«آرمان ملی» در گفت‌وگویی ابعاد سفر رئیس‌جمهوری به قزاقستان را بررسی می‌کند
«سیاست متوازن» بهانه نگاه به آسیای‌میانه
آرمان ملی- گروه سیاسی: در سال‌های اخیر، کشورهایی چون قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و قرقیزستان به‌طور کلی منطقه آسیای میانه به‌عنوان عرصه‌ای نو برای تعاملات سیاسی- اقتصادی کشور ما مطرح شده‌اند.
همزمان با تشدید تحولات بین‌المللی و نیاز به تنوع‌بخشی در شبکه‌های تجاری و ترانزیتی، ایران با تمرکز ویژه بر این کشورها، تلاش کرده جایگاه منطقه‌ای خود را ارتقا دهد. در این میان سفر رسمی مسعود پزشکیان به یکی از کشورهای منطقه هرچند گزارش‌های موجود نشان‌دهنده سفر او به کشورهایی مانند آذربایجان و تاجیکستان است، نمادی از عزم ایران برای بازتعریف روابط منطقه‌ای محسوب می‌شود؛ وی در سخنانش به توسعه مسیرهای ترانزیتی کریدور شمال- جنوب و مسیر شرق- غرب اشاره کرده است.
این رویکرد جمهوری اسلامی، در بستر سیاست همسایگی و اولویت‌بندی تعامل با همسایگان، نه تنها در سطح اقتصادی بلکه در زمینه سیاست خارجی نیز معنادار است غربی‌ها سال‌هاست به‌دنبال انزوای بین‌المللی ایران هستند. کشورهایی که زمانی عمدتاً صرفاً به بازارهای جمعی منطقه‌ای یا مسیرهای سنتی وابسته بودند، اکنون به دنبال تنوع مسیرهای ترانزیت، انرژی و حمل‌ونقل هستند و ایران با موقعیت ژئوپلیتیک قابل‌توجه خود می‌تواند یکی از پل‌های مهم میان آسیای میانه و بازارهای جنوب و خلیج فارس باشد. تعامل تهران با این کشورها در عین تقویت دسترسی جغرافیایی، امکان توسعه صادرات، جذب سرمایه‌گذاری و تسهیل تبادلات اقتصادی را نیز فراهم می‌آورد.
سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای مدیریتی بین‌المللی در چابهار نشان می‌دهد کشورهای منطقه و بازیگران فرامنطقه‌ای چابهار را به‌عنوان یک مسیر جایگزین قابل‌توجه برای تجارت جست‌وجو می‌کنند. این مسیرها برای کشورهای آسیای میانه که به دنبال کاهش وابستگی حمل‌ونقلی به مسیرهای دریایی طولانی یا مسیرهای تحت‌تأثیر بازیگران دیگر هستند، اهمیت استراتژیک دارد. در حوزه انرژی نیز تعاملات قابل‌توجه است. مذاکرات و توافق‌نامه‌های مربوط به انتقال گاز و برق بین ایران و برخی کشورهای منطقه، از جمله ترکمنستان، نشان‌دهنده ظرفیت تهران برای تبدیل‌شدن به هاب انرژی منطقه‌ای است. پروژه‌های مرتبط با خطوط لوله، مبادلات انرژی و طرح‌های اکتشافی مشترک می‌توانند منافع اقتصادی قابل‌توجهی برای هر دو طرف فراهم کنند البته در چارچوب قوانین و توافق‌های بین‌المللی. در ادامه این گزارش با تأکید بر نقش ایران و سفر پزشکیان، در گفت‌وگویی با یک تحلیلگر سیاسی به چارچوب‌های سیاسی- اقتصادی این همکاری‌ها خواهیم پرداخت و بررسی خواهیم داد که چرا این رابطه‌هایی فراتر از صرفا تجاری قابل اهمیت هستند.
ایجاد پل‌ترانزیتی
مهدی آیتی، تحلیلگر سیاسی نماینده سابق بیرجند و درمیان در مجلس ششم در مورد روند ارتباط جمهوری اسلامی با آسیای میانه به‌خبرنگار «آرمان‌ملی» می‌گوید: «ایران طی سال‌های اخیر سیاست منطقه‌ای خود را به‌سمت گسترش تعامل با کشورهای آسیای میانه هدایت کرده است هرچند در این مسیر کاستی‌هایی هم وجود دارد. این رویکرد که در ادامه نگاه به شرق است، ریشه در پیوندهای تاریخی، همسایگی نسبی از مسیر جاده ابریشم است و هدف اصلی آن تنوع‌بخشی به شرکای سیاسی و اقتصادی و تقویت مسیرهای تجاری فرامرزی است. تحلیل‌های نوین نشان می‌دهد که تهران به‌ویژه بر توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و بنادر جنوبی تمرکز کرده تا نقش خود را به‌عنوان پل ترانزیتی میان آسیای میانه، جنوب آسیا و بازارهای جهانی تقویت کند. یکی از عناصر کلیدی این تعامل، بندر چابهار و طرح‌های مربوط به کریدور شمال‌جنوب است که رابطی بین هند، ایران، مناطق قفقاز، آسیای میانه و اروپا است.»
او در این مورد و با اشاره به اهمیت از نظر سیاسی اضافه می‌کند: «از منظر سیاسی، کشورهای آسیای میانه معمولا سیاستی متوازن در برابر بازیگران بزرگ مانند روسیه، چین، ترکیه و دیگران دنبال می‌کنند و گسترش روابط با ایران را - در کنار شرکای دیگر- ابزاری برای تنوع‌بخشی به گزینه‌های خود می‌دانند. این وضعیت فرصتی برای تهران فراهم می‌آورد تا از طریق دیپلماسی اقتصادی، توافق‌های ناظر به حمل‌ونقل و انرژی و همکاری‌های نهادی جایگاه منطقه‌ای‌اش را تقویت کند. در عین حال، هرگونه تعامل باید مطابق با قوانین بین‌المللی، مقررات مالی و تعهدات حقوقی طرفین انجام شود تا از پیامدهای حقوقی یا سیاسی جلوگیری شود. باید به این مورد هم اشاره کنیم که ایران و کشورهای آسیای میانه زمینه‌های زیادی برای همکاری‌های قانونی در حمل‌ونقل، انرژی و تجارت دارند.»
سفر به قزاقستان
معاون وزیر خارجه در مصاحبه‌ای از برنامه سفر هیاتی از وزارت جهاد کشاورزی ایران به قزاقستان برای مذاکره در حوزه غلات و همکاری کشاورزی خبر داد. سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه در زمینه اقتصادی در مورد جزئیات سفر پزشکیان به آستانه گفت: «در چارچوب این سفر، بیش از ۲۰ سند همکاری در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و کشاورزی میان دو کشور آماده امضاست. ایران و قزاقستان شرکای طبیعی و دو ملت برادر با پیوندهای تاریخی و فرهنگی هستند. دو کشور به‌عنوان همسایگان دریای خزر، روابطی عمیق در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و انسانی دارند و همکاری نزدیکی در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای، اکو و سازمان همکاری اسلامی برقرار کرده‌اند. حجم تجارت دوجانبه از ۳۴۰ میلیون دلار فراتر رفته و هدف مشترک دو کشور افزایش آن تا سه میلیارد دلار است.»
او در پاسخ به پرسشی درباره موضوع حجاب در ایران، تأکید کرد: «حجاب بخشی از قانون و هویت فرهنگی جامعه ایران است. جامعه ایران پویا و متنوع است، اما در عین پویایی، بر پایه ارزش‌های اسلامی و سنت‌های ایرانی حرکت می‌کند.» وی تاکید کرد: «ایران در منطقه‌ای خشک واقع شده و در چهار سال اخیر شدیدترین خشکسالی پنجاه سال گذشته را تجربه کرده است. شهرهایی مانند تهران با جمعیتی بالغ بر ۱۲ میلیون نفر با فشار بر منابع آبی مواجهند و دولت در حال اجرای طرح‌های مدیریت منابع آب و کاهش بار جمعیتی پایتخت است.»
ارسال نظر