راه های جلوگیری از تکرار جنگ

آسیب‌هایی که جنگ به کشوری مانند ایران وارد کند می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد، همچنان که در جنگ 12 روزه مشاهده کردیم بسیاری از دانشمندان هسته‌ای، شهروندان عادی و البته نظامی‌های عالی‌رتبه جان خود را از دست دادند، هزینه‌‌هایی که دیگر جبران‌پذیر نخواهد بود. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور با اشاره به همین مورد اعلام کرد که پاستور در تلاش است تا از اهرم‌های دیپلماسی برای جلوگیری از جنگ استفاده کند. در همین مورد با یکی از تحلیلگران سیاست ‌خارجه مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم. آصفری با تاکید برای اینکه جنگ برای هیچ کشوری مناسب نیست، اظهار کرد که در این وضعیت هم باید همواره راه‌های دیپلماسی را در دستور کار قرار داد. در این مورد بیشتر می‌خوانید.

ایران اهل مذاکره است

محمدحسن آصفری، تحلیلگر مسائل سیاست‌خارجه و نماینده ادوار مجلس شورا در مورد اینکه چرا باید کشور را همواره از جنگ دور نگاه داشت، به ‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «جنگ، بی‌تردید آسیب‌های فراوانی برای کشورها به‌همراه دارد و هیچ ملتی خواهان جنگ نیست. جمهوری اسلامی نیز هرگز آغازگر هیچ جنگی نبوده و نخواهد بود. حتی در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ما در موضع دفاع قرار داشتیم ما جنگ را آغاز نکردیم، بلکه برای دفاع از آب و خاک خود به میدان آمدیم. امروز نیز جمهوری اسلامی ایران با هیچ کشوری سر جنگ ندارد و باور دارد که مسائل و اختلافات میان کشورها می‌تواند از طریق گفت‌وگو و مذاکره حل‌وفصل شود اما در عین حال، باید تاکید کرد که اگر کشوری بخواهد جنگی را بر ما تحمیل کند، این‌گونه نخواهد بود که آنها موشک پرتاب کنند و ما صرفا سخن از مذاکره به میان آوریم نه. ما معتقدیم اگر کسی جنگی را علیه ما آغاز کند، پاسخ آن را قاطع، مقتدرانه و کوبنده دریافت خواهد کرد.» او در همین مورد ادامه می‌دهد: «دیپلماسی و گفت‌وگو تا زمانی معنا دارد که فضای بین‌المللی مبتنی بر احترام و عقلانیت باشد. جنگ جز خسارت برای ملت‌ها و دولت‌ها دستاوردی ندارد. از همین رو، در حالی‌که باید آمادگی دفاعی کشور در بالاترین سطح خود حفظ شود و نیروهای مسلح ما همواره آماده مقابله با هر تهدیدی باشند، باید هم‌زمان برای گفت‌وگو و حل‌وفصل مسائل نیز آمادگی داشته باشیم. گفت‌وگویی که در چارچوب عزت ملی و منافع جمهوری اسلامی ایران انجام گیرد. ما اعتقادی به حل مسائل از طریق جنگ نداریم؛ زیرا جنگ به ضرر همه کشورها است. اکنون نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران از آمادگی بالایی برخوردارند و در برابر هرگونه تهدید، با قدرت پاسخگو خواهند بود. ما از گفت‌وگو استقبال می‌کنیم، اما نه گفت‌وگویی که طرف مقابل در عین حال که تهدید می‌کند، تحریم می‌نماید، زبان زور به کار می‌برد و در عین حال سخن از مذاکره به میان می‌آورد.» نماینده ادوار مجلس شورا با اشاره به ظرفیت‌های دیپلماسی ایران و غربی‌ها اضافه می‌کند: «مذاکره زمانی معنا و مفهوم دارد که سلاح‌ها کنار گذاشته شود و طرف مقابل با منطق و گفت‌وگو وارد عرصه شود، نه با فشار و تهدید. ورود به مذاکره با پیش‌زمینه فریب و با نیت‌های پنهان، از دید جمهوری اسلامی ایران پذیرفته نیست. ملت ایران دیگر فریب نخواهد خورد. اگر کشورهایی نظیر آمریکا واقعا به‌دنبال مذاکره هستند، به‌‌رغم عهدشکنی‌های مکررشان و بی‌اعتمادی منطقی ما به آن‌ها، باز هم مانعی برای مذاکره نمی‌بینیم، مشروط بر آن‌که این مذاکره در شرایطی عادلانه، برابر و بدون فشار صورت گیرد. حضور نیروهای مسلح در میدان، به معنای نفی مذاکره نیست. هیچ‌یک از ارکان حکمرانی جمهوری اسلامی ایران مخالف اصل مذاکره نبوده و نیستند، به شرط آن‌که مذاکره از موضع عزت انجام شود و با تهدید و فشار همراه نباشد. »

جنگ به نفع هیچ‌کس نیست

البته پیش‌تر هم مسئولان ایران به این موضوع اشاره کرده‌اند با استفاده از اهرم‌های دیپلماسی از رخ‌دادن جنگ جلوگیری کرده‌‌اند مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور، با حضور از پیش اعلام نشده در جمع وزیر و مدیران وزارت نفت با بیان اینکه دولت در تلاش است با پیشبرد مسیر دیپلماسی از تکرار جنگ و درگیری جلوگیری شود، گفت: «جنگ به نفع هیچ‌کس نیست و هرگز برنده‌ای ندارد. تلاش می‌کنیم بر مبنای شعار و رویکرد دولت وفاق ملی، با انسجام داخلی و دوستی با همسایگان و دیگر کشورهای جهان، مسیر صلح، آرامش و ثبات را به پیش ببریم. ما هرگز قلدری نکرده و نمی‌کنیم، اما به هیچ‌وجه زیر بار زور و قلدری هم نمی‌رویم. »

اهمیت دیپلماسی

تحلیلگران و کارشناسان عالم سیاست می‌گویند:‌ «جنگ زمانی آغاز می‌شود که باب دیپلماسی بسته شود‌». اما باید بدانیم که «هیچ جنگی در تاریخ، بدون دیپلماسی به صلح ختم نشده است». تاریخ نشان داده که حتی در اوج منازعات، مذاکرات پشت‌پرده و گفت‌وگوهای دیپلماتیک نقشی کلیدی در پایان‌دادن به درگیری‌ها داشته‌اند. جنگ جهانی دوم، بحران موشکی کوبا و حتی مذاکرات صلح ویتنام و افغانستان نمونه‌هایی از این واقعیت هستند. در شرایط کنونی‌ که جهان با بی‌ثباتی بی‌سابقه‌ای مواجه است، دیپلماسی نه‌تنها راهی برای جلوگیری از جنگ، بلکه ابزاری برای مدیریت بحران‌های پیچیده و حفظ منافع ملی در برابر قدرت‌های متخاصم است. اما شرایط خاصی که ما در آن قرار داریم، ضرورت تداوم مذاکره را بیش از پیش حیاتی می‌‌کند.