اتحاد؛ پیام روزجهانی کارگر

اما این اتفاق نیفتاد و کارگران در اولین روز ماه می، دست به تظاهرات و اعتصابات گسترده‌ای زدند، که چند روز طول کشید. تعداد بسیاری از کارگران، در این روز دستگیر و زندانی شدند. هرچند آمار دقیقی از کارگرانی که کشته شدند، در دست نیست، اما این روز الهام بخش همه کارگران در سراسر جهان شد و در نهایت منجر به کاهش ساعت کاری و اتفاقات امیدبخش دیگری شد، که همه از همین روز آغاز شد. وضعیت کارگران در ایران هم سال‌ها که نه دهه‌هاست که چندان تعریفی ندارد. کارگران ناراضی هستند؛ از شرایط بیمه و حقوق و مزایایشان گرفته تا وضعیت کار در محیطی با حداقل رعایت ایمنی، به‌گونه‌ای که هرسال وضعیت بدتر از سال قبل شده است.

کافی است تعداد مرگ کارگرانی را که در اثر حوادث ناشی از کار بوده است را از ابتدای همین سالی که هنوز دوماه از شروعش نگذشته است را جست‌وجو کنید. طبق گزارش ایلنا تنها در فروردین سال جاری، دست کم 27 نفر درگذشتند و حداقل 39 کارگر دچار مصدومیت شدند. هنوز حادثه معدن طبس را در ابتدای مهر سال گذشته از یاد نبرده‌ایم که 53 کارگر معدن جان عزیز خود را از دست دادند. اتفاقی که هنوز هم برای خانواده این 53 نفر تلخ است و تبعاتش همچنان ادامه دارد.

مهم‌ترین مشکل کارگران

در آستانه روز جهانی کارگر، حسن صادقی، معاون دبیرکل خانه کارگر، درباره مشکلات کارگران به «آرمان ملی» گفت: حادترین مشکلات کارگران در حال حاضر، مشکلات حوزه صندوق‌های بازنشستگی است، نه حوزه کارگران شاغل. در آستانه روز جهانی کارگر، می‌توانم بگویم که جامعه کار و تولیدمان به دلیل وضعیتی که در حوزه تقاضا اتفاق افتاده است، که بسیار بالاست، و عرضه به شدت کاهش پیدا کرده است. نیروی انسانی شاغل ما به دلیل کاهش نرخ جمعیت، و به مرور زمان، افت تقاضا، افت ورودی به بازار و متقابلا ارتقای سطح تقاضا، سبب شده است که کارفرما حاضر باشد، حتی در مواردی بالاتر از آنچه که در ماده 41قانون کار آمده است، به کارگران ماهر خود امتیاز بدهد. این مساله هرچند که اتفاق خوبی است، اما روی دیگرش نگران کننده است. اینکه وضعیت اقتصادی کشور به سمت ثبات و رشد پیش برود و ما نیازمند نیروی انسانی باشیم و نتوانیم تقاضای بازار را پاسخ دهیم، درآن صورت دیگر چاره‌ای نیست جز اینکه دست نیاز به نیروی کار اتباع بیگانه دراز کنیم. لذا امروز هرکارفرمایی، هر تعداد نیروی انسانی دارد، سعی می‌کند با چنگ و دندان حفظ کند.

کاهش پشتیبانی از بازنشستگان

صادقی با اشاره به کاهش نرخ بیمه شده‌ها افزود: شما می‌توانید این آمارها را از وزارت کار بگیرید که نرخ بیمه شده‌های ما کاهش پیدا کرده است. پشتیبانی‌مان نسبت به بازنشستگان به شدت پایین آمده است و به سمت نقطه سربه‌سر درآینده می‌رویم که وحشتناک است و باعث نگرانی است و هشدار می‌دهد. یعنی آژیر قرمز به صدا درآمده و صدایش بلند هم خواهد شد. زیرا وقتی نسبت پشتیبانی به صورتی باشد که در مقابل یک نفر دریافت کننده حقوق، یک نفر بیمه شده باشد، این فاجعه است. زیرا در نظام بیمه‌ای باید 4 تا 5 نفر حق بیمه بدهند و یک نفر برداشت کند. اصولی‌تر این است که 7 نفر حق بیمه پرداخت کنند و یک نفر برداشت کند. اکنون در حوزه کشوری، عکس این است. یک نفر حق بیمه می‌دهد و 7 نفر برداشت می‌کنند. این اتفاق احتمال دارد که در آینده بر سر سازمان تامین اجتماعی هم بیاید. بنابراین، دغدغه و نگرانی ما در به‌هم‌ریختگی بازار کار است. بازار کاری که تقاضا هست، ولی عرضه پایین است. نیاز است که کارفرما امنیت شغلی را برای کارگر ایجاد کند. اینکه دیگر نیاز است که قانونگذاران از این فرصت استفاده کنند و چیزی به عنوان قرارداد موقت را ملغی اعلام کنند و موضوع قرارداد دائم، با مکانیزم‌هایی که بتواند قصور را منتج به اخراج تعیین کند، مدنظر قرار دهند. او با اشاره به گرامیداشت جانباختگان اول ماه می‌‌1886 که اصل، اصالت و اصولش مبتنی بر کاهش ساعت کار بود، افزود: ثبات شغلی پیام واحد کارگران در آن روز بود. امنیت شغلی و اقتصادی برای کارگر مدنظر بود که در نهایت با تغییر ساعت کار به هشت ساعت در روز اتفاق افتاد و از ثمرات این روز بود. قوانین کاری هم که بعدها در دولت‌های مختلف شکل گرفت، نشأت گرفته از همین روز بود. بنابراین این روز را گرامی می‌داریم.

