مجمع عمومی سازمان ملل فرصتی برای رایزنی
آرمان ملی: با رأی‌گیری اخیر در شورای امنیت سازمان ملل متحد، تروئیکای اروپایی در نهایت پرونده ایران را به مرحله‌ای حساس کشاندند.
آنها موفق شدند روندی را به تصویب برسانند که بر اساس آن لغو تحریم‌های ایران منتفی شد و در نتیجه، تحریم‌ها بار دیگر از ششم مهرماه به‌طور عملیاتی فعال می‌شوند. هرچند این تاریخ به معنای توقف فوری همه دادوستدها با ایران نیست، اما پیام روشنی دارد: تجارت کشورها با ایران به‌تدریج محدود و در نهایت به حداقل خواهد رسید. حتی کشورهایی مانند چین و روسیه که اعلام کرده‌اند به این تحریم‌ها پایبند نخواهند بود، در عمل ناچارند به‌دلیل ملاحظات حقوقی و بانکی خرید نفت از ایران را کاهش دهند. گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی بازارها خود را برای این شرایط آماده کرده‌اند. رسانه‌ها مدعی شده‌اند ایران تخفیف نفتی خود را از سه دلار به شش دلار در هر بشکه رسانده و در حال حاضر حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون بشکه نفت روی آب ذخیره دارد. همین وضعیت نشان می‌دهد پیش از آغاز رسمی تحریم‌ها، اثرات روانی آن بر اقتصاد ایران آغاز شده و افزایش نرخ دلار در بازار آزاد تنها یکی از نشانه‌های این شرایط است. به نظر می‌رسد اکنون تهران باید راهبردی فعالانه در سه سطح دنبال کند: نخست، رایزنی‌های فشرده با اروپایی‌ها؛ دوم، فعال کردن دیپلماسی منطقه‌ای و جلب حمایت کشورهای عربی؛ و سوم، استفاده از فرصت مجمع عمومی سازمان ملل برای طرح شفاف ابتکارات خود.
* کورسوی امید در دیپلماسی
هم‌زمان با جدی‌تر شدن روند بازگشت تحریم‌ها با مکانیسم ماشه، خبرهایی درباره تماس‌های دیپلماتیک جدید منتشر شده است. یکی از این موارد که توجه‌ها را به خود جلب کرده، گفت‌وگوی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران است. بر اساس گزارش «امواج مدیا»، این تماس مستقیم در روزهای اخیر صورت گرفته و حاکی از وجود اراده سیاسی در تهران برای جلوگیری از تقابل هسته‌ای قریب‌الوقوع در شورای امنیت است. گفته می‌شود عراقچی در این گفت‌وگو «نقشه راهی» برای رسیدن به توافق ارائه کرده، هرچند طرف آمریکایی هنوز پاسخی نداده است. به نوشته یورونیوز، پیشنهاد ایران شامل آغاز فوری مذاکرات برای دستیابی به توافق موقت هسته‌ای و سپس حرکت به سمت توافق نهایی بوده است. هرچند هنوز جزئیات بیشتری از این ابتکار منتشر نشده، اما اصل تماس مستقیم می‌تواند سیگنالی مثبت به جامعه بین‌المللی ارسال کند؛ نشانه‌ای مبنی بر اینکه تهران همچنان گزینه گفت‌وگو را در برابر فشار و تحریم ترجیح می‌دهد. این تحولات در حالی است که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز توافقی موسوم به «تفاهم قاهره» را در دستور کار دارند؛ توافقی که اگر فعال شود، می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تعلیق بخشی از فشارهای بین‌المللی منجر شود. برخی تحلیلگران بر این باورند که تماس عراقچی و ویتکاف می‌تواند سرنوشت این تفاهم را هم تحت تأثیر قرار دهد.
+ مجمع عمومی؛ فرصت آزمون
یکی از مهم‌ترین بسترهایی که ایران می‌تواند برای تغییر معادلات از آن بهره ببرد، نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. این نشست، به‌طور سنتی فرصتی برای دیپلماسی چندجانبه و دیدارهای دوجانبه حاشیه‌ای محسوب می‌شود. امسال نیز هم‌زمانی برگزاری مجمع عمومی با آغاز روند اعمال مکانیسم ماشه اهمیت آن را دوچندان کرده است. بر اساس اخبار منتشرشده، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، تصمیم دارد شخصاً در این اجلاس شرکت کند. حضور او می‌تواند زمینه‌ساز رایزنی‌های جدی با مقامات اروپایی باشد. ایران می‌تواند در نیویورک به‌طور مستقیم ابتکارات خود را برای حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ارائه دهد و نشان دهد که قصد دارد از طریق مذاکره و نه تشدید تقابل، راهی برای عبور از بحران پیدا کند. به گفته کارشناسان، مجمع عمومی برای ایران یک «صحنه نمایش دیپلماسی» خواهد بود. دیدارهای دوجانبه با رهبران اروپا، طرح مواضع ایران در سخنرانی رئیس‌جمهور و حتی تعامل با رسانه‌های جهانی می‌تواند فضا را به نفع تهران تغییر دهد. این نشست می‌تواند به اروپایی‌ها این پیام را منتقل کند که ایران آماده گفت‌وگوست و ادامه فشارهای یک‌جانبه، تنها مسیر را به بن‌بست خواهد کشاند.
+ارسال پیام به واشینگتن
فراتر از اروپا، یکی دیگر از اهداف اصلی تهران می‌تواند رساندن پیام روشن به ایالات متحده باشد. مجمع عمومی سازمان ملل از دیرباز محلی برای پیام‌رسانی‌های غیررسمی میان تهران و واشینگتن بوده است. حتی اگر دیدار مستقیم در سطح رؤسای جمهور یا وزرای خارجه امکان‌پذیر نباشد، فرصت‌های متعددی برای تبادل پیام وجود دارد. به نظر در صورت صدور مجوز از سوی مقامات عالی تهران، امکان برگزاری دیدارهای مستقیم در حاشیه مجمع عمومی منتفی نیست. چنین دیداری، اگر رخ دهد، می‌تواند معادلات را به‌طور جدی تغییر دهد. حتی اگر دیدار مستقیم به مرحله اجرا نرسد، ارسال یک «بسته پیشنهادی» از سوی ایران به واشینگتن می‌تواند سیگنال مثبتی باشد و زمینه‌ساز مذاکرات بعدی شود. از منظر تحلیلگران، آمریکا نیز در موقعیتی قرار گرفته که باید میان تشدید فشار یا باز کردن مسیر دیپلماسی یکی را انتخاب کند. دولت ترامپ تاکنون بیشتر بر گزینه فشار تأکید داشته، اما برخی نشانه‌ها از تمایل به گفت‌وگو نیز حکایت می‌کند. تماس عراقچی و ویتکاف می‌تواند اولین گام در این مسیر باشد.
+ ضرورت ابتکار عمل
بازگشت تحریم‌ها با مکانیسم ماشه، بدون تردید یکی از چالش‌های بزرگ سیاست خارجی ایران در ماه‌های پیش‌رو خواهد بود. تحریم‌های شورای امنیت، حتی اگر همه کشورها آن را به‌طور کامل اجرا نکنند، اثرات سنگینی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت و فضای روانی بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کاهش صادرات نفت، محدودیت‌های بانکی و فشارهای سیاسی، همگی می‌توانند موقعیت ایران را دشوارتر کنند. با این حال، دیپلماسی هنوز راه‌حلی پیش روی تهران قرار می‌دهد. تماس مستقیم عراقچی و ویتکاف نشان داد که روزنه گفت‌وگو بسته نشده و امکان ارائه نقشه راه برای توافق وجود دارد. مجمع عمومی سازمان ملل نیز فرصتی بی‌بدیل است تا ایران در سطحی بالا، ابتکار عمل را به دست گیرد. اگر دولت پزشکیان بتواند در نیویورک راهبردی فعال و شفاف ارائه دهد، می‌تواند هم از شدت فشار اروپا بکاهد و هم واشینگتن را در برابر گزینه‌ای تازه قرار دهد. در غیر این صورت، تعلل در استفاده از این فرصت می‌تواند اجرای کامل مکانیسم ماشه را به واقعیت غیرقابل بازگشت تبدیل کند.
ارسال نظر