در منطقه حمایت می‌کنیم، البته این موضوع به  این معنا نیست که  ایران به آنها امر و نهی می‌کند ، آنها اهدافی دارند که آن را پیگیری می‌کنند و ما امیدواریم که آنها در تحقق اهداف خود موفق باشند. وزیر امور خارجه کشورمان به نکته مهمی اشاره کرد و گفت: ما از ایده منطقه عاری از سلاح هسته‌ای استقبال می‌کنیم و ایران خود جزو طراحان این ایده بوده است و ما به دنبال رسیدن به این موضوع هستیم. وی تاکید کرد: من در اینجا با «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی  دیدار کردم. عراقچی با بیان این که «در دیدار با آقای گروسی که برای موضوع دیگری به مصر آمده بودند، در مورد پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات صحبت کردیم»، در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با انتقاد از گزارش آژانس تاکید کرد: فشارهای غربی نباید روی آژانس تاثیر بگذارد و آژانس باید هویت مستقل و فنی خود را حفظ کند، برخی از کشورها می‌خواهند از طریق آژانس به ایران فشار آورند و  امیدواریم که آژانس در این دام نیفتد. در نهایت عراقچی با بیان اینکه «در دیدار با آقای السیسی و وزیر خارجه مصر به شکل مفصل در مورد پرونده هسته‌ای ایران و مذاکراتی که در حال انجام است رایزنی و گفت‌وگو کردیم گفت: برنامه هسته‌ای ایران مسالمت‌آمیز است. ما به مسالمت آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود اعتماد کامل داریم و آماده هستیم که این اطمینان و اعتماد را به طرف مقابل منتقل کنیم  و چیزی برای مخفی کردن نداریم.