سلطان عمان مامور اجرای جوجیتسوی ژاپنی!/ ایران از میانجی‌گری عمان چه بهره‌ای می‌برد؟

آرمان ملی آنلاین: توافقی که شاید اگر نبود میانجیگری عمان میان ایران و آمریکا و تاثیر و نفوذشان اساسا از همان ابتدا نیز به سرانجام نمی‌نشست. حتی در چارچوب مذاکرات 1+5، 1+4 و ترغیب طرفین به بازگشت به مذاکرات در جهت احیای برجام نیز عمانی‌ها نقش خود را ایفا کردند. چه اینکه اساسا طی دهه‌های گذشته در میان سران و روسای کشورهای منطقه همواره از پادشاه عمان به‌عنوان میانجی و پیام‌رسان بین‌المللی یاد شده است.

حال چه سلطان قابوس و یوسف بن علوی، وزیر خارجه‌اش باشد که دهه‌ها این مسئولیت خطیر را برعهده داشت و ضمن روابط خوب و حسنه با تهران همواره در جایگاه یک حلقه واسط میان ایران و غرب عمل می‌کرد؛ چه هیثم بن طارق پادشاه جدید این کشور و بدر البوسعیدی، وزیر خارجه جدید این کشور که رویکردهای سلطان قابوس را ادامه داده و درصدد هستند تا از پایتخت‌های اروپایی و آمریکایی گرفته تا کشورهای منطقه با ایران به میانجیگری بپردازند. فهم بیشتر این مساله جایی است که روز جمعه طبق توافقات ایران و بلژیک زندانی‌های دوطرف آزاد و به کشورهایشان بازمی‌گردند و این خبر از سوی عمانی‌ها بیرون می‌آید که با وساطت آنها میان دو پایتخت این اتفاق رخ داده است.

جالب اینکه این اتفاق درست در زمانی رخ می‌دهد که هیثم بن طارق سلطان عمان قرار است امروز یکشنبه وارد تهران شود. همین همزمانی این دو رخداد و میانجیگری عمانی‌ها در این پرونده، با واکنش گسترده رسانه‌های و ناظران سیاسی همراه شده و اکنون پرسش این است که پشت پرده سفر سلطان عمان به تهران چیست؟ جدای از بحث روابط دو جانبه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و... در این خصوص چند سناریو مطرح است. نخست اینکه سلطان عمان حامل پیام‌هایی از سوی غربی‌ها مشخصا مقامات آمریکا یا برخی مقامات اروپایی در خصوص احیای برجام و نوع مواجهه‌شان با ایران باشد. سناریوی دوم را می‌توان در عرصه منطقه‌ای جست‌وجو کرد. جایی‌که پس از تجربه موفق مذاکرات پکن و احیای روابط تهران و ریاض، عمان درصدد میانجیگری بین ایران، مصر و حتی اردن باشند.

هرچند که با توجه به کارکردهای بیشتر عمانی‌ها در مسائل و میانجیگری‌های بین‌المللی سناریو اول اهمیت و احتمال بالاتری دارد. با این حال آنچه مسلم است عمانی‌ها توانسته‌اند خود را به‌عنوان بازیگری موثر در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح کنند، به حدی که همه طرف‌ها چه غربی‌ها و چه کشورهای منطقه جایگاه بالایی برای آنها در نظر بگیرند و در سیاست خارجی خود جایی برای آنها قرار دهند. قدرمسلم ارتباطات مفید و موثر با عمانی‌ها بسیار می‌تواند برای ایران کارساز باشد و از ظرفیت‌شان برای پیشبرد اهداف منطقه‌ای و بین‌المللی به نحو احسن استفاده کرد. 