به دلیل کاهش نرخ جمعیت و افت تقاضا، افت ورودی به بازار و متقابلا ارتقای سطح تقاضا، سبب شده که کارفرما حتی در مواردی بالاتر از آنچه که در ماده 41قانون کار آمده است، به کارگران ماهر خود امتیاز بدهد

ارزشمندشدن نیروی انسانی

صادقی بیان کرد: فضای ایجاد شده در کشور به سمتی می‌رود که بازار کار ما تشنه عرضه نیروی انسانی است و این پیام امنیت شغلی و ارزش نیروی انسانی است. ما سه دهه کاهش ارزش نیروی انسانی را شاهد بودیم و این دهه، دهه ارزشمند شدن نیروی انسانی است. البته این اتفاق نه به پشتوانه حمایت‌های قانونی، بلکه به پشتوانه کاهش نرخ جمعیت و نرخ زاد و ولد، و درواقع افزون گرفتن تقاضا بر عرضه، رخ داده است. صادقی درباره افزایش حوادث ناشی از کار نیز افزود: متاسفانه مکانیزم‌هایی که بتواند حوادث ناشی از کار را کاهش دهد، در سه دهه گذشته کاهش یافته است. مکانیزم‌هایی مثل بازرسی کار. قطعا با 850 نفر بازرس نمی‌شود هزاران کارگاه بزرگ و معادن را رصد کرد. درواقع عدم توجه به نیروی انسانی و جایگزین نکردن ربات و ماشین آلات به جای نیروی انسانی، که کاهش تلفات را در معادن به همراه داشته باشد، مساله مهمی است. مساله بعدی هم درست به کار نگرفتن مانیتورینگ جهت اعلام وضعیت خطر است. درواقع بنیان‌های امنیت، ایمنی و بهداشت سست شده و باید روی آن کار کنیم. متاسفانه در حوزه ایمنی و بهداشت کار، کاستی‌ها مربوط به امروز نیست و سال‌ها طول کشیده است تا ایجاد شده است. در زمان وزارت کمالی که وضع‌مان هم به لحاظ شرایط نیروی انسانی و تولیدمان هم عالی بود و کشور هم تحریم نبود، آنقدر تلفات نداشتیم. زیرا کمالی معتقد به ایمنی و بهداشت کار بود. از خود تشکلات کارگری استفاده می‌کرد و از آنها گزارش می‌گرفت. لباس کار، کفش ایمنی، عینک، اینها را نمایندگان کارگران رصد می‌کردند. تشکلات کارگری واقعی شکل گرفته بودند و کارفرما از آنها حساب می‌برد. درحالی که امروز کارفرماها توجهی به این تشکلات ندارند. وزرای بعد از ایشان هم به این مجموعه‌ها کم‌توجه شدند و همین باعث شده است که کاهش بازرس که زمان کمالی 1180 نفر بود، به 850 نفر کاهش پیدا کرد و از این سو هم تشکلات کارگری آن قدرت نظارتی را ندارند، به گزارش‌ها هم وقعی قائل نمی‌شوند، بنابراین موضوع حوادث ناشی از کار را هر روز باید شاهدش باشیم. دولت باید به تشکلات کارگری باور داشته باشد و از آنها کمک بگیرد و کارفرماها را مکلف کند که ملزومات ایمنی را در محیط کاری، بالاخص در معادن مانیتورینگ، سیستم‌های هشدار دهنده، جایگزین ربات به جای انسان در خط مقدم کندن معدن، و بازرسی متداول چند لایه از این معادن را رعایت کنند.