بازنگری در صلاحیت سنجی رانندگان اینترنتی

 هرچند اینترنتی بودن آنها، علاوه بر مزایا، معایبی نیز داشت. اما سریع و در دسترس بودن و امکان سفر به تنهایی، برای افرادی که بعد از کرونا، بیش از قبل به سمت زندگی‌های ایزوله و انفرادی می‌رفتند، مزیتی بود، که آن را بر معایبش ترجیح می‌دادند. اما با حوادث تلخی نظیرآنچه برای الهه حسین‌نژاد رخ داد و توسط یک راننده اسنپ به قتل رسید، نگرانی‌ها درباره لزوم افزایش نظارت بر صلاحیت‌های رانندگان بیش از گذشته مطرح شد.

حالا دبیر شورای عالی ترافیک کشور از بازنگری جدی دستورالعمل نظارت بر سکوهای حمل‌ونقل اینترنتی با دستور وزیر کشور خبر داده و گفته است: در بعد امنیت سفر ملاحظات انتظامی تازه‌ای تعریف خواهد شد تا در مواقع خطر، امکان دسترسی سریع‌تر پلیس و امدادرسانی به مسافران فراهم شود.

سید مجتبی شفیعی با اشاره به استقبال مردم از تاکسی‌های اینترنتی به ایسنا گفته است: طبق گزارش‌های خود این سکوها، سال گذشته بیش از ۲.۵ میلیارد سفر در کشور از طریق دو سکوی اصلی حمل و نقل اینترنتی ثبت شد.

تجربه تازه در استفاده از این خدمات

امیرمحمد شهسوارانی، روانشناس و جامعه شناس، درباره بازنگری در صلاحیت رانندگان تاکسی‌های اینترنتی به «آرمان ملی» گفت: تاکسی‌های اینترنتی که در ایران فعال هستند، همچون سرویس‌های اینترنتی در سطح جهان که در ابتدا شرکت اوبر در آمریکا شروع به کار کرد، با هدف کاهش ترافیک آغاز به کار کردند، که به تدریج این تبدیل به یک شغل شد، درحالی که در ابتدا بسیاری از رانندگان تاکسی به وجود این تاکسی‌های اینترنتی معترض بودند. این مساله در سرتاسر جهان یک اتفاق جدید است. قاعدتا مباحثی وجود دارد که به سبب همین تازگی درنظرگرفته نشده است. در این سیر رشد محصول، در ایران هم تغییراتی داشت. به تدریج بحث گرفتن عدم سوءپیشینه و تایید صلاحیت از پلیس مطرح شد.

این روانشناس با اشاره به اینکه نظام‌مندی لازم در خصوص تاکسی‌های اینترنتی لحاظ نشده است افزود: متاسفانه برای سرویس‌های اینترنتی، سیستم نظام‌مندی به آن شکل که سازمان تاکسیرانی برای رانندگان تاکسی درنظرگرفته شده است، لحاظ نشده است. در برنامه آموزشی تاکسیرانی به این صورت است که هر راننده تاکسی یک برنامه دو تا سه هفته‌ای آموزشی را در سازمان به صورت فشرده بگذراند، که براساس آن به راننده مجوز می‌دهند، که اهم این آموزش‌ها مسائل ایمنی و امنیتی و مسائل مربوط به کمک‌های اولیه و بحث فنی خودرو است. بحث اخلاق حرفه‌ای و روانشناسی ترافیک، اصول ارتباطات با سرنشینان، تدریس می‌شود. آموزش روانشناسی رانندگی درکنار مسائل فنی به یک راننده، هم برای راننده ارزش افزوده دارد، هم برای جامعه یک حداقل اطمینان را ایجاد می‌کند. اینکه راننده بداند در صورت تخطی جریمه‌هایی دارد، اینکه بداند که برخی کارها حقوق شخصی او و برخی در زمره ممنوعیات است، در قالب یک آیین‌نامه، قطعا اثرگذار خواهدبود.

شهسوارانی با اشاره به اینکه پیگیری خاصی نسبت به بدرفتاری راننده با مسافر نمی‌شود، افزود: خود رانندگان می‌گویند که اگر مسافری گزینه بدرفتاری راننده را بزند، تنها در یک یا دو سفر بعدی را به عنوان جریمه راننده درنظرگرفته و مبلغی به او نمی‌دهند.

نبود تکلیف قانونی شفاف

دبیر شورای عالی ترافیک کشور همچنین گفته است: در سال ۱۳۹۸ ضابطه‌ای مشترک میان وزارت کشور و وزارت صنعت برای فعالیت این شرکت‌ها تنظیم شد، اما اجرای آن متوقف ماند و بیش از ۸۰ درصد تکالیف آن عملیاتی نشد و دلیل اصلی این موضوع، نبود تکلیف قانونی شفاف برای تبعیت سکوها از این ضوابط بود؛ به‌طوریکه آن‌ها خود را صرفاً مشمول قانون نظام صنفی می‌دانستند.

شفیعی ادامه داد: پس از حادثه قتل الهه حسین‌نژاد و با دستور ویژه وزیر کشور، بازنگری دستورالعمل در دستور کار قرار گرفت. بر این اساس، اصلاحات در دو بخش پیگیری می‌شود؛ نخست بازنگری در صلاحیت سنجی رانندگان به‌ویژه از منظر امنیت سفر و دوم شفاف‌سازی قوانین در قالب اصلاح قانون توسعه مدیریت کشور برای تقویت نظارت مدیریت شهری. در بعد امنیت سفر نیز ملاحظات انتظامی تازه‌ای تعریف خواهد شد تا در مواقع خطر، امکان دسترسی و امداد سریع‌تر پلیس به مسافران فراهم شود. همچنین صلاحیت سنجی رانندگان دیگر صرفاً محدود به سوءپیشینه مؤثر کیفری نخواهد بود و حوزه‌های بیشتری را از بعد حرفه‌ای و صلاحیت‌های فردی در بر خواهد گرفت.

افزایش نگرانی مسافران زن

تاکسی‌های اینترنتی در ابتدا با مبالغی بسیار کم آغاز به کار کردند، به طوری که برای یک مسیر کوتاه مبلیغ که دریافت می‌کردند، با نرخ کرایه تاکسی همان مسیر برابری می‌کرد. این میان تخفیف‌هایی هم به کاربرانی که سفرهای بیشتری داشتند، داده می‌شد. اما هرچه تقاضا بیشتر شد، نرخ کرایه‌ها نیز بالاتر رفت. به طوری که چند سال قبل، مسیری که حداکثر50هزارتومان بود، امروز نزدیک 200هزارتومان است. همین مساله سبب شد که اندکی از متقاضیان کاسته شود. اما همچنان این تاکسی‌ها طرفداران خاص خود را دارد. هرچند با اتفاق تلخی که برای الهه حسین‌نژاد در چهارم خرداد ماه امسال رخ داد. دختری 24ساله ساکن اسلامشهر که بعد از چندروز گم شدن، در نهایت پیکر بی‌جانش در بیابان‌های اطراف تهران یافت شد و در نهایت مشخص شد که قاتلش، راننده تاکسی اینترنتی اسنپ بوده است. مساله چالش برانگیز این میان این بود که راننده دارای سابقه کیفری بود و همین سبب شد که نگرانی‌های جامعه در نحوه به کارگیری رانندگان تاکسی‌های اینترنتی بیش از گذشته مطرح شود. این قتل بازتاب گسترده‌ای در جامعه داشت. افرادی که از این تاکسی‌ها استفاده می‌کردند، به‌خصوص زنان، دچار نگرانی بیش از گذشته شدند و برخی نیز ترجیح دادند تا مدتی از آن استفاده نکنند. اما جابه‌جایی در شهرهای بزرگ و به‌خصوص افرادی که بین شهرهای نزدیک مشغول به کار هستند، با وجود تاکسی‌های اینترنتی ساده‌تر از گذشته شده است.

گزینه‌های جدید برای احساس امنیت بیشتر کاربران

اگر از تاکسی‌های اینترنتی در سال‌های اخیر استفاده کرده باشید، حتما شما هم با راننده‌ای مواجه شده‌اید که گاه در طول سفر برایتان دردسر درست کرده باشد. مثلا برخی رانندگان اشتباه خود را نمی‌پذیرند و از مسیرهای اشتباه می‌روند و در نهایت هم با مسافر بحث و جدل می‌کنند. اما برخی از مسافران زن نیز گاهی با رانندگانی مواجه شدند که هرچند امنیت خود را در خطر ندیدند، اما رفتار راننده آن گونه که باید محترمانه نبوده است. حالا گزینه‌های تازه‌ای برای سفرها افزوده شده است، مانند اینکه می‌توانید از گزینه‌ای استفاده کنید تا شماره تلفن شما پنهان بماند و یا اینکه از گزینه امنیت سفر استفاده کنید و یا یک مخاطب اضطراری را اضافه کنید و همچنین امکان اشتراک‌گذاری مشخصات سفر نیز وجود دارد. گزینه امنیت سفر نیز در طول سفر قابلیتی را فراهم کرده است که بتوان از گزینه احساس امنیت نمی‌کنم، یا نمی‌توانم صحبت کنم، تیم پشتیبانی را در جریان بگذارید. همه اینها می‌تواند در آرامش بیشتر کاربران اثرگذار باشد. البته در پایان سفر در گزینه امتیاز دادن نیز می‌شود مواردی را که مشکل ساز بوده است، اضافه کرد. به عنوان مثال برخی راننده‌ها مسافر را در محل مورد نظر پیاده نمی‌کنند، مثلا به سرکوچه که می‌رسند، می‌گویند همین جا پیاده شو و ترافیک است و... همه اینها را می‌توان در بخش امتیازدهی یادداشت کرد و با کمتر امتیاز دادن به راننده، مشکلات آنها را گوشزد کرد. به گفته خود رانندگان، این امتیازها در تسهیلاتی که به آنها داده می‌شود، اثرگذار است. مثلا یکی از راننده‌های اسنپ به «آرمان ملی» گفت که به دلیل سفرهای امن و امتیازهای بالایی که در سفرهای داخل شهری کسب کرده است، حالا سال‌هاست که سفرهای بین شهری را هم انجام می‌دهد و مسافران هم اغلب بسیار راضی هستند. این میان اما ممکن است رانندگانی هرچند اندک نیز باشند، که اتفاقاتی تلخ را برای مسافران رقم بزنند. حالا با لزوم ملاحظات انتظامی بیشتر، قطعا آسیب‌های استفاده از تاکسی‌های اینترنتی که هنوز برای کشور ما تازه است، کمتر از گذشته خواهدشد.