عمق فاجعه آب به دلیل عدم توجه به هشدارهاست

این در حالی است که هنوز برخی درباره این اظهارات به صورت تردیدآمیز نگاه می‌کنند. با این وجود آنچه مشخص است این است که بحران آب در ایران روز به‌روز در حال تبدیل شدن به یک ابربحران بزرگ است. در شرایط کنونی ایران با یکی از شدیدترین و طولانی‌ترین دوره‌های خشکسالی دهه‌های اخیر خود دست و پنجه نرم می‌کند. کاهش شدید بارندگی در سال آبی جاری، افت بی‌سابقه ذخایر سدها و اتکای فزاینده به منابع آب زیرزمینی، کشور و به‌ویژه کلان‌شهر تهران را در آستانه بحرانی جدی قرار داده است. به گفته اردکانی مدیر کل سازمان آبفای استان تهران «در سال آبی گذشته و جاری، تنها ۱۵۹ میلی‌متر بارندگی در تهران ثبت شده که در یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده است، همچنین در مهر و آبان امسال حتی یک میلی‌متر باران نیز در تهران نباریده، در حالی که میانگین بلندمدت بارش در این دوره حدود ۳۰ میلی‌متر بوده است». محسن اردکانی در این خصوص گفته است: «بر اساس دستور استاندار محترم، دستگاه‌های اجرایی موظف شده‌اند مصرف آب خود را ۲۵ درصد کاهش دهند. تاکنون ۸۵ درصد دستگاه‌ها این مصوبه را رعایت کرده‌اند و با بقیه نیز در صورت عدم همکاری، برخورد و قطع انشعاب صورت خواهد گرفت». وی می‌افزاید: «تمام استثناهایی که ممکن است در یک اقلیم برای تأمین آب رخ دهد، امسال در تهران اتفاق افتاده است. با این حال، تلاش کرده‌ایم با بهره‌گیری از منابع زیرزمینی و چاه‌های اقماری، پایداری شبکه را حفظ کنیم». وزیر نیرو اظهار کرد: «ممکن است مجبور شویم بعضی از شب‌ها که مردم عزیزمان در واقع آرامش دارند و در آن شب‌ها کمتر آب مصرف می‌کنند، فشار آب را تا حد صفر کاهش دهیم. این اقدام به ما کمک می‌کند تا هدر رفت آب را به حداقل برسانیم. تقاضا می‌کنم مردم نسبت به نصب ذخیره‌ساز اقدام کنند. اگر این کار را کنند ممکن است متوجه قطعی آب نشوند». «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف بحران آب در کشور با دکتر حسین آخانی استاد دانشگاه و فعال محیط زیست گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*پس از رئیس‌جمهور که عنوان کردند احتمال جیره بندی آب وجود دارد وزیر نیرو نیز به صورت تلویحی این موضوع را تأیید کرده است. امروز ما در چه شرایط آبی قرار داریم که کار به اینجا کشیده شده است؟

وضعیت برای همه مشخص است که ما در چه شرایطی قرار گرفته‌ایم. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که تازه برای برخی بحران آب مهم شده و کسانی که تا دیروز این موضوع به این مهمی را کم‌اهمیت جلوه می‌دادند، امروز به جایی رسیده‌اند که امثال بنده از مدت‌ها پیش هشدار آن را داده بودیم. اتفاقی که قرار است رخ بدهد این است که همه ما به همراه آقای رئیس‌جمهور به زودی از تهران کوچ خواهیم کرد و به یک سفر دسته جمعی خواهیم رفت. من فکر می‌کنم یک فرصت سفر برای همه فراهم شده که از تهران سفر کنند و به گردش و تفریح بپردازند و کسی هم کار نکند. شاید کسانی که مسبب این وضعیت هستند به دنبال چنین چیزی نیز بوده‌اند.

*در حالی که اغلب مناطق کشور با بحران بی‌آبی مواجه هستند مقصد مسافرت مردم تهران کجا خواهد بود؟

آقای پزشکیان که عنوان می‌کند باید تهران را تخلیه کنیم باید به این سوال پاسخ بدهد. من فکر می‌کنم مقصد مسافرت مردم تهران را باید آقای رئیس‌جمهور مشخص کند که به کدام شهر کشور سفر کنند. امروز کشور ما به نقطه‌ای رسیده که دیگر نیاز به کار کردن ندارد و به همین دلیل مردم می‌توانند به هر نقطه‌ای که دوست دارند سفر کنند. پس از مدتی نیز مردم دوباره به تهران باز می‌گردند و دوباره روز از نو روزی از نو.

*آقای پزشکیان در عمل انجام شده قرار گرفته‌اند و این وضعیت نتیجه سیاست‌های دولت‌های گذشته است. در چنین شرایطی بحران آب را نیز باید پزشکیان حل کند؟

من قصد ندارم بحران آب را گردن آقای پزشکیان بیندازم. صحبت من این است که آقای پزشکیان گفته‌اند باید تهران را تخلیه کنیم و به سفر برویم. به هر حال ایشان پیشنهاد خوبی داده‌اند. اگر قرار است در چنین وضعیتی سفر نرویم باید چه کار کنیم؟ آیا باید بنشینیم و به سر و کله هم بزنیم؟

ما سال‌ها پیش گفتیم که ظرفیت اکولوژیکی شهر تهران به پایان رسیده و کسی هم به این هشدارها توجه نکرده است. اینکه کسی به این هشدارها توجه نکرده و نمی‌کند مشکل ما نیست و کاری دیگر از دست ما بر نمی‌آید

*اظهارات وزیر نیرو درباره به سفر رساندن آب مصرفی مردم در شب‌ها نشان دهنده عمق فاجعه بحران آب در ایران نیست؟

ما سال‌ها پیش گفتیم که ظرفیت اکولوژیکی شهر تهران به پایان رسیده و کسی هم به این هشدارها توجه نکرده است. اینکه کسی به این هشدارها توجه نکرده و نمی‌کند مشکل ما نیست و کاری دیگر از دست ما بر نمی‌آید. ما در گذشته هشدارهای لازم را داده‌ایم و امروز که کسی توجه نکرده و با این وضعیت مواجه شده این چرا باید صحبت کنیم و شرایط را برای مردم تشریح کنیم. این اتفاق باید سال‌ها پیش رخ می‌داده که نداده است. به قول معروف صحبت‌های رئیس‌جمهور و دیگر مسئولان که خود را دلسوز وضعیت زیست محیطی کشور است نوشدارو پس از مرگ سهراب است. اینکه در شرایط کنونی من بگویم چه اتفاقی در حال رخ دادن است چه سودی دارد و چه کسی توجه می‌کند؟ اگر قرار است کسی توجه کند چرا آن زمان که باید این اتفاق رخ می‌داد رخ نداده و کار به اینجا رسیده که می‌خواهند آب مصرفی مردم را جیره‌بندی کنند. ما قبل از اینکه این بیمار در آستانه مرگ قرار بگیرد همه هشدارها را داده‌ایم که که این کشور ظرفیت ندارد و کشور را به این شکل مدیریت نکنید. ما گفته‌ایم که باید فهم درستی از توسعه داشت و تراکم فروشی و بزرگ کردن شهر تهران کار اشتباهی است. همه این هشدارها داده شده است و من امروز تنها آنها را یادآوری می‌کنم. کسی هم به این هشدارها توجه نکرده و این بیمار در حال مرگ است و به زودی خواهد مرد.

*نسل بعدی با این همه بحران زیست محیطی چه خواهد کرد؟

نگران نسل بعدی نباشید. نسل بعدی خودش راهش را پیدا خواهد کرد. نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که مردم تا زمانی که در معرض این مشکل قرار نگیرد درک درستی‌ای بحران نخواهند داشت. مردم نیز مانند مدیران به صورت غیرقابل کنترلی با این کشور رفتار می‌کنند. من زمانی که صبح از خانه به محل کار می‌روم مشاهده می‌کنم که همه پیاده روهای شهر پر از غذای گربه و کبوتر است. سوال این است که اگر این کشور آب ندارد چگونه روزی چندین تن برنج و گندم و ارزن و گوشت نصیب گربه‌ها و کبوترها در خیابان‌ها و پیاده‌روهای شهر می‌شود؟ مردم هم مانند دولت‌ها به جان کشور افتاده‌اند و هر کسی به هر شکلی که می‌تواند به کشور آسیب می‌زند. به همین دلیل نیز کسانی که کشور را به این نقطه رسانده‌اند باید برای این وضعیت پاسخ مناسب داشته باشند. من و امثال من هیچ مشکلی با این وضعیت نداریم. من یک20 لیتری آب برای خودم کنار گذاشته‌ام که با آن می‌توانم چند شبانه‌روز زندگی کنم. کسی که آب را باز می‌کند و با آن ماشین و حیاط و... می‌شوید در آینده با مشکل مواجه خواهد شد. کسانی که شیوه مصرف آب را بلد هستند و به آب به عنوان یک سرمایه طبیعی و جمعی نگاه می‌کنند به خوبی با این شرایط کنار می‌آیند اما کسانی که شیوه مصرف را بلد نیستند قطعأ در چنین وضعیت با چالش مواجه خواهند شد.

*چرا هیچ کدام از دولت‌ها به هشدارها درباره بحران آب گوش نکرد؟

این سوالی است که دولتمردان باید به آن پاسخ بدهند. کشوری که فردی مانند رامبد جوان بومشناس و فعال محیط زیستش را به سخره می‌گیرد باید با چنین وضعیت مواجه شود. اتفاق افتادن چنین وضعیتی در این کشور با این شرایط اصلا جای تعجب ندارد. ممکلتی که یک فرد بی‌ادب و بی‌نزاکت دانش اکولوژی را به سخره می‌گیرد باید هم این همه بلا سرش بیاید.