زهران ممدانی گزینه دموکرات‌ها برای ریاست جمهوری آینده

این سوسیالیست دموکرات، تا همین چند ماه پیش نسبتاً ناشناخته بود و با قول‌هایی مبنی بر اخذ مالیات از میلیونر‌ها برای تأمین هزینه‌های برنامه‌های اجتماعی گسترده‌تر، به پیروزی رسید. ممدانی در سخنرانی پیروزی خود که در آن سیاست‌های خود را تشریح کرده و «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا را به چالش کشیده، می‌گوید: «در این لحظه تاریکی سیاسی، نیویورک نور خواهد بود. ما یک سلسله سیاسی طولانی‌مدت را سرنگون کردیم و آینده اکنون در دستان ماست. او در سخنرانی پیروزی خود مستقیما دونالد ترامپ را خطاب قرار داد و در پی آن، ترامپ در پاسخ به سخنرانی او گفت: «و این‌طور شروع می‌شود». ترامپ در واکنش به نتایج انتخابات شهرداری و فرمانداری آمریکا نوشت: «اینکه نام ترامپ در برگه رای نبود و تعطیلی دولت فدرال، دو عاملی بود که جمهوری‌خواهان در انتخابات امشب شکست خوردند». زُهران مَمدانی در اولین گام اقدام به معرفی گروهی از بانوانی کرد که در ادوار شهرداری‌های قبل دارای سوابق اجرایی موفق بودند. «آرمان ملی» برای بررسی و تحلیل پیروزی ممدانی و پیامدهای آن در جامعه آمریکا با غلامعلی دهقان استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*مهم‌ترین دلایل پیروزی زهران ممدانی در انتخابات شهرداری نیویورک و این انتخاب چه پیامدهایی برای جامعه آمریکا خواهد داشت؟

غیرمترقبه بودن این پیروزی نشان می‌دهد اتفاق قابل توجهی بوده و دارای پیامدهای خاص خود هم خواهد بود. قبل از اینکه به ادامه پاسخ بپردازم بد نیست کمی از خود زهران و خانواده‌اش بیشتر بدانیم، چرا که نوع تربیت زهران و‌ پیشینه وی در موضع‌گیری‌های او تاثیر زیاد داشته است. پدرش دوبار مهاجرت کرده است. اول از گجرات هند به اوگاندا در شرق آفریقا و سپس در حدود ۲۸ سالگی به آمریکا. محمود ممدانی با تحصیل در هاروارد و سپس با تدریس در دانشگاه معروف کلمبیا توانسته‌ استعداد خود در راه فراگیری علم را نشان دهد. پدر نویسنده کتاب‌هایی هم است. این کتاب‌ها بیشتر روی موضوع مهاجرت است و همچنین درباره حاشیه نشینان. کتاب «شهروند و تبعه» عنوان یکی از این کتاب‌ها بود. مادر هم یک کارگردان شاخص است. خانم میرا نایر در سال ۱۹۸۸ میلادی ۳۷ سال پیش فیلمی ساخت به نام سلام بمبی که هنرپیشه‌های آن جمعی آماتور و از دنیای واقعی و به قول ما از بچه‌های کار بودند. این فیلم هم که نشان از دغدغه مادر زهران ممدانی دارد توانست جوایز قابل توجهی در سطح جهانی برنده شود. فکر کنم جایزه دوربین طلایی کن را برنده شد. فیلم‌های دیگر مادر وی هم صبغه اجتماعی دارد و جنبه دفاع از حاشیه نشینان و البته مهاجرین مثل فیلم چنگیزخان که درباره یک تبعه هندی در آمریکا و تاثیر حادثه یازده سپتامبر بر وضعیت او است. اینها را برای این گفتم تا بدانیم خانواده نقش کلیدی در موضع‌گیری‌های بعدی او دارد. تمامی شعارهای وی همان‌هایی است که دغدغه پدر و مادر او هم بوده است. موفقیت زهران ممدانی حاوی این نکته بود که اگر اراده قوی و باانگیزه‌ای وجود داشته باشد می‌توان کارهای بزرگی کرد. فراموش نکنیم نه ماه پیش که زهران با یک سخنرانی در کلیسای کروان هایتس نامزدی خود را اعلام کرد کمتر کسی او را جدی می‌گرفت ولی موفق شد در برابر هزینه‌های هنگفت و میلیاردی رقیب و به‌خصوص در مقابله با حمایت‌های ترامپ از رقیبش موفق شود.

*آیا رای به ممدانی به معنای مخالفت مردم آمریکا با سیاست‌های ترامپ و به خصوص حمایت از نتانیاهو و جنگ با ایران است؟

رای به زهران ممدانی چندوجهی است. نمی‌توان‌ دست گذاشت روی یک عامل و گفت به این دلیل رای آورد و نامزد دیگر رای نیاورد. به نظر می‌رسد ممدانی شناخت خوبی از وضعیت شهر نیویورک و نیازهای واقعی آن دارد. ساکنان کلانشهرها مشکلات خاص خود را دارند که نوعا این مشکلات در میان کلانشهرها مشترک است. البته بدیهی است کلانشهر یک کشور در آمریکا کاملا مشکلاتش با یک کلانشهر در ایران و جای دیگر تفاوت‌هایی دارد. ممدانی چند وعده انتخاباتی داد که به نظر می‌رسد در رای‌آوری وی تاثیر داشته است. وی شعاری داد که ترجمه آن به فارسی چنین مضمونی دارد، هر نیویورکی باید بتواند زندگی کند. او وعده داد در این راستا اقداماتی هم خواهد کرد و از شعار قیمت اجاره‌ها باید فریز شود استفاده کرد. وی همچنین قول داد مالیات بیشتری از شهروندان ثروتمند اخذ کند. همچنین وضعیت آموزشی را بالاتر ببرد و هزینه حمل و نقل عمومی را کاهش دهد. به نظر می‌رسد شعارهای مربوط به بهتر شدن بهبود وضعیت شهروندان ضعیف جامعه از عوامل موثر در پیروزی ممدانی بوده است. وی در قضیه مهاجرین هم سنگ تمام گذاشت و نسبت سیاست‌های مهاجرتی ترامپ موضع تندی گرفت. در مجموع نقش عوامل سیاسی در موفقیت وی زیاد نبوده است. هر چند نمی‌توان از دفاع وی از فلسطینی‌ها و انتقاد به نتانیاهو و حمله به ترامپ به‌خصوص در سیاست خارجی هم غافل بود. اما رای وی بیشتر به خاطر دفاع از حاشیه نشینان و مهاجرین بود.

شعارهای مربوط به بهتر شدن بهبود وضعیت شهروندان ضعیف جامعه از عوامل موثر در پیروزی ممدانی بوده است. وی در قضیه مهاجرین هم سنگ تمام گذاشت و نسبت سیاست‌های مهاجرتی ترامپ موضع تندی گرفت

*واکنش ترامپ به این پیروزی چیست و ترامپ چه رویکردی را نسبت به ممدانی در پیش خواهد گرفت؟

ترامپ و‌ در مجموع جمهوری‌خواهان خیلی تلاش کردند تا ممدانی موفق نشود. در این انتخابات بازار شایعه و تهمت و افترا از همیشه بیشتر بود. کمپین مخالف ممدانی تلاش می‌کرد وی را کمونیست و یا یک شیعه افراطی و‌ یا طرفدار کاسترو معرفی کند. بعضا مسلمانی وی سبب شد پدیده اسلام‌هراسی دوباره مطرح شود. اما تاکید ممدانی بر این بود که من در چارچوب قانون آمریکا عمل خواهم کرد اما در اداره شهر راهبردهایی دارم که به نفع فقرا و ضعفا و حاشیه نشینان و مهاجرین است. ممدانی قبلا بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی تاکید کرده و از جمله کسانی بود که از حکم بازداشت نتانیاهو هم استقبال کرد. همین دو مورد حساس برای مخالفت ترامپ و حامیانش با او کفایت می‌کند. حتی ترامپ بعد از پیروزی ممدانی و در عکس‌العمل به نطق پیروزی ممدانی عبارتی به کار برد که معنای آن به زبان فارسی این است که بچرخ تا بچرخیم. پیشتر هم ترامپ تهدید کرده بود در صورت موفقیت ممدانی در بودجه دولت نسبت به این ایالت تصمیمات مقتضی خواهد گرفت که به نوعی احتمال کارشکنی در اینده خواهد بود.

*ممدانی از یک طرف مهاجر و از سوی دیگر سوسیالیست است. این وضعیت چه تحولاتی را در جامعه آمریکا دامن خواهد زد؟

دکتر شریعتی می‌گفت پس از تحولاتی که در جهان پس از پیدایش مکتب کمونیسم و اشکال مختلف آن در کشورها شکل گرفت سرمایه‌داری‌ به سر عقل آمد. دکتر شریعتی سخنرانی هم با این عنوان داشت که نام آن به سر عقل آمدن سرمایه‌داری بود. پس از استقبال جوامع از عدالت کمونیستی سرمایه‌دارها احساس خطر کردند و تلاش نمودند به حقوق طبقه کارگر که بیشتر مخاطب مارکسیسم بود توجه بیشتر بکنند. در همین راستا اقدامات خوبی هم شد که نتیجه آن عدم پیدایش جنبش‌های قوی کمونیستی در غرب بود. اما طی سی سال گذشته پیرو سیاست‌های موسوم به نئو لیبرال به نظر می‌رسد شکاف اجتماعی و تضاد اقتصادی در آمریکا رو به تزاید است که بعضا در جنبش‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد. شاید شوک ناشی از انتخاب ممدانی سبب شود سرمایه‌داری به سبک آمریکا در برخی از اقدامات خود تجدید نظر کند. حتی خود ترامپ ممکن است نسبت به سیاست‌های تعرفه‌ای و ضد مهاجرتی خود بیشتر فکر کند. باید دید چه می‌شود. قضاوت زود است.

*آیا پیروزی ممدانی آغازی بر پایان جمهوری‌خواهان خواهد بود و باید منتظر یک رئیس‌جمهور دموکرات پس از ترامپ در کاخ سفید باشیم؟

الان نمی‌شود با انتخابات در نیویورک و چند ایالت دیگر قاطعانه گفت دوره جمهوری‌خواهان به پایان رسیده و رئیس‌جمهور بعدی حتما دموکرات خواهد بود اما کمتر سابقه داشته یکسال بعد از انتخاب ریاست جمهوری در انتخابات بعدی حزب پیروز این چنین با کاهش رای و کم شدن اقبال عمومی روبه‌رو شود. به نظر می‌رسد در این انتخابات زنگ‌های خطر برای ترامپ و حامیان جمهوری‌خواه او به صدا درآمده باشد. انتخابات سال ۲۰۲۶ کنگره تصویر بهتری از آینده نشان خواهد داد. نگاهی به مواضع گذشته و حال ممدانی نشان می‌دهد او سوسیال دموکرات محسوب می‌شود و بیشتر در پی آن است با تصمیمات مقتضی شکاف اقتصادی را در نیویورک کاهش دهد. همین رویکرد سوسیالیستی در ارائه برنامه‌ها سبب شد وی از سوی جناح رقیب عنوان کمونیست هم دریافت کند. ترامپ چند بار وی را با این عنوان خطاب کرد و تهدید کرد در صورت پیروزی وی احتمالا کمک‌های دولت آمریکا به این ایالت کاهش یابد. اما نکته مهم این انتخاب آن است که اولا‌ یک سال پس از به قدرت رسیدن ترامپ جمهوری‌خواهان به‌ واسطه سیاست‌های تعرفه‌ای و مهاجرتی وی اولین شکست قابل ‌توجه را پذیرفتند. دوم اینکه، زهران ممدانی نشان داد می‌تواند طی سه سال آینده و در صورت موفقیت در اداره موثر شهر نیویورک با حمایت جدی دموکرات‌ها یک گزینه بالقوه برای آنها در انتخابات ۲۰۲۸ باشد.