ترمیم و توسعه سیاست خارجی

یک کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص جایگاه عمان در سیاست خارجی ایران اظهارداشت: عمان به‌صورت داوطلبانه به منافع ایران در منطقه کمک می‌کند. پیروز مجتهدزاده به «آرمان ملی» گفت: ما در خیلی جاها به عمان نیاز پیدا کردیم و این کشور خالصانه این نیاز را اجابت کرد از جمله در مساله برجام و مذکرات پرتلاطم هسته‌ای که طی سال‌ها نقش بسیار سازنده‌ای ایفا کرد. مساله این است که از این دوستی صادقانه در برخوردهای حساس استراتژیک و ژئوپلیتیکی بهره درست و صحیح ببریم تا نتیجه حاصل برای کشور مفید و موثر باشد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: هر چند که گفته می‌شود عمانی‌ها درصدد میانجیگری در راستای احیای روابط ایران و مصر هستند که مقوله بسیارخوبی است، اما باید بدانیم که در حال حاضر مصر در سیاست خارجی ایران مساله حساس و حیاتی نیست، ولی باید از وضعیت موجود در مورد مصر الگویی بسازیم و سیاست خارجی خود را ترمیم کنیم و توسعه دهیم. وی افزود: باید در پی منافع ملی خودمان باشیم و اگر بتوانیم این رویکرد اصلاح‌محور را در سیاست خارجی کشورمان در پیش بگیریم به سر منزل بسیار موفقیت‌آمیزی در سیاست خارجی و روابط بین‌الملل خواهیم رسید. 

تحرک غرب 

یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص مناسبات بین‌المللی ایران بیان کرد: مواجهه کشورهای بین‌المللی در ارتباط با تهران نشان‌دهنده تحرک غرب برای کنترل تهران با سیاست نزدیکی به تهران در چارچوب سیاست کشتی ژاپنی و جوجیتسوی ژاپنی است. آمریکا و هم‌پیمانانش در پی محاصره منطقه‌ای تهران هستند و اعمال فشارهای بیشتر بر تهران صورت می‌پذیرد ولی به موازات آن مساله عربستان با ایران، مساله ایران با مصر و مساله ایران با امارات به‌رغم چیرگی گفتمان انقلابی در قوه مجریه دولت سیزدهم و حمایت یکدست حاکمیتی از این رویکردها دریچه‌هایی را باز می‌گشاید که گویی مسائل ایران با نظام بین‌الملل در حال حل شدن است. لذا تبادل زندانیان انجام می‌شود.

مهدی مطهرنیا به «آرمان ملی» گفت: باید دید این به چه معنایی است. آیا ایران توانسته در عرصه بین‎ المللی وارد عمل شود؟ یا اینکه برای انجام یکسری اقدامات شدیدتر باید محاصره ایران بیشتر و با نزدیک شدن به ایران بر اساس سناریوی جوجیتسوی ژاپنی قدرت مانور ایران گرفته شود؟ اکنون ایران می‌تواند بگوید توانسته‌ام تبادل زندانیان را انجام دهم، مساله تهران و ریاض را حل کنم و مساله تهران و پایتخت‌های عربی را کاهش دهم. وی افزود: دولت سیزدهم اکنون عربستان را دشمن خود نمی‌داند. با کشورهای گوناگون عربی در حال حل و فصل مسائل است و اینها امر مثبتی پنداشته می‌شود.

وی تصریح کرد: در پس این اتفاقات و رویدادها سفر سلطان عمان به تهران نیز باید مدنظر قرار گیرد. از نظر تاریخی این کشور و سلطان آن به‌ویژه سلطان قابوس به‌عنوان میانجی میان تهران و آمریکا به‌خوبی عمل کرد. ماجرای برجام و تشکیل جلساتی در این کشور برای حل و فصل آن را نباید نادیده گرفت. لذا تلاش است بدون آنکه تحریم‌های متوجه تهران تغییر کند یا حتی آژانس پذیرای عبور از پرونده‌های قبلی شود ایران به برجام بازگردد.

این آینده‌پژوه سیاسی و اجتماعی تاکید کرد: به عبارت دیگر آنها از این فرصت بیشترین بهره را پی می‌گیرند که بتوانند گفتمان انقلابی در تهران را شفاف و در معرض دید قرار دهند تا تاثیر فشارهای ناشی از تحریم‌ها و بالتبع قبول بسیاری از فشارهای آمریکا و هم پیمانانش بر تهران کم شود. این می‌تواند در آینده خروجی‌ها و پیامدهای متفاوتی را متوجه گفتمان انقلابی در تهران و اساسا ایران کند.