کنش‌های مثبت در راه احیای برجام
کنش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران طی چند هفته اخیر درخصوص احیای توافق‌نامه برجام داشته است، هرچند دیرهنگام بوده ولی روزنه‌ای از تلاش ایران برای مصالحه و توافق با غرب را نشان می‌دهد. ولی متاسفانه در برابر این کنش‌های ایران در عمل شاهد واکنش مثبتی از سوی دولت‌های غربی بخصوص آمریکا نبودیم.
مرتضی مکی/ تحلیل‌گر سیاسی
آرمان ملی آنلاین _ هرچند مقامات بلندپایه آمریکا بخصوص آقای جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا بر این نکته تاکید کردند که همچنان مهم‌ترین گزینه برای مهار هسته‌ای ایران دیپلماسی است ولی هیچ سیگنالی که نشان‌دهنده این باشد که نقشه راه دیپلماسی بیش از هشت ماه معلق بودن روند مذاکرات احیای برجام چه چیزی هست، دیده نمی‌شود و با وجود کنش‌های مثبت ایران بخصوص همکاری‌هایی که ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در فعال کردن برخی دوربین‌ها برداشته، ایران نشان داده که در قبال کنش‌هایی که برای احیای توافق‌نامه برجام به غرب ارائه کرده گام‌هایی هم در این جهت برداشته است. هرچند اجلاس آتی شورای حکام در ماه خرداد نیز در این زمینه بی‌تاثیر نبوده و ایران تلاش می‌کند در این اجلاس غربی‌ها بهانه‌ای برای صدور قطع‌نامه علیه ایران نداشته باشند.
سفر پادشاه عمان به ایران گمانه‌زنی‌ها درخصوص نقش عمان در مذاکرات ایران و آمریکا را باز زنده کرده و اینکه آیا این سفر می‌تواند گامی یا گشایشی در روند مذاکرات احیای برجام ایجاد کند یا نه؟ واقعیت این است که نمی‌توان به این سفر آنچنان خوشبین بود هرچند نمی‌توان آنچنان هم بدبین بود که این سفر فاقد پیامی از سوی آمریکایی‌هاست. به هر حال این سفر دارای اهداف دوجانبه و منطقه‌ای و نقش میانجی‌گرانه عمان در مذاکرات ایران و آمریکا در چند دهه گذشته است.
دو کشور روابط سیاسی در چند دهه گذشته داشته‌اند. هرچند این روابط سیاسی باعث نشده که سطح تعاملات اقتصادی ایران و عمان افزایش پیدا کند. در سطح منطقه نیز با توجه به توافقی که میان ایران و عربستان صورت گرفته، فضا برای مانور عمان که بتواند دیدگاه‌های کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس را به ایران نزدیک کند، فراهم شده است. از این جهت سفر پادشاه عمان به تهران در سطح منطقه می‌توان مهم ارزیابی کرد که می‌تواند حرکتی برای تنش‌زدایی در روابط ایران با کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس باشد.
اما درخصوص نقش میانجی‌گرانه عمان در روابط ایران و آمریکا مسئله بسیار پیچیده و مبهم است بخصوص اینکه از سوی آمریکایی‌ها در مورد این سفر هیچ‌گونه واکنشی دریافت نشده و سیگنالی منتشر نکردند که این سفر بتواند روند مذاکرات احیای برجام را از حالت تعلیق خارج کند. اما این حقیقت را نیز نمی‌توان نادیده انگاشت که سناریوهای دیگری که جایگزین برجام هستند هیچ‌کدام نمی‌تواند امنیت و ثباتی که هم کشورهای منطقه و هم کشورهای غربی بخصوص اروپایی‌ها به دنبال آن هستند، ایجاد کند.
موضوع توافق موقت میان ایران و غرب قطعا مورد انتظار و توافق ایران قرار نخواهد گرفت چراکه مابه‌ازای اقتصادی برای ایران حداقل در کوتاه مدت شاید نداشته باشد. اما از سوی دیگر مکانیسم ماشه اروپایی‌ها نیز با چالش‌های جدی در صورت اجرایی شدن همراه خواهد شد و چشم‌انداز مبهمی را در روابط ایران و غرب ایجاد خواهد کرد چون عمال درِ مذاکرات و دیپلماسی ایران و غرب را خواهد بست که به نظر نمی‌رسد مورد درخواست و انتظار اروپایی‌ها باشد که با یک بحران عمیقی در اوکراین مواجه هستند.
آخرین گزینه هم احیای توافق‌نامه برجام باقی می‌ماند که باید طی هفته‌ها و حداقل ماه‌های آینده شاهد تحرکات جدی در این زمینه باشیم چراکه اگر غربی‌ها بخواهند مکانیسم ماشه را اجرا کنند، تبعات غیرقابل پیش‌بینی برای آنها خواهد داشت و اگر بخواهند در قبال مذاکرات احیای برجام نیز بی‌تفاوت باشند، موضوع لغو تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی ایران در اکتبر فرا می‌رسد که باید دراین زمینه تصمیم‌گیری کنند. به هر حال سناریوهای متعددی که در قبال برجام وجود دارد باعث شده که طرفین حاضر به اعلام مرگ برجام نباشند و همین تعلیقی که از روند مذاکرات احیای برجام وجود دارد، شاید طرف‌های غربی را طی هفته‌ها و ماه‌های آتی مجبور به تحرکات دیپلماتیک بیشتری کند چراکه به نظر می‌رسد تنها راهی که بتوانند آنها به اهداف خودشان در کنترل هسته‌ای دست پیدا کنند و هم بتوانند نگرانی‌های امنیتی خودشان را برطرف کنند راهی جز دیپلماسی و مذاکره آن هم در چارچوب برجام وجود ندارد.
ارسال نظر