نوسازی اصلاحات؛ بازگشت به مردم

واقعیت این است که امروز جریان اصلاحات اگر بخواهد همچنان تاثیر و نفوذ خود در جامعه را داشته، کنش‌گری موفقی را پیشه کرده و مثل ادوار مختلف، جامعه را با خود همراه سازد، این مهم مگر با تغییرات در جریان اصلاحات رخ نخواهد داد. تغییر در گفتمان، تغییر در پارادایم‌ها و راهبردها، تغییر در رویکردها. امروزه اصلاح‌طلبان و احزاب اصلاح‌طلب بخواهند یا نخواهند نیازمند نوزایی، بازتولید و پالایش هستند؛ به عبارت دیگر‌ گذار از نسل اول به نسل سوم اصلاح‌طلبان همراه با راهبردها و گفتمان به‌روز شده و مبتنی بر نیازهای امروز جامعه است. قدرمسلم اصلاح‌طلبی به روش دهه 70 ، امروز دیگر پاسخگوی مطالبات جامعه نیست. امروز نسل جوان و نسل z یا از اصلاح‌طلبان و اصلاح‌طلبی عبور کرده است یا اصلاح‌طلبی را با آنچه امروز نشانی از آن دارد که بر مبنای دیروز آنها است نمی‌پذیرد. اصلاح‌طلبان باید قبول کنند که وقت نوزایی و تغییر فرارسیده است و اگر می‌خواهند همچنان محوریت مطالبات جامعه را در اختیار داشته باشند یا به بیان دیگر صدای مردم در گوش حاکمیت باشند باید خود را با امروز جامعه و نیازهایش وفق بدهند. مردم از شعارهایی که هیچیک به عمل نمی‌رسند خسته شده‌اند و در این خصوص اصلاح‌طلب و اصولگرا را یکی می‌دانند. لذا اصلاح‌طلبان باید فارغ از شعار عملیاتی مطالبات مردم را عملی پیگیری کنند و اقداماتی صورت دهند تا اعتماد از دست رفته مردم نسبت به آنها بازگردد. بازگشت به مردم و قرارگرفتن در کنار آنها در این مسیر می‌تواند اصلاح‌طلبان را کمک کند. همان رویکردی که محمدرضا خاتمی در دولت اصلاحات در قالب اصلاح‌طلبی جامعه محور مطرح می‌کرد و امروز پس از 26 سال باید به این رویکرد بازگردند تا بازهم مردم و کنار مردم به کنشگری سیاسی و اجتماعی بپردازند.

*پیشنهاد به خاتمی

روز گذشته بود که کمیته سیاسی جبهه اصلاحات ایران طی بیانیه‌ای خطاب سیدمحمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات خواستار بازنگری و نوزایی در گفتمان اصلاح‌طلبی گردید. در این بیانیه آمده است: به‌نظر کمیته سیاسی، اصلاح‌طلبی نه پایان یافته و نه بی‌اثر شده است، اما به‌شدت نیازمند تغییر در رویکرد و پارادایم کنشگری است. اصلاح‌طلبی امروز نمی‌تواند همان اصلاح‌طلبی دهه هفتاد باشد. آن گفتمان در بستر امید، امکان و اعتماد شکل گرفته بود، اما امروز ما در شرایطی بسر می‌بریم که با فشارهای اقتصادی و اجتماعی و محدودیت در فرصت‌های اصلاح و گفت‌وگو مواجه‌ایم. بنابراین، اگر اصلاح‌طلبی بخواهد معنا و اثر تازه‌ای بیابد، باید از مشی قدرت‌محور به جامعه‌محور، و از اصلاح‌طلبی محافظه‌کارانه به اصلاح‌طلبی مسئولانه و اخلاقی گذر کند. یعنی باید از انتظار برای گشایش از بالا، به ساختن ظرفیت اجتماعی و فرهنگی از پایین روی آوریم. در بخشی از این بیانیه در این خصوص که گوش شنوایی در جامعه وجود دارد یا خیر، آمده است: در سطوح رسمی شاید فرصت گفت‌وگو محدود باشد، اما در جامعه هنوز امید زنده است؛ نه به افراد و جناح‌ها، بلکه به امکان نجات ایران از مسیر عقلانیت، عدالت و گفت‌وگو. مردم ممکن است از اصلاح‌طلبان ناامید شده باشند، اما هنوز از اصلاح به‌عنوان راه، دست نکشیده‌اند. اگر ما بتوانیم نشان دهیم که اصلاح‌طلبی یعنی صداقت، شجاعت و مسئولیت‌پذیری در برابر رنج مردم، این گوش شنوا دوباره بازخواهد گشت.

*5  اقدام اساسی

در ادامه کمیته سیاسی جبهه اصلاحات 5  اقدام اساسی را به‌عنوان مسیر خروج از وضعیت موجود و احیای نقش اصلاح‌طلبان پیشنهاد کرده است. نخستین و بنیادی‌ترین کار، بازگشت به جامعه است. اصلاح‌طلبی باید از اتاق‌های سیاست به میدان زندگی مردم بازگردد. ما باید در کنار گروه‌های اجتماعی، صنفی، زنان، معلمان، کارگران و جوانان بایستیم، دردشان را بشنویم، نه برای شعاردادن، بلکه برای یادگیری و همراهی. بدون حضور میدانی و بدون گفت‌وگو با جامعه، هیچ اصلاحی پایدار نخواهد ماند. دوم: اصلاح‌طلبی در این مرحله باید از سطح جناحی فراتر رود و به حرکتی فراگیر برای نجات ایران از بحران‌ها تبدیل شود. گفتمانی که هدفش، حفظ تمامیت ایران، جلوگیری از خشونت داخلی و بازسازی اعتماد عمومی باشد. سوم: مردم به اصلاح‌طلبان زمانی اعتماد می‌کنند که مرز اخلاقی ما با قدرت روشن باشد. هیچ اصلاحی بدون صداقت ممکن نیست. ما باید صریح بگوییم که در برابر بی‌عدالتی و محدودیت‌های ناعادلانه ایستاده‌ایم. چهارم: یکی از آفت‌های سال‌های گذشته، تبدیل اصلاح‌طلبی به نوعی سیاست توجیه بود؛ زمان آن رسیده است که اصلاح‌طلبی به‌جای دفاع از گذشته، به نقد صادقانه خود بپردازد. در نهایت: اصلاح‌طلبی باید خود را از نظر ساختار نیز نوسازی کند. نسل جدید باید در تصمیم‌گیری‌ها حضور واقعی داشته باشد. جبهه اصلاحات باید باز، شفاف و پاسخگو شود. این بیانیه می‌افزاید: امروز اصلاح‌طلبی اگر بخواهد بماند، باید با اصلاح خود آغاز کند.

* حمایت از دولت

رئیس دولت اصلاحات در دیدار با هیأت رئیسه انجمن مدرسین دانشگاه‌ها اظهار داشت: هدف اصلی ساختن ایران قوی و برخوردارکردن میهن از اقتصاد نیرومند و رفع فقر و فسادی که متاسفانه روزافزون می‌شود و افزایش و بهبود وضع تولید و گسترش عدالت به‌خصوص در رابطه حکومت با مردم و فراهم‌آوردن زمینه استیفای حق حاکمیت بر سرنوشت برای ملت و روزافزون کردن اقتدار و عزّت ملی و احترام بین‌المللی و توان ظرفیت بهره‌گیری از همه‌ امکانات داخلی و خارجی برای توانمندکردن کشور و جامعه است از جمله در دنیای کنونی، روابط خارجی معقول و توانمند با اهداف روشن و روش‌های منطقی بسیار مهم است. حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی گفت: انصاف باید داد که دولت محترم در هنگامه جنگ و پس از آن سعی خود را در راضی نگاه‌داشتن مردم کرد و می‌کند ولی این کار اولا باید با برنامه‌ریزی معقول و عملی و ثانیا از سوی همه ارکان حکومت باشد ولی انتظار بوده و هست که در گام اول شاهد آزادی؛ بخش مهمی از زندانیان باشیم و نیز موانع و مشکلات ذهنی و عینی از سر راه هموطنان عزیز ما در خارج که دوستدار ایران و دارای امکانات معنوی، فکری و مادی برای خدمت به این مردم و کشورند برداشته شود و بالاخره در جهت تحقق وعده‌های رئیس‌جمهور محترم به مردم از جمله اصلاح وضع ناگوار اینترنت که بخش قابل‌توجهی از زندگی روزمره و اقتصادی و اجتماعی مردم به آن وابسته است گام‌های محکم‌تر و ثمربخش‌تری برداشته شود. رئیس‌جمهور اسبق کشورمان بیان کرد: در همه این زمینه‌ها اگر وضع بدتر نشده باشد، بهتر نشده است. وی ادامه داد: سخن‌های تهدیدآمیز و تحریک‌کننده به‌خصوص از تریبون‌های رسمی و تکیه روی شعارهای نابجا روزنه‌های امید را مسدود می‌کند. خاتمی تصریح کرد: اگر خیر کشور و مردم و اعتلاء و اقتدار میهن را می‌خواهیم باید هدف اصلی همه به‌خصوص نظام حکمرانی عبارت باشد از برخوردارکردن کشور از اقتصاد قوی و مبارزه اساسی و پیگیر با فقر و فساد و تبعیض و بهبود وضع تولید و عدالت و کسب رضایت مردم برای این کار علاوه بر عوض‌کردن نگاه خود در روابط خارجی باید با برخورداری از دیپلماسی فعال، واقع‌بین و آگاه و شجاع که خط قرمزش تامین عزت میهن و مصالح ملّی و رفع تنگناها و محدودیت‌ها از جمله تحریم‌ها که بر اقتصاد و معیشت و حتی توان نظامی اثر منفی داشته است، پیش رفت. وی گفت: باید دولت را حمایت کرد. دولتی که با مشکلات و موانع فراوان تلاش می‌کند که مردم را راضی و میهن را سربلند کند. ولی انتظار این است که دولت محترم هم برای بازپس‌گرفتن حقوق و اختیارات خود و اعمال بهتر و بیشتر آنچه در اختیار دارد تلاش بیشتر، علمی‌تر و با برنامه‌ریزی سنجیده‌تر کند.