مصرف کننده‌هایی که شمارش نمی‌شوند

 اینکه مسئولان نیز پذیرفته‌اند که مصرف کنندگان موادمخدر را تنها آن دسته از افرادی که به اصطلاح دچار اعتیاد هستند و از ظاهرشان پی به اعتیادشان خواهی برد، تشکیل نمی‌دهند، اتفاقی است که دهه‌ها گذشت تا در نهایت مورد قبول واقع شد. اما آنچه در جامعه مشاهده می‌کنیم، مصرف کنندگان تفننی زیادی هستند که در آمار بیان نمی‌شوند و یا آمار درستی از آنها در دست نیست و اگر هم باشد، اعلام عمومی نمی‌شود. این آمار اعلام شده حتی به تفکیک جنسیت نیز بیان نشده است و به گفته افرادی که با جامعه معتادان در ارتباط و درگیر هستند، همان گونه که بارها بیان شده است، آمارها بسیار بیشتر از این اعداد است. مصرف کننده‌های مزمن موادمخدر، آنها که به طور موقت تن به توهم می‌دهند، با وجود اینکه آمار واقعی از آنها موجود نیست، اما درحالی در سطح جامعه در رفت و آمد و فعالیت هستند، به سادگی نادیده گرفته می‌شوند و کسی به روی خودش نمی‌آورد که هفت خانه آن طرف‌تر، بوی گل کوچه را برداشته است.

مصرف موادمخدر در ایران و مصرف کنندگان آن، چون هزارتوی پیچیده‌ای است، که صحبت از آن، دهه‌هاست که در لفافه بیان می‌شود. شاید شبیه آنچه در جامعه می‌گذرد؛ میان سنت و مدرنیته گیر کرده است. از یک طرف در اطراف خود، در معابر عمومی افرادی را مشاهده می‌کنیم که بی‌هیچ ترس و واهمه‌ای نه تنها سیگار که برخی مخدرها را به راحتی در انظار عمومی مصرف می‌کنند و هیچ‌کس هم به روی خودش نمی‌آورد. کافی است قبل از تاریک شدن هوا سری به پارک‌های تهران بزنید، جوانان دسته دسته دور هم جمع شده‌اند و نمی‌گویم همه آنها، اما اغلب افرادی که در هنگام غروب در پارک‌ها مشاهده می‌کنید، درحال مصرف سیگار یا گل هستند. گل که سرشاخه‌های گلدار گیاه شاهدانه است، همان ماری‌جواناست که در دسته مواد توهم زا قرار دارد. نکته جالب در میان همه مصرف کنندگان گل این است که اغلب بر این باور هستند که این ماده توهم زا، اعتیاد ندارد.

از مصرف کنندگان موادمخدر در ایران، آماری به تفکیک وجود ندارد. آنچه هست نیز اغلب آمارهای کلی است که طبق گفته فعالان این حوزه و افرادی که در روند ترک اعتیاد در دهه‌های اخیر قرار داشته‌اند، بیش از آماری است که اعلام می‌شود. حالا سلیمان عباسی، مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، به ایسنا گفته است که: در حال حاضر حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در کشور، مواد را به شکل تفریحی مصرف می‌کنند. این آمار نگران‌کننده است و نشان می‌دهد که مسئله اعتیاد دیگر محدود به مصرف‌کنندگان مزمن نیست؛ بلکه متاسفانه در میان جوانان با ظاهری عادی و زندگی روزمره نیز در حال گسترش است.

آمار باید به تفکیک بیان شود

آماری که مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر داده است، نه به تفکیک نوع ماده مصرفی و نه به تفکیک جنیست بیان شده است. تنها شامل یک آمار کلی است که هر چندگاهی مسئولان بیان می‌کنند و همین مساله سبب می‌شود که براساس آن نتوان تحلیل درستی را ارائه داد. مهدی بزرگمر، درمانگر اعتیاد، درباره آمار افرادی که به صورت تفننی به سمت موادمخدر می‌روند، به «آرمان‌ملی» گفت: بهتر بود که ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام می‌کرد که این آمار براساس دستگیری‌های موادمخدر است، یا آمار افرادی است که کف جامعه هستند. باتوجه به رقمی که اعلام شده است، من تصور می‌کنم این آمار بر اساس دستگیری‌ها، می‌تواند این باشد. این درحالی است که افرادی در جامعه هستند که موادمخدر مصرف می‌کنند، اما حتی یک بار هم نه گذرشان به کلانتری افتاده است، نه دادگاه و زندگی‌شان را می‌کنند. وقتی به سطح جامعه نگاهی می‌اندازیم، پیاده‌روها، برخی حتی مقابل خانه‌هایشان، اقدام به مصرف موادمخدر می‌کنند. آمار متاسفانه خیلی بیشتر از این اعداد است. این آمار کف جامعه نیست و حتما آمار دستگیری‌های موادمخدر است.

آمار میدانی بسیار بیشتر از این ارقام است

با نگاهی به اطراف خود، از همان لحظه‌ای که از در خانه بیرون می‌آیید، تا هنگام رسیدن به مقصد، در طول یک روز چند نفر سیگار به دست را مشاهده می‌کنید و چه تعداد افرادی که مخدری قوی‌تر از سیگار را دست‌به‌دست می‌کنند؟ چند نفر در خودروهای پارک شده‌شان گوشه خیابانی خلوت الکل می‌نوشند؟ هیچ آماری از این افراد که مصرف کننده‌های نادیده گرفته شده هستند، وجود ندارد. همین چندروز قبل بود که کنار اتوبان صیاد شیرازی، مردی مشغول کشیدن شیشه بود. و ابایی از افرادی که از مترو بیرون آمده و درحال گذر از کنار اتوبان بودند هم نداشت. این تنها یک نفر نیست. برخی خیابان‌های تهران، مانند خیابان مولوی و اطراف آن، مملو از مصرف کننده‌هایی است که در طول شبانه روز، حتی چشم انتظار تاریکی هوا هم نیستند و به سادگی اقدام به مصرف موادمخدر می‌کنند. حتی در بین خودروهای پارک شده گوشه خیابان نیز رانندگانی را می‌توانی ببینی که گل می‌کشند و خودم بارها به چشم دیدم که مشغول مصرف تریاک بودند. این فقط مختص یک خیابان کم تردد نیست. اگر دقت کنی، حتما بارها این صحنه‌ها را در طول روز مشاهده خواهی کرد.

بزرگمهر با اشاره به اینکه آمار باید به تفکیک داده شود، افزود: کلی نمی‌توان آمار داد و مثلا باید با ذکر جزئیات به این صورت که مصرف کننده زنان چندنفر است، مصرف کننده مرد، و همچنین نوجوانان و کودکان. این سه دسته را می‌توان در میان مصرف کننده‌های تفریحی موادمخدر مجزا کرد. اگر آمار این سه گروه را معرفی کنند، بسیار بیشتر از این ارقام است، که اصلا این آمار را نمی‌دهند. اینکه آیا این آمارها فقط روی یک ماده مخدر است یا الکل، شیشه و گل را هم شامل می‌شود؟ اگر حتی به تفکیک هم بخواهیم بگوییم، مصرف کنندگان ماری‌جوانا یا گل، آمار مصرف کنندگانشان خیلی بیشتر از این حرف‌هاست که در میان مصرف کنندگان زن و مرد هم بسیار است. آمار میدانی که در جامعه وجود دارد، بسیار با این ارقام متفاوت است